Het is vandaag de Internationale Dag van de Stem. Voor veel trans personen is het veranderen van de stem een belangrijke stap in hun proces. Zo ook voor trans vrouw Claire Slingerland (61).
Sinds haar transitie drie jaar geleden volgt zij intensieve stemtraining bij logopedist Barbara van Olffen.
Jarenlang voelt Claire dat ze in het verkeerde lichaam geboren is. Op haar 58e besluit ze in transitie te gaan. Maar eenmaal bevrijd uit haar mannenlichaam blijft ze tegen vervelende situaties aan lopen. “Aan de telefoon identificeerden mensen mij niet als vrouw en spraken mij aan met ‘meneer’. Ik vond het niet fijn mezelf terug te horen. Een zware mannenstem paste niet bij mijn identiteit.”
Claire besluit haar stem te trainen bij logopedist Barbara van Olffen. Barbara richt zich specifiek op trans personen en ontvangt cliënten die niet willen opvallen door hun stem. “Het is moeilijk dat niet iedereen trans personen accepteert. Deze mensen hebben ook recht op een stem in de maatschappij.”
Volgens Barbara praten mannen en vrouwen op verschillende manieren, maar kun je leren praten zoals past bij je genderidentiteit. De kenmerkende mannenstem met een diepe, zware trilling wordt veroorzaakt door veel resonantie bij de borstkas. “Wij kunnen ervoor zorgen dat die resonantie weggaat. Door je adem en stem anders te gebruiken, kun je echt leren praten als man of vrouw. En voor non-binaire personen kunnen we een neutrale stem trainen”, aldus de logopedist. Om dat te bereiken moet je in ieder geval een jaar lang intensief trainen.
Ook Claires weg naar een vrouwelijke stem is intensief. Na een langdurige training oefent zij nog steeds dagelijks. “Andere mensen vinden mijn stem vrouwelijk klinken. Maar ik heb het idee dat ik nooit klaar ben. Soms vind ik het lastig als ik mijn oude stem bij mezelf terughoor.” Volgens Claire schiet die er vooral in bij verborgen woordjes als ‘de’, ‘het’ en ‘een’.
Barbara legt uit dat mannen meer spreken vanuit hun borstkas en vrouwen vanuit hun schedel. Vrouwen leggen de klemtoon vaak hoger. Kenmerkend is ook dat zij bepaalde ondertoontjes gebruiken. “Vrouwen zeggen bijvoorbeeld iets op een bepaalde manier, maar bedoelen dan soms iets anders. Dat soort stememoties zijn een belangrijk onderdeel van de training.”
Ook lichaamsbeweging en mimiek spelen een grote rol. “Communicatie is grotendeels non-verbaal. We leren de handbewegingen, mimiek en lichaamshouding anders te gebruiken tijdens een gesprek.”
Volgens Barbara zijn de effecten van stemtraining veelal blijvend. “Door het trainen van je spieren staat het strottenhoofd in een andere positie. Daardoor zakken mensen niet meer terug naar hun oude stem.”
Ook Claire praat nu vrijwel automatisch. “Soms let ik even op. Je moet je adem heel goed sturen naar je hoofd. Mijn boventonen wil ik nog wat beter krijgen.” Maar dat haar vrouwelijke stem al flink is getraind, blijkt wel als ze wil meezingen met muziek in de auto. “Bij een liedje van lang geleden kon ik ineens niet meer bij de lage tonen in mijn oude stem komen”, vertelt zij lachend. “Daardoor zie je dat mijn hele bereik is opgeschoven.”
Anna (23) gaat viraal met stembereik: 'Mensen geloven niet dat het echt is'
