Liefde is ingewikkeld, maar vriendschap al helemaal. Wat als je aan elke afspraak een rotgevoel overhoudt, vroeg LINDA.-columnist en schrijver Stéphanie Hoogenberk (36) zich af. En met wie is vakantie oprecht leuk?
De herkenbare verhalen in haar literaire debuut We hebben het over je gehad zijn gebaseerd op haar eigen ervaringen met vriendschappen.
Vrienden maken, hebben en houden: het lijkt zo vanzelfsprekend. Maar hoe maak je rond je dertigste nieuwe vrienden als de oude garde al kinderen krijgt en jij niet? Kun je dan zomaar bij een bestaande groep aanhaken? Waarom werkt het met die ene vriendin thuis wél en op vakantie niet, en hoe verbreek je na 22 jaar een vriendschap? Al deze vragen passeren de revue in Hoogenberks geestige maar pijnlijke verhalen, van studententijd tot nu.
Waarom wilde je een boek over vriendschap schrijven?
“Vaak wordt gedaan alsof iedereen een fantastische vriendengroep heeft waarin iedereen elkaar alles gunt. Mijn ervaringen zijn anders. Ik heb een paar vrienden waar dat voor geldt, maar ik heb ook vrienden gehad waar ik lang mee door ben blijven gaan terwijl het allang niet meer goed voelde. Mensen praten te weinig over de ergernissen tussen vrienden en het voelen van afgunst. In de liefde gebeurt dat wel, en dan kun je er ook wel om lachen met vriendinnen, maar vriendschappen worden idyllischer afgespiegeld.”
Na het lezen vroeg ik me af: wanneer is iemand eigenlijk een vriend?
“Het belangrijkste is dat je elkaar alles gunt, en dat je niet bang hoeft te zijn om over je successen te vertellen. Ze zeggen vaak: in slechte tijden leer je je vrienden kennen, maar dat geldt ook voor goede tijden. Dat is voor mij de basis. Verder is het fijn als je hetzelfde gevoel voor humor deelt, en je altijd iets te bespreken hebt. Dat je niet alleen liefde, werk en wonen afstreept.”
'Vriendschapsverdriet' voelt als rouwen: wat doe je als je een goede vriend(in) verliest?
In het boek deel je met Gijsbert een vriendschap die vooral goed ‘werkt’ in gezelschap van anderen. Geloof jij in verschillende categorieën vrienden? Zoals een kroegvriend, sportvriend of praatvriend.
“Ja, er zijn zeker categorieën en die zijn ook belangrijk. Doordat je bij iedere vriend iemand anders kunt zijn, leer je via vrienden ook jezelf beter kennen. Je hebt een ander gevoel voor humor bij de een dan bij de ander, en ook weer heel andere gesprekken.
Volgens Aristoteles zijn er drie soorten vriendschap. Een daarvan is de vriendschap van nut. Het kan fijn zijn dat je met iemand samen naar de sportschool gaat, en dat is het dan ook. Of dat je allebei single bent en een tijdje op vrijdag met elkaar de kroeg in gaat. Dat is dan een soort ongeschreven afspraak, binnen die kaders. Dat is niet verkeerd, maar je moet er onbewust wel hetzelfde tegenaan kijken, anders ontstaat er frictie.”
Vriendschap hoeft dus niet voor altijd te zijn.
“Nee, ik vind dat we daar wel wat soepeler naar mogen kijken.”
Een vriendschap die thuis heel leuk is, werkt op reis soms helemaal niet. Waarom is het zo lastig om de ideale vakantievriend te vinden?
“Als je de hele tijd met elkaar optrekt, moet je exact hetzelfde ritme hebben. Dat is toch iets anders dan als je elkaar twee uur in de week ziet. Een van mijn leukste vriendinnen is bijvoorbeeld heel actief: ze houdt van fietsen door de bergen. Ik lig het liefst drie weken op een strandbed met een boek.
Ook denk ik dat je in een liefdesrelatie eerder laat blijken dat iets je stoort. In een vriendschap probeer je dat meer te verbloemen.”
Bella's (24) vriendin stuurde Tikkie voor twee witte bolletjes: 'Einde van onze vriendschap'
Is het verbreken van een vriendschap pijnlijker dan bij een liefdesrelatie?
“Op een andere manier. In de liefde ben je meer in de rouw. Je hebt veel met elkaar opgetrokken, en je moet eraan wennen om weer alleen te zijn. Je mist die persoon. Wat dat betreft is dat pijnlijker, maar je krijgt ook een enorme klap in je gezicht als iemand zegt: ik wil niet meer afspreken. Bij vriendschap is dat op basis van persoonlijkheid, je wordt echt vanwege je karakter afgewezen. En dat is denk ik schaamtevoller. In liefde kun je nog zeggen dat de chemie weg is, maar in vriendschap kun je het daar niet op gooien.”
In het boek probeer je een vriendschap van 22 jaar te laten doodbloeden, maar dat lukt niet. Kun je een vriendschap beter uitmaken?
“Ik denk dat doodbloeden beter is, alleen dan niet op zo’n overduidelijke manier dat iemand gaat vragen of er iets is. Als je ineens volledig genegeerd wordt, is dat heel pijnlijk: daarvan kun je nog een extra deuk oplopen. Bij een heel intensieve vriendschap is dit automatisch al veel ingewikkelder.”
In mijn geval lukte het doodbloeden niet omdat diegene al snel voelde dat er iets was. En dan vind ik dat je eerlijk moet zijn, zonder dat je 22 jaar aan oude koeien uit de sloot haalt. Hou het een beetje algemeen. Mensen hebben het ook weleens met mij laten doodbloeden, en dan wist ik vaak enigszins waar dat over ging. Ik heb dat niet als heel erg ervaren.”
Vind je jezelf een goede vriendin?
“Voor de vier mensen die ik als mijn beste vrienden beschouw, ben ik denk ik een goede vriendin. Ik ben loyaal, en ze weten dat ze op me kunnen rekenen. Ik merk wel dat er ook mensen zijn die mij vaker willen zien dan ik hen. Andersom is dat ook weleens zo, en dan ligt de teleurstelling al snel op de loer.”
‘We hebben het over je gehad’ van Stéphanie Hoogenberk is nu verkrijgbaar.
Stéphanie Hoogenberk nam undercover deel aan peperdure opleiding Lil' Kleine
