Vrouwenbesnijdenis

Wereldwijd wordt op Zero Tolerance Day (6 februari) tegen Vrouwelijke Genitale Verminking, aandacht gevraagd voor vrouwenbesnijdenis. Zero Tolerance Day viel dit jaar op een zaterdag en daarom zijn de activiteiten verplaatst naar 8 februari. Sahra Muse (47) spreekt tijdens een online conferentie over haar ervaring als besneden vrouw én als hulpverlener.

Muse komt uit Somalië, waar het de traditie is om meisjes op jonge leeftijd te besnijden. Vanuit traditie wordt een deel van de clitoris of de binnenste schaamlippen afgesneden. Ook kan een deel van de vulva worden dichtgenaaid.

Een misverstand is dat besnijdenissen altijd vanuit het geloof worden uitgevoerd. Muse stelt dat noch imams, noch priesters kunnen aantonen waar dit in de heilige schriften staat. “De besnijdenis dient als bewijs dat de vrouw maagd is als ze trouwt. Maar dat kun je natuurlijk helemaal niet aantonen met besnijdenis. Dat heeft niks te maken met maagd-zijn”, gaat ze verder.

Hersteloperaties

Een besnijdenis is niet alleen heel heftig op het moment dat deze wordt uitgevoerd. De vrouwen ervaren daarna vaak de rest van hun leven pijn. “Eigenlijk heb je sowieso al drie keer pijn. Bij de besnijdenis zelf, bij de menstruatie, bij de sex en bij eventuele bevallingen”, legt Muse uit. Een hersteloperatie kan uitkomst bieden om de klachten op te lossen of te verminderen. Er is bijvoorbeeld ook een nazorg-spreekuur, waar je zonder verwijzing van de huisarts naartoe kunt. Muse regelt dit als sleutelpersoon, naast andere zaken. De vrouwen kunnen hier hun eigen taal spreken en in een beschermde omgeving over de besnijdenis praten.

Het is goed nieuws dat deze hersteloperaties sinds 2021 in het basispakket zitten. Dat werkt drempelverlagend voor de vrouwen die met klachten lopen voegt Muse uit. Ze begeleidt vrouwen in dit proces: “We helpen vrouwen met de taal en om de hulpvraag duidelijk te formuleren. Via voorlichtingen en huiskamergesprekken wil ik vrouwen een zetje in de goede richting geven en de weg naar een arts soepel laten verlopen”, vertelt ze.

Lees ook
Haagse prediker die vrouwenbesnijdenis adviseerde voor de rechter

Zichtbaarheid en preventie

Muse heeft de afgelopen dertig jaar hard gestreden voor de zichtbaarheid van vrouwenbesnijdenis in Nederland. Niet alleen met het begeleiden van vrouwen, maar ook met haar theatershow over cultuurverschillen tussen Somalië en Nederland strijdt ze voor dat doel. “Ik wil een breder publiek bereiken. Ik wil dat artsen het probleem herkennen zodra een besneden vrouw aanklopt met klachten. Maar ik wil ook dat leerkrachten signalen herkennen bij jonge meisjes. Bijvoorbeeld als ze terugkomen van een vakantie.”

Een ander speerpunt van haar werk is de preventie van vrouwenbesnijdenis. Zo vertelt ze over haar reis naar Somalië, om voorlichting te geven aan de vrouwen die de kinderen besnijden. Ze nam een imam mee om duidelijk te maken dat er geen religieuze redenen waren om dit de kinderen aan te doen. Ze zorgde voor ander werk voor de vrouwen die de kost verdienden met besnijden. “We hebben een vrouw een naaimachine gegeven, een andere mevrouw een schaap en ook hebben we een van hen geholpen om een winkel te openen. Allemaal zodat ze geen geld meer hoeven te verdienen met het besnijden van jonge meisjes”, zegt Muse over haar werk in Somalië.

“Ik heb ook een keer iemand omgekocht die op het punt stond een meisje te besnijden. Hij had een geweer en wilde mij wegjagen. Er werd zelfs een schot gelost, maar hij heeft uiteindelijk voor honderdvijftig dollar beloofd het niet te doen. Het meisje is niet besneden en heeft toen ze ouder was zélf besloten het niet te laten doen”, vertelt Muse trots.

Nederland

In Nederland maakt Muse zich ook hard voor preventie. Ze zorgt ervoor dat vrouwen een verklaring bij zich hebben als ze met hun kinderen teruggaan naar Somalië, bijvoorbeeld. Hierin staat dat ze tot twaalf jaar cel kunnen krijgen in Nederland als ze hun kind in het buitenland laten besnijden. De verklaringen zijn inmiddels beschikbaar in verschillende talen. Het is een middel voor moeders om de druk van buitenaf om hun dochters te laten besnijden iets te verminderen.

Muse heeft zelf ook twee dochters die niet zijn besneden. Ook leert ze haar zoon dat vrouwenbesnijdenis geen onderdeel hoort te zijn van de Somalische traditie. Dat Muses dochters niet besneden zijn, keurt haar moeder niet af. “Mijn moeder heeft veel meegemaakt. Ze wilde mij eigenlijk ook niet laten besnijden, maar de druk van buitenaf is zo groot. Iedereen bemoeit zich ermee,” vertelt Muse over haar eigen ervaringen.

Sahra Muse: 

 

Lees ook
Deze Masai-vrouw wil een einde maken aan vrouwenbesnijdenissen