Woensdag 24 mei is het de Nationale dag van aandacht voor het sterven. Marlies Kieft schreef het boek ‘Het is goed met mij’, over de stervenskunst van haar vader. Hij overleed in 2015 op 76-jarige leeftijd aan de gevolgen van alvleesklierkanker.
“Hij was misschien wel beter in sterven dan in leven”, vertelt Kieft aan LINDA.
“Het boek is eigenlijk een intiem sterfportret over mijn vader. Daarnaast noem ik het ook een feel good-boek, omdat het naast verdrietige overlijden ook gaat over de band met mijn drie zussen”, zegt ze. “Rondom zijn overlijden kwam onze relatie wel op scherp te staan, zowel positief als negatief.”
In het boek is dan ook ruimte voor de schurende en pijnlijke momenten. Zo lezen we over een flinke botsing tussen haar en een van haar zussen. Voor Kieft is het verhaal een pleidooi voor openheid rondom afscheid, verdriet en rouw. “Ik ben geen dominee die aan het preken is, maar wil wel door middel van mijn verhaal laten zien hoe kwetsbaarheid ook prettig kan zijn.”
Kiefts vader wist dat hij binnen aanzienlijke tijd zou komen te overlijden, waardoor ze de laatste fase van zijn leven heel bewust samen konden beleven. “Ik heb het ‘geluk’ gehad dat hij een aangekondigde dood had. Hij moest zich daar tot verhouden en wij ook”, vertelt de auteur. Ze hoorde het slechte nieuws van haar zusje, die hun vader vergezelde bij een bezoek aan het ziekenhuis. “Ze vertelde dat het alvleesklierkanker was en dat hij nog maar een paar maanden te leven had. Dat was best een klap.”
Die avond moest ze naar het voetbalveld met haar dochter. “Ik twijfelde: zal ik papa nou bellen of niet? Ik ben uiteindelijk door de struiken gekropen om een rustig plekje te vinden. Toen ik hem belde keek ik uit op een weiland.” Ze wilde toch zijn stem even horen. Nu kan het nog, was de gedachte. “Ik was verdrietig, maar ook nieuwsgierig of hij anders zou klinken nu hij stervende was.” Haar vader reageerde heel nuchter. “Hij zei: Ja Marlies, het is einde verhaal he. Ik vond dat zo’n mooie zin. Hij gaf een soort erkenning en zette meteen de toon dat we er open over kunnen praten.” Een opluchting voor Kieft: “Zijn reactie gaf mij een gevoel van lichtheid.”
'Als ik vertel dat ze gaat sterven vraagt ze: 'Mag ik nog wel een glas wijn?''
Kieft kijkt met veel bewondering naar haar vader, die naar haar zeggen verrassend goed was in sterven. “Ik vond het heel mooi dat hij in die fase aan de ene kant heel erg aanwezig was in het leven, bij ons, maar aan de andere kant al erg aan het loslaten was.” Vooral in de laatste vijf dagen voor zijn dood voelde ze hoe haar vader het leven steeds meer achter zich liet. “In het leven kon hij heel tobberig, zwaar op de hand en onzeker zijn. Hij was in het aangezicht van de dood juist heel rustig, licht en liefdevol.”
Ze vult aan dat dit niet kwam omdat hij dood wilde gaan, maar dat het wel een soort perspectief bood. “Hij zag de dingen intenser omdat het einde eraan kwam.” Hun vader-dochterband kende ook zo z’n strubbelingen, en die beschrijft ze ook in het boek. “Hij heeft als vader echt niet alles goed gedaan, maar dit heeft hij wel heel goed gedaan. Hij gaf als voorbeeld: de dood hoeft niet heel eng te zijn.”
Dat ze wisten dat hij dood zou gaan, betekent niet dat ze enkel nog diepe gesprekken voerden. “Af en toe zat er een pareltje tussen, maar we hadden het ook gewoon over koetjes en kalfjes.” Ze denkt met veel liefde terug aan de periode na de diagnose. “We gingen met de zussen en onze vader naar een plek waar we vroeger veel kwamen. Hij heeft ons een sieraad laten uitkiezen dat we hebben ook droegen bij de uitvaart. We waren meer van daad dan woord.”
Kiefts vader dacht zelf mee over zijn eigen uitvaart en de periode erna. “De rouwkaart hebben we samen gemaakt en dat was echt heel mooi, daar heeft hij mij wel echt een cadeau mee gegeven.”
Marlies en haar vader in de jaren ’80. Tekst gaat verder onder de foto.
De schrijver hoopt dat haar boek het gesprek rondom afscheid opent. “Er heerst een bepaalde ongemakkelijkheid rondom verlies en verdriet. We zoeken het niet op, terwijl we er allemaal vroeg of laat mee te maken krijgen.” Ze vindt het zonde dat we zo’n universeel gevoel in eenzaamheid dragen. “In plaats dat het ons verbindt, proberen we er alleen mee te dealen. We zijn eigenlijk allemaal een soort helden, want we maken grote verliezen mee en dat delen we niet.”
Ze pleit voor het delen van gevoelens, hoe zwaar dat soms ook is. In het boek schrijft ze: ‘Het gemis is soms als een muur die me de weg verspert. Ik kan er niet overheen klimmen of een deurtje openen waarachter ik papa vind, al is het maar voor even. Ik zou hem willen zien staan in de stationshal in Leiden waar we hebben afgesproken. Een kleine gestalte met wit haar en een blauw jack, hij houdt het hoofd een beetje scheef terwijl hij een informatiebord bestudeerd. Hij wacht op mij.’
“Het is heel beroerd dat hij er niet meer is en dat ik hem nooit meer zal zien.” Aan dat gevoel toegeven en erover praten schept ruimte, vindt Kieft. “Rouw hoef je niet weg te poetsen alsof het een vlek is. Je hoeft het geen plekje te geven. Het mag de rest van je leven meereizen in je koffer en op een of andere manier bij je blijven.”
Wat de auteur betreft laten we ‘sterkte’ rondom verlies voortaan achterwege. “Want geeft dat niet te veel druk? ‘Ik wens je veel goede aandacht’ vindt ik eigenlijk veel mooier.” Er is geen standaard recept voor het bijstaan van iemand die rouwt, legt ze uit. “Iedereen is anders. De een wil een arm om zich heen en de ander heeft een luisterend oor nodig. Maar ik denk dat het erkennen van verlies, en alles emoties die daarbij komen kijken, het belangrijkste is.”
Kieft benadrukt dat rouw niet over hoeft te gaan. Dus ook als het overlijden niet meer vers is, moet er ruimte voor zijn. “Vergeet de overledene van je dierbare niet te snel. Ook jaren erna kan en zal het waarschijnlijk nog pijn doen. Blijf laten weten dat je er bent en dat je erkent dat diegene iemand verloren is.”
‘Het is goed met mij’ van Marlies Kieft is nu te koop in de (digitale) boekhandels. Bekijk hieronder alvast de cover.
Dit bericht op Instagram bekijken
Marieke is stervensbegeleider in een hospice: 'Ik zie nooit doodsangst'
