Na een moeilijke jeugd is Sonja op 17-jarige leeftijd dakloos. Ze raakt verslaafd en zet alles op het spel om die verslaving in stand te houden. Maar dan komt er een keerpunt in haar leven na een traumatische ervaring. Sonja besluit dat het genoeg is en denkt: nu moet ik stoppen.
Nu heeft Sonja Groot Obbink haar leven weer op de rit en is ze een luisterend oor voor daklozen die hetzelfde meemaken.
Sonja groeit op met een verslaafde moeder en een afwezige vader in een huis vol ruzie. “Mijn moeder noemde me dagelijks een ‘ongewenst rotkind’. Dat maakte me tot een pleaser; ik wilde graag dat mensen me aardig vonden en deed van alles om stoer gevonden te worden, hoewel dat niet echt bij me past.”
Ze wil snel het huis uit, want thuis wonen is geen optie meer. “Er was geen band met mijn moeder; ik bracht meer tijd op straat door dan thuis.” Op haar zeventiende vindt ze werk als barvrouw in een nachtcafé, dat tevens haar slaapplek is, bij haar baas op de bank.
In het nachtcafé verschijnen ’s avonds de reguliere bezoekers, maar na sluitingstijd gaat het café gewoon door. “Dan kwamen de drugsdealers. Via de brievenbus gaven ze aan dat ze er waren en mochten ze naar binnen. Dat ging de hele nacht door en daar begon mijn verslaving.” Het begint met cocaïne, maar later raakt ze ook verslaafd aan heroïne.
Het gaat snel mis als de politie lucht krijgt van de illegale praktijken in het nachtcafé. “Mijn baas en ik werden opgepakt en de kroeg moest sluiten.” Als ze na vier maanden celstraf wordt vrijgelaten heeft Sonja geen slaapplaats meer en belandt ze op straat. Eenmaal dakloos is haar voornaamste doel om drugs te verkrijgen, wat haar leidt naar de straatprostitutie. “Het ging min of meer vanzelf. Ik herinner me niet meer hoe het begon, maar het was de makkelijkste manier om geld te verdienen.”
Hoewel het makkelijk is, vindt Sonja het verre van prettig. “De drugs leken de enige manier om te overleven. Ik vond het niet fijn om te doen, maar de roes verdoofde me, waardoor ik de pijn niet voelde. Na afloop waren er altijd de naweeën. Je voelde je vies; het was echt niet leuk.”
Ex-drugsverslaafde Valerie (31): 'Ik wilde pijnstillers kopen, maar ging weg met heroïne'
Op een bepaald moment ontmoet Sonja een klant die haar een vaste slaapplaats biedt. “Hij regelde een zolderkamertje voor me. Ik hoefde er weinig voor te doen.” Maar dan stelt hij voor om drugs te smokkelen als drugskoerier, waarmee ze veel geld kan verdienen. Haar eerste klus is het vervoeren van drugs van Colombia naar Frankrijk. “Nee zeggen was geen optie bij hem. En ik zeg ook nooit nee. Daar heb ik nog steeds moeite mee.”
Er volgen meer opdrachten en Sonja reist de wereld over om drugs van A naar B te brengen. “Het waren de jaren negentig, dus het ging vrij gemakkelijk. De douane werd omgekocht, ik kreeg een korset om mijn lichaam met zo’n vijf, zes kilo cocaïne, en dan kon ik gewoon de douane passeren. Je kon het goed voelen zitten. Dat ging een paar jaar goed, totdat ik in Frankrijk werd betrapt.”
Opnieuw belandt Sonja in de gevangenis voor vijf jaar. “Na ongeveer drie jaar kwam ik vrij vanwege goed gedrag.” Ondanks de vrijlating blijft haar drugsgebruik aanhouden, want “de drugs gingen altijd voor alles.” Ze hervat ook de prostitutie om aan haar drugs te komen. Maar dan loopt een avond helemaal verkeerd af. “Natuurlijk weet je dat je zoiets nooit moet doen. Je moet nooit bij twee mannen instappen, dat weet je. Maar als je verslaafd bent, dan doe je dat. Ze namen me mee naar een huis waar twee andere mannen waren, en daar werd ik door vier mannen verkracht.”
De ingrijpende ervaring opent Sonja’s ogen en ze besluit: nu ga ik stoppen. Ze zoekt hulp, waarna ze bij de Regenboog Groep terechtkomt waar ze liefdevol wordt opgevangen. Dankzij deze organisatie krijgt ze hulp en komt ze van de drugs af. Uiteindelijk vindt ze een huis, werk en krijgt ze therapie om haar trauma’s te verwerken. “Maar vergeten zal ik het nooit”, vertelt ze.
Inmiddels heeft Sonja haar leven volledig op de rit. Met haar werk als gids voor de Amsterdam Underground Tour deelt ze haar persoonlijke verhaal. Daarnaast helpt ze bij inloophuizen voor daklozen. “Ik wil er voor ze zijn, omdat ik het zelf heb meegemaakt en wellicht kan ik ze helpen door mijn ervaring te delen. Zoiets overkomt je en het kan iedereen overkomen.”
Soleil (21) vertelt in 'Five Days Inside' over gedwongen prostitutie vanaf haar 14e
“Als mensen daklozen zien, lopen ze er vaak met een boog omheen en dat vind ik erg. Geld geven is niet altijd nodig, maar het kan voorkomen dat ze worden beroofd. Misschien ben je wel hun laatste hulp. Ik wil zo graag dat het stigma verdwijnt. Ik ben blij dat ik eruit ben, maar het blijft altijd een risico. Ik zeg altijd: ‘Eens verslaafd is altijd verslaafd.’ Maar nu gaat het goed, ook al blijf ik voorzichtig.”
Voor 30 november organiseert de Sheltersuit Foundation de Sleep Out, waar honderden mensen één nacht buiten slapen om de realiteit van dakloosheid te ervaren. De stichting zet zich in voor een dak boven het hoofd voor iedereen en het slaan van bruggen tussen mensen in nood en hulporganisaties. Met de Sleep Out wil de organisatie bewustzijn creëren voor de actuele daklozenproblematiek. De opbrengst gaat naar Sheltersuits: beschermende jassen met afritsbare slaapzakken die worden uitgedeeld aan daklozen om de winter door te komen.
Sonja doet mee aan het evenement, al weet ze nog niet of ze zelf een nacht op straat zal doorbrengen. “Met één nacht ervaar je nog niet wat het is om dakloos te zijn. Maar ik vind het heel goed dat er zoveel belangstelling voor de actie is, want dat is nodig. Wat mensen écht nodig hebben is erkenning dat ze bestaan. Toen ik dakloos was, liep iedereen met een boog om me heen, behalve een groep Afrikaanse vrouwen. Dat herinner ik me nog goed. Ze baden voor me en pakten mijn hand vast. Dat was de erkenning voor mij dat ik er toch toe deed.”
Lerares Denise is dakloos na haar scheiding: 'Ik ben tussen wal en schip geraakt'
