Liesbeth Rasker (35) runt een Instagram-café waar duizenden vrouwen (en een handvol mannen) elkaar elke maandag advies geven. Speciaal voor LINDA. licht de kroegbaas een gespreksonderwerp toe.
In aflevering 59: ‘Mijn beste vriendin heeft al vijf miskramen gehad. Hoe kan ik er voor haar zijn, wat kan ik tegen haar zeggen?’
Er komen tijdens Kroegpraat vaak dit soort vragen voorbij en ze ontroeren me altijd. Hoe kan ik er zijn voor iemand met een burn-out, iemand die in een scheiding ligt, iemand die rouwt of, zoals deze week, die een miskraam heeft gehad. Meerdere zelfs. Het laat zien dat we ons bekommeren om de mensen om ons heen, ook als die in situaties zitten waarvoor we niet uit eigen ervaring kunnen putten.
Een miskraam is iets waar ik zelf ook niets van weet. Aangezien ik niet zeker weet of ik überhaupt kinderen wil, voel ik me sowieso altijd een beetje opgelaten, omdat ik bang ben dat de ander zich niet op haar gemak voelt bij mij om het erover te hebben. Ook wat dat betreft ben ik blij met deze vraagsteller: ik kan er zelf een hoop van leren.
Minstens 10 procent van de zwangerschappen eindigt in een miskraam, lees ik online. Dat komt neer op zo’n 20.000 vrouwen per jaar. Verder: ‘Na een eerste miskraam is de kans op een nieuwe miskraam niet of nauwelijks hoger: 10-15 procent. Na twee miskramen heb je ongeveer 25 procent kans dat het nog een keer gebeurt. Na drie miskramen is de kans op herhaling ongeveer 35 procent.’ Dat zijn niet mis te verstane statistieken. Een veel gelezen antwoord was dan ook: ‘Niet zeggen dat het goed komt, want dat weet je niet.’
Het voelt vreemd als je moet rouwen om iets wat er nooit is geweest, waar zo veel vragen over zijn die nooit beantwoord zullen worden. Een miskraam is wat dat betreft een vorm van wat de Amerikaanse onderzoeker Pauline Boss ‘ambiguous loss’ noemt, in het Nederlands vaak vertaald als ‘dubbelzinnig verlies.’ De term komt uit de late jaren ’70 van de vorige eeuw en kwam voort uit een groot onderzoek naar het rouwproces van familieleden wier geliefde verdween op het slagveld. De enorme onduidelijkheid die dan optreedt zorgt ervoor dat er nauwelijks closure kan zijn en dat een mens niet verder kan.
In de meest simpele definitie komt de term daarop neer: verlies zonder afsluiting, verlies met een gebrek aan duidelijkheid over het hoe en waarom en alle andere vragen eromheen. Zeker als een zwangerschap al relatief ver is gevorderd als het misgaat, is duidelijk sprake van dubbelzinnig verlies. Wie zou hij of zij zijn geworden? Waarom ging het mis? Gaat het een volgende keer wel lukken?
Iemand in het café schreef dat ze met tranen in de ogen naar haar scherm zat te kijken omdat het zulke lieve en goede adviezen waren, die ze zelf een paar jaar geleden graag had willen lezen. Dat vond ik ook, en ik hoop voor al mijn vriendinnen dat ik de adviezen niet zelf nodig ga hebben. Maar ja, gelukkig zijn ze er nu wel.
‘Vooral niet zeggen dat het wel goed komt, want eerlijk: dat weet je niet. Vooral luisteren naar haar verhaal, al is het de honderdste keer. Er voor haar zijn. Naast haar durven zijn in haar verdriet zonder het te willen goedpraten. Stuur een kaartje met wat lieve woorden, ga langs met wat troostvoer. Of misschien wil ze wel even de zinnen verzetten en een avondje stappen. Zij is in de rouw, hoe vroeg de miskraam ook is geweest. En vraag of ze er over wil praten. Zo ja, luister dan. Zo nee, ook goed.’
‘Wat bij mij niet werkte was zeggen dat het wel goed komt, of dat ik in elk geval wel zwanger kon worden. Ook zeggen dat er dan iets mis was met het vruchtje hielp voor mij persoonlijk niet. Je kunt een fijn boekje kopen/aanraden: Maar ik hield al wel van je. Ook snacks brengen, (thuis)bioscoopbon, kaarsje, blijven inchecken hoe het met haar gaat (ook over een aantal weken, want de eerste menstruatie is ook weer een ding!), en samen huilen lijkt me altijd goed.’
‘Oi, zo heftig! Mijn goede vriendin had een vergelijkbaar verhaal en dat uitzichtloze was echt killing. Zij had niet altijd zin om erover te praten, maar ik wilde wel dat ze wist dat ik er was. Dus meestal vroeg ik dan: hoe gaat ‘ie? Dan kon ze zelf kiezen. En als ze slecht zat, pikte ik haar op met de auto om iets heel kleins en overzichtelijks maar wel buiten de deur te doen. Gewoon een beetje voelen wat je zelf fijn vindt als je kut in de wedstrijd zit, denk ik. Sterkte voor haar!’
‘Ten eerste: wat een ontzettend lieve vriend(in) die dit vraagt. Miskraam is zó pittig. Mentaal, fysiek en fucking hormonaal. Zelf twee gehad en ook één vrij laat (week 14). Het beste wat je als vriend(in) kunt doen is er zijn; een dikke knuffel, een fles wijn. Wandeling, warme choco. Tranen die grenzeloos mogen komen. Je kunt zeggen: ‘Ik weet niet hoe het voelt waar je doorheen gaat, maar ik ben er voor je.’ Het is voor diegene echt een rouwproces. Rouw om iemand die er helaas nooit is geweest. De zwangere heeft DE HELE toekomst met dit wezentje al gedroomd en gepland, en afhankelijk van hoeveel weken ook al een enorme hormonale spike gehad, wat met een miskraam ook direct het lijf uit gaat. Vooral niet zeggen: ‘Je kunt in elk geval zwanger worden’, of: ‘Jouw kindje komt nog’. Ze kan verder ook een enorme druk op zich zelf leggen dat ‘zij het niet kan’ of zich afvragen of ze iets verkeerds heeft gedaan. Ze doet NIETS verkeerd.’
‘Zelf ook meegemaakt. Ik weet vooral wat niet te zeggen: geen adviezen (‘Misschien moet je meer ontspannen’) of voorbeelden (mensen bij wie het nóg erger was en daarna wel gelukt was). Wel doen: geef haar tijd om te rouwen. Met elke miskraam sterft een toekomstbeeld en wordt het geloof in een goede afloop kleiner. Het kost tijd en heel veel moed om dit een plekje te geven.’
‘Hier ook vier gehad. Zo vreselijk. Vooral niet zeggen: ‘De volgende keer gaat het goed’, want dat gelooft niemand… Veel afleiden op de korte termijn met activiteiten. Echt initiatief tonen en meenemen op sleeptouw. Uit eten/bios/ cursus/museum noem maar op. Onze beste vrienden drukten op de dag dat het gebeurde door om te komen borrelen en uiteindelijk heeft ons dat echt door de eerste avond van het slechte nieuws gesleept. Eeuwig dankbaar!’
Een leven zonder geliefde? 'Dat is niet per definitie ongelukkig of onaf'
