Ontstaan tornado’s

Een tornado – in Nederland ook wel windhoos genoemd in zijn lichtere variant – is een snel draaiende kolom met lucht die meestal ontstaat onder een specifieke onweersbui, namelijk een supercell.

“Dat is een hele sterke en zware bui die op een gegeven moment zo groot is dat hij zichzelf als het ware gaat ‘voeden'”, licht Onwuka toe. “Langzaam maar zeker gaat deze om zijn as draaien. Dat heeft onder andere te maken met dat de windsnelheid en windrichting op de grond anders is dan de wind op hoogte.”

300 kilometer per uur

“Als alle omstandigheden gunstig zijn, zakt er een slurf met hierin hoge, draaiende windsnelheden vanuit de wolk naar de grond. Wanneer deze slurf de grond raakt, is er officieel sprake van een tornado.” De windsnelheden kunnen in dat geval oplopen tot meer dan 300 kilometer per uur.

De zwaarte van tornado’s wordt gemeten aan een zogeheten EF-schaal die loopt van nul tot vijf. “Bij nul gaat het om lichte schade en bij vijf om catastrofale schade”, vertelt Onwuka. “In dat geval blijft er niets meer over. Je krijgt dan taferelen zoals in Amerika, waar alleen luciferhoutjes als bomen overblijven of je zelfs stenen doorboord ziet met hout.”

Europa

Hoewel tornado’s de afgelopen dagen regelmatig het nieuws domineren, is het geen nieuw fenomeen in Europa. Van 2010 tot en met 2020 kregen we te maken met 3827 tornado’s. 28 hiervan werden geclassificeerd als een EF3 of hoger.

From 2010 until 2020, 3827 #tornadoes have occurred over land in and around #Europe. 329 of them were strong (F2 or higher), 28 intense (F3 or higher) and 2 violent (F4 or F5). The deadliest tornado since 1950 occurred in Ivanovo, Russia (9 June 1984) with 69 fatalities. pic.twitter.com/UHqGOsk3bi

— ESSL (@essl_ecss) June 24, 2021

De zware tornado in Tsjechië afgelopen vrijdag – EF3 à 4 op de schaal – is daarmee uitzonderlijk groot te noemen. “Volgens Tsjechische meteorologen ging het om de sterkste tornado ooit in het land gemeten. Windsnelheden van 322 kilometer per uur werden bereikt.”

Nederland

Ook in Nederland vinden regelmatig tornado’s plaats. Tussen 1950 en 2020 ging het in totaal om 95 tornado’s. Gemiddeld iets meer dan één tornado per jaar. Écht zware tornado’s zijn vrijwel zeldzaam. “Het blijft een incident”, aldus Onwuka.

“Een bekende verwoestende tornado is die in Tricht en Chaam in 1967. Een woonwijk werd verwoest en resulteerde in vijf doden. De tornado raasde ook nog over een café en een camping waardoor nog twee mensen overleden.”

Valwind

Recent was het schrikken voor de inwoners van Leersum toen een tornado hen mogelijk trof. Achteraf is dit ontkracht. “In Nederland hebben we vaker zware buien waarbij het heel hard waait. Regelmatig verwart men dit met een tornado, omdat die wind ook heel verwoestend kan zijn”, vertelt de weervrouw.

“Wat in Nederland vaker voorkomt, is een enorm harde wind die net voor een bui naar beneden valt en als het ware – met enorme snelheid – alle kanten uitgedrukt wordt. Dit noemen we een valwind. Zo’n valwind kan net zo verwoestend zijn als een tornado.”

Lees ook
Verwoestende tornado’s VS maken slachtoffers, heftige beelden op Twitter

Toename tornado’s

Het feit dat we te maken hebben met tornado’s is in principe dus niet iets unieks. Toch kan volgens Onwuka de hoeveelheid tornado’s én de sterkte wel degelijk toenemen in de toekomst. Dat heeft volgens haar alles te maken met de hogere temperaturen.

“Het is niet dat we dan ineens stikken van de tornado’s, maar hoe warmer de lucht die aangevoerd wordt en hoe broeieriger en instabieler de atmosfeer is, hoe meer voedingsbodem er is voor een tornado.”