Uit haar boek, ‘Jules’: ‘Hoe lager mijn gewicht, hoe meer ik het gevoel heb ergens bij te horen. Hoe hoger mijn gewicht, hoe minder ik geloof dat ik recht heb op een plek in de wereld. Iedereen is te knap, te slank, ik begrijp het als ze mij er niet bij willen hebben.’
Een woensdagmiddag in het centrum van Amsterdam, vierhoog in een studioappartementencomplex. Anita Witzier (61) doet hijgend de deur open, ze had net nog vlug de 28 vierkante meter waarop haar dochter Julia (25) woont aan kant proberen te brengen. Achter het gordijn dat bed en eettafel scheidt, stapt Julia vandaan. Gekleed in het zwart, gouden sieraden, vol haar, lichte ogen. Ze zet koffie en op tafel een schaal madeleines van patisserie Rémy uit Blaricum, het Gooise dorp waar ze opgroeide. Glimlachend: “Deze zijn de allerlekkerste.”
Uit ‘Jules’: ‘Het is alles wat ik mijn leven lang als voorbeeld had ­gehad. In de films die ik keek waren de hoofdpersonages slank, de rol van ­komische, onhandige beste vriendin was gereserveerd voor dikke ­mensen. Zelfs binnen de muren van mijn eigen huis ontkwam ik niet aan de mal waarin ik dacht te moeten passen. Ik spitte graag mijn moeders kledingkast door, op zoek naar de hoogste hakken en mooiste jurken. Dan maakte ik me op in de badkamer en stond met wiebelende enkels voor de passpiegel, alsof ik op een rode loper stond. Maar meestal kwamen de jurken niet over mijn bovenbenen heen of kreeg ik de rits niet eens dicht.’
Hoe oud was je toen het begon?
“Een jaar of zestien. Maar al sinds ik me kan herinneren, ben ik me ervan bewust dat ik molliger was dan mijn vriendinnen. Wilde ik afvallen, maar lukte dat niet. Dan bleef ik dooreten onder het mom ‘deze dag is toch al verpest’ en dacht ik steeds: mórgen stop ik er echt mee. Maar toen ik steeds zwaarder werd, heb ik mezelf op een dag ­gedwongen door te zetten met overgeven. De eerste keren ­protesteerde mijn lichaam, maar uiteindelijk lukte het. En zag ik dat als dé oplossing. Het werd een uitlaatklep, letterlijk. Overgeven lucht heel erg op, ook geestelijk.”
In je boek schrijf je: ‘Dit is fantastisch, had ik het maar eerder ­ontdekt.’ Twee jaar later ga je in Oxford studeren. Om nieuwe mensen te ­ontmoeten, om over je angst voor het onbekende te leren komen én om grip op je eetbuien te krijgen. Het lukt niet.
“Dat vond ik het moeilijkste deel om te schrijven. Omdat ik toen zó eenzaam was. Zo veel verdriet en een lichaam dat maar bleef groeien. Omdat de toiletten in het huis waar ik woonde openbaar waren, gaf ik niet meer over, maar mijn probleem werd er niet minder door.”
Anita, samen met je man bezocht je Julia; merkte je niks aan haar?
“Juul kan heel goed vrolijk doen. En ik zag wel dat ze was aan­gekomen, maar daar wilde ik niks over zeggen. Toen we afscheid namen, brak jij heel erg. Daardoor dacht ik wel: wat is hier aan de hand?”
Een jaar later vlieg je eerder terug van een vakantie omdat je aanvoelt dat het niet goed gaat met je dochter.
Julia: “Daarna heb ik mama alles verteld. Dat er dagen bij waren dat ik niets anders deed dan eten, overgeven, eten en het weer uitspugen.”
Anita: ‘Ik schrok er heel erg van dat dat een paar keer per dag ­gebeurde. Alsof je steeds een nieuw shot nodig had. Ik heb nota bene een programma gemaakt in een verslavingskliniek, maar kennelijk begreep ik pas door Julia’s verhaal dat een eetstoornis ook gewoon een keiharde verslaving is.”
Hoe was het voor jou om Julia’s verhaal zo zwart op wit te lezen?
“Afschuwelijk. Uiteraard wist ik inmiddels veel dingen wél, maar als je het dan helemaal leest … De wanhoop die uit elke regel opstijgt, de eenzaamheid. Het zoeken, tobben, lijden. Zó verdrietig. En ik schrok me de tandjes van de verhalen over drugs, drank en hele nachten die ze kwijt was. Ik vond natuurlijk ook dat ik als moeder tekortgeschoten was: waarom heb ik het niet gezien? Wat heb ik gemist, waaróm heb ik het gemist? Dat voelt als falen op een verschrikkelijke manier.”
Heb je antwoord op de vraag waarom je het niet zag?
“Ik wist natuurlijk wel dat Juul onzeker was over haar lijf. Maar dan dacht ik: ach, iedere vrouw is dat. Het gaat bij vrouwen nooit over wat ze waard zijn, maar er ligt veel druk op een slank uiterlijk. Zonder dat we écht beseffen hoe kwaadaardig dat ideaalbeeld is. Ik wilde zelf na mijn zestiende ook niet meer in bikini lopen, omdat ik zo onzeker was. En al kan ik dat goed verbergen, onbewust geef je het wél door.”