Het Oost-Afrikaanse land Oeganda staat bekend als een van de meest homofobe landen in de wereld. Toch durft de Oegandese transvrouw Emmalia er zichzelf te zijn.
We belden met de Nederlandse filmmaker Xena Maria Evers (29) die een mini-documentaire over Emmalia maakte.
Lees ook
Politie slaat Pride-feest uiteen in Oeganda
Xena maakte zich in eerste instantie zorgen of het haar wel zou lukken een hoofdpersoon voor haar documentaire te vinden. Je verwacht niet dat er veel transgenders zó open zijn over wie ze zijn en hoe ze zich voelen in een land als Oeganda. Maar via via kwam de filmmaker in contact met Emmalia (22), die onverschrokken over haar gevoelens en transitie vertelt. Die openheid verbaasde ook Xena. “Ze heeft veel vrienden op Facebook, en deelt daar – ook openbaar – veel informatie over haar de transitie die ze ondergaat.” Momenteel slikt Emmalia vrouwelijke hormonen. In de toekomst wil ze ook een geslachtsoperatie ondergaan.
Niet alleen op Facebook komt Emmalia uit voor wie ze is. In de documentaire is te zien hoe ze, terwijl ze nog steeds de uiterlijke kenmerken van een man heeft, in vrouwelijke kleren over straat loopt en zelfs vrouwenkleding aanschaft. Volgens Xena kan dat gewoon, omdat weinig mensen in Oeganda kennis van transgenders hebben. “In Nederland zouden wij Emmalia meteen herkennen als transvrouw, maar hier denken ze: wat een extravagante man.”
Dat betekent overigens niet dat Emmalia probleemloos door het leven kan. “Ze moet vaak verhuizen, als de mensen in haar omgeving doorkrijgen wat er aan de hand is. Op een gegeven moment werden tientallen Oegandese homoseksuelen ‘ontmaskerd’ in de krant, inclusief foto’s. Emmalia stond er ook tussen. Toen ontving ze veel dreigementen. Maar tot nu toe is ze gelukkig iedere keer ontkomen aan geweld of erger.”
Of Xena als filmmaker zelf niet bang was dat ze in de problemen zou komen door zich met zo’n onderwerp bezig te houden? “Ik maak wel vaker licht activistische films, dus dit paste wel in mijn straatje. Maar op een gegeven moment dacht ik: is dit misschien niet heel gevaarlijk? Ik heb ervoor gezorgd dat er altijd iemand bij me was als ik filmde, en over het algemeen viel het mee.”
Een moment dat het niet meeviel, was toen Xena filmde tijdens het Queer Film Festival. De locatie van het festival werd tot op het laatste moment geheimgehouden, maar er kon niet worden voorkomen dat de politie werd getipt. “Gelukkig werden we op tijd gewaarschuwd door een bevriende advocaat, en konden we bijvoorbeeld alle pride-vlaggen op tijd verstoppen.” Toen de politie binnenkwam, had Xena net haar camera in de hand. “Gelukkig was iemand van de organisatie zo scherp om mij direct weg te leiden. Je moet er niet aan denken dat de politie mijn camera of SD-kaarten in beslag had genomen.” Het liep met een sisser af.
Is Xena niet bang dat Emmalia extra gevaar loopt, nu ze op beeld open is over haar transitie? “Ik heb daar wel over nagedacht, want haar verhaal ligt nu gewoon op straat. Maar Emmalia is er zelf relaxed onder. Bovendien: het internet in Oeganda is zo slecht, dat ze de docu zélf nog niet eens heeft kunnen zien.” Hoe snel die verspreid wordt, zal dus wel meevallen.
Xena heeft nog regelmatig contact met Emmalia. “Het zijn korte gesprekjes, waarin ze me vertelt hoe het nu met haar gaat. Bijvoorbeeld dat ze een laserapparaat heeft gekocht om haar lichaamshaar te verwijderen. Of dat haar borsten beginnen te groeien door de hormonen die ze inneemt. Helaas valt dat haar buren ook op, dus ze zal binnenkort weer moeten verhuizen.” Het is onderdeel van het bizarre leven van een transgender in Oeganda.
Bekijk de hele documentaire, die in opdracht van Human Rights Tattoo werd gemaakt, hieronder.
Xena:
