Jayden, de zoon van Ylona de Bie (36), is drie jaar als er veel veranderingen in zijn leven plaatsvinden. Het leidt tot gedragsproblemen, en als hij vier is, wordt hij zelfs geschorst van school. Dan blijkt dat hij kampt met trauma’s en hechtingsproblemen, en beseft Ylona: ‘Hij wil dit ook niet.’
Ylona deelt haar verhaal met LINDA. in de hoop dat andere ouders zich hierin herkennen. Orthopedagoog Daniëlle Goedhart-Bax geeft ook haar visie op de situatie.
Jayden is een voorbeeldig kind in zijn eerste jaren; zijn ouders zeiden zelfs dat ze zouden tekenen voor nog zo’n kindje. En midden in coronatijd krijgt hij een broertje. Maar vanaf dat moment stapelen de veranderingen zich op. Zijn opa, die vaak op hem paste, wordt ernstig ziek en belandt op de intensive care. Ze verhuizen en zitten midden in een verbouwing. En dan nog een reeks andere gebeurtenissen, waardoor het Jayden aan stabiliteit ontbreekt.
Het jaar erop gaat Jayden voor het eerst naar school, maar al vanaf de eerste dag drukt hij zijn stempel in de klas. “Kinderen zijn meestal terughoudend als ze net beginnen, maar Jayden had meteen ruzie en greep een ander kind naar de keel”, vertelt Ylona. Er volgden nog meer incidenten en de juf besloot zijn ouders niet meer bij elk probleem te bellen, maar te mailen. “Toen de mails uitbleven, dachten we dat het goed ging. Totdat we ernaar vroegen en ontdekten dat het helemaal niet oké was.”
Als Jayden een bouwwerk van een ander kind kapotmaakt en dat kind boos een papiertje naar hem gooit, reageert Jayden door met een autootje terug te gooien. Dit leidt tot een flinke jaap in het gezicht van het jongetje. “Het was misschien niet de juiste reactie, maar voor hem was het actie-reactie. Het autootje landde helaas op zijn hoofd.” De schoolleiding vond dat Jaydens gedrag voor een onveilige leeromgeving zorgde en besloot hem de dagen erna te schorsen.
Foto van Ylona samen met haar zoon Jayden. Tekst loopt door onder de foto.
De maanden erop mag Jayden alleen ’s ochtends naar school komen, wanneer er speciale begeleiding is om hem in het gareel te houden. Met kerst gaat hij van school en komt een tijdje op een medisch kinderdagverblijf. Daar constateerden therapeuten een discrepantie tussen zijn cognitieve vermogens en sociale emotionele ontwikkeling. “Die sociale emotionele achterstand is weer te linken aan het gebrek aan hechting.”
Inmiddels is Jayden zeven jaar en zit hij op het speciaal onderwijs. Afgelopen februari stelde een orthopedagoog officieel vast dat zijn gedragsproblemen komen door hechtingsproblematiek, veroorzaakt door een opeenstapeling van kleine trauma’s sinds zijn derde. Daarnaast blijkt Jayden een hoog IQ te hebben, waardoor de leerstof snel geen uitdaging meer biedt. Maar door gebrek aan concentratie en zelfvertrouwen loopt hij vast bij moeilijkere opdrachten.
Er werd ook gedacht dat Jayden misschien ADHD had of autistisch was, maar uit testen bleek dat niet het geval. Orthopedagoog Goedhart-Bax ziet wel meer kinderen met trauma en hechtingsproblematiek in haar praktijk. “Maar het is een ondergeschoven kindje”, zegt ze. “Vaak worden gedragsproblemen herkend als ADHD of autisme. Maar een kind met trauma en hechtingsproblematiek is echt wel iets anders.”
Salina kwam er door haar zoon achter dat ze zelf ook ADHD heeft: 'Ik dacht: hè hè, ik ben dus niet gek'
Ze legt uit dat hechtingsproblemen al ver teruggaan in de ontwikkeling van een kind. “Als baby leer je dat de wereld om je heen goed en veilig is. Je moeder verzorgt je als je valt, je hebt de vrijheid om te spelen, en je kunt altijd bij iemand terecht. Dat geeft een bepaalde kijk op de wereld: hier ontwikkel ik me, groei ik, en ben ik veilig. Daar is alle ruimte voor.”
“Maar als je veel nare ervaringen hebt, kun je je voorstellen dat je uiteindelijk niet meer denkt: deze wereld is veilig. Bijvoorbeeld als opa ziek is of je moeder veel stress heeft, voelt het kind zich niet veilig om naar zijn moeder te gaan als het zijn hoofd stoot. Het kind moet dan vechten voor zijn plek en zichzelf beschermen, waardoor het zich niet kan hechten en de wereld niet als een veilige plek ervaart.”
Bij Jayden uit dit zich in woede-uitbarstingen. Ylona: “Vanuit zijn traumatherapie hebben we geleerd over de ‘window of tolerance’, die bij mensen met een trauma veel kleiner is dan bij mensen zonder trauma. Zijn alarmbel gaat bij het minste of geringste af.
Ylona probeert dat koste wat kost te voorkomen, maar helaas heeft hij elke dag minstens één uitbarsting. “Dan valt er niet meer met hem te communiceren. Hij scheldt, vloekt en roept: ‘Jullie willen me niet, ik ben niets waard, ik wil dood.’ Dat schijnt kenmerkend te zijn voor kinderen met hechtingsproblemen. Ik besef dan des te meer dat hij dit ook niet wil.”
Nog een factor is dat Ylona zelf ook last heeft van onverwerkte trauma’s, waarvoor ze inmiddels in behandeling is. Deze trauma’s beïnvloeden ook Jayden, weet Ylona inmiddels. “Ik was daardoor heel onzeker als moeder en wilde graag leuk gevonden worden, wat leidde tot inconsistent gedrag. Hierdoor vertoont Jayden hetzelfde gedrag: als hij boos of verdrietig is, stoot hij ons af, maar zodra we zijn kamer verlaten, wil hij ons weer bij zich hebben.”
Anaïta (33) kreeg te maken met intergenerationeel trauma: 'Voelde me erg onveilig in m'n jeugd'
Ook uit onderzoek blijkt dat trauma’s generaties lang kunnen doorwerken, vertelt de orthopedagoog. “Als je als ouder heel bang voor honden bent, is de kans groot dat je die angst doorgeeft. Het kind kijkt naar jou. Zelfs als je je trauma’s niet wilt doorgeven, is dat bijna niet te voorkomen. Daarom werken we vaak eerst met de ouder en dan pas met het kind.”
Inmiddels volgt het gezin van Ylona een intensief traject genaamd IGT-K (Integratieve Gehechtheidsbevorderende Traumabehandeling voor Kinderen). “Dit traject geeft ons inzicht in de emotionele uitbarstingen van ons kind. We leren dat zijn uitbarstingen niet bedoeld zijn om ons te kwetsen, maar voortkomen uit zijn negatieve overtuigingen en gevoel van een onveilige omgeving. We proberen nu op een mindfulness manier te reageren, vanuit rust en kalmte.”
In het traject gaan de ouders aan de slag met spelletjes, opdrachten, theorie en therapie. “Zodoende leert zowel de ouder als het kind om op een positieve en veilige manier op elkaar te reageren”, legt de orthopedagoog uit.
Tot nu toe ervaart Ylona nog niet zoveel effect van het programma, maar ze zijn dan ook pas net begonnen. Wel merkt ze dat het al iets rustiger is thuis. “We zien wel dat het iedere dag een beetje beter gaat. Door de vermoeidheid is het soms lastig om hiermee om te gaan. Ik had het fijn gevonden als ik eerder had geweten van mijn trauma’s. Dan was ik pas aan het moederschap begonnen als ik mijn eigen trauma’s had verwerkt. Al vanaf het begin ben ik over mijn eigen grenzen heen gegaan, ik was daardoor erg onzeker als moeder en daar heb ik spijt van.”
Volgens de orthopedagoog is herstel nog mogelijk en kan Jayden met de juiste therapie veel vooruitgang boeken. “Dat vraagt alleen wel wat van de omgeving. Maar met veel therapie en begeleiding kunnen kinderen met deze problemen heel ver komen.”
Ook Ylona heeft er vertrouwen in dat het goedkomt. Zo won het gezin laatst het Kubb-toernooi (familiespel) in de wijk, een gezamenlijke prestatie die haar hoop geeft voor de toekomst: “Hopelijk betekent dit dat we volgend jaar de hechtingsproblematiek ook overwonnen hebben.”
Foto van de familie na de winst van het Kubb-toernooi. Zie hieronder de Instagram post van Ylona.
Dit bericht op Instagram bekijken
Natasja had hechtingsproblemen: 'Soort zelfbescherming na zware bevalling'
