Het idee

Navelstrengbloed is een bron vol zogenoemde bloedvormende stamcellen. Deze stamcellen bevinden zich in het navelstrengbloed en vormen de basis voor je bloed en afweersysteem. Deze cellen kunnen gebruikt worden voor stamceltransplantaties, bijvoorbeeld bij mensen met leukemie. Chemotherapie legt de eigen bloedvormende cellen in het beenmerg stil, waardoor ze afsterven. Deze cellen worden vervangen met stamcellen van een stamceldonatie. Daar zit wel een voorwaarde aan vast: de stamcellen moeten van het juiste type zijn, ander stoot het lichaam ze meteen af.

Als je stamcellen uit navelstrengbloed wilt doneren, moet dit direct na de geboorte plaatsvinden. Via een naald wordt het bloed uit de navelstreng gehaald en opgevangen. Samen met een stuk navelstreng wordt het daarna ingevroren en opgeslagen, wachtend op de juiste donor. Wordt die gevonden? Dan kunnen de stamcellen van jouw baby dus het leven van een ander redden.

Zo gepiept

Het klinkt misschien wat ingrijpend, zo’n donatie tijdens je bevalling, maar de procedure is zo gepiept. Van Hasselt: “Waar het vooral op neerkomt, is dat er een extra persoon in de bevallingskamer aanwezig is, die hiervoor een specifieke training gevolgd heeft. De donatie gebeurt alleen als de arts of aanwezige bevallingsdeskundige hier toestemming voor geeft: bij ook maar enige complicatie of onzekerheid, gebeurt het niet. Het besluit ligt bij de arts en de gezondheid van de baby en moeder staan voorop.”

Een donatie gebeurt altijd in een ziekenhuis of geboortecentrum, nooit tijdens een thuisbevalling. In Nederland zijn een aantal instellingen in Amsterdam, Delft en Bergen op Zoom waar dit mogelijk is. Vrouwen die hier op controle komen, krijgen de optie tot donatie voorgelegd. Jezelf ‘zomaar’ aanmelden kan dus niet.

Kostbaar

Waarom eigenlijk niet? De wereld heeft toch altijd behoefte aan extra stamceldonoren? Ja en nee. Het analyseren en opslaan van de stamcellen uit navelstreng is een kostbare aangelegenheid voor een bloedbank, aldus Van Hasselt. “Het moet wel een levensvatbaar project blijven. Het helpt mee dat de vraag naar stamcellen uit navelstrengbloed wereldwijd gecoördineerd is. Het vinden van een match gebeurt dus niet alleen binnen onze landsgrenzen. We hebben hier nu zo’n drieduizend eenheden stamcellen standaard in voorraad.”

Een arts in Spanje zou bijvoorbeeld een eenheid van die Nederlandse stamcellen kunnen opvragen als er een match met zijn patiënt is. “Zodra een eenheid wordt gebruikt, willen wij dat gat wél opvullen met nieuwe stamcellen. Zo blijft die voorraad altijd op peil.” Het opslaan van stamcellen kost dus geld, maar daar merk je als donateur niets van. “Een moeder doneert dat bloed voor het grotere goed, voor iedereen. Daar zijn natuurlijk geen kosten aan verbonden.”

Lees ook
Maud vindt een matchende stamceldonor: ‘Ik ben heel blij’

Privéopslag

Wat wél geld kost, is het opslaan van bloedvormende stamcellen van je eigen kind via een particuliere stamcelbank. Dat is namelijk ook nog een optie: de stamcellen zelf afnemen, opslaan en bewaren tot je eigen kind misschien een keer ziek wordt. Deze aanpak wordt, ook op internationaal niveau, wel flink bekritiseerd. Zo verwijt men deze commerciële stamcelbanken dat ze klanten valse hoop bieden op genezing voor ziektes waar simpelweg nog geen behandeling voor bestaat.

Daarnaast wordt niet altijd even netjes omgegaan met de opgeslagen stamcellen. Zo raakten eerder dit jaar bij stamcelbank Cryo-Save duizenden ouders de stamcellen van hun kind kwijt. Ook Tamara (33) uit Leusden werd hier de dupe van: “Het genetische materiaal van mijn zoon kan overal liggen.”

Sanquin biedt deze privéopslag niet aan. Van Hasselt: “Onze taak is maatschappijbreed, ook als het stamcellen uit navelstrengbloed betreft. Mensen die ziek zijn, moeten altijd kunnen vertrouwen op goede en helpende zorg. Het staat een ieder vrij om te kiezen voor privéopslag, maar blijf kritisch. Als het een commercieel product is, wordt er altijd wat verkocht.”

Wil je meer lezen over bevallingen? De nieuwste LINDA.196 ‘DE BEVALLING’ ligt nú in de winkel. Bestel ‘m hier online.

Lees ook
Malu doneerde haar stamcellen aan een baby, mét resultaat