Er lagen twee kerngezonde baby’s van vier dagen oud in zijn woonkamer, maar toch wist Sander Voesten (nu 43 jaar) het zeker: ‘Ik moest ze niet.’ Daar was hij niet op voorbereid, en praten over dat gebrek aan vaderliefde was ook lastig.
Als een soort zelftherapie schreef hij zijn ervaringen op. Dat werd het boek Dubbel Gevoel: Als babyblauw zwart blijkt te zijn.
“Eigenlijk ben ik pas na anderhalf jaar vader geworden”, vertelt Sander aan LINDA. “Ik had verwacht dat de vaderliefde me zou overspoelen als mijn zoons geboren zouden worden, maar het kwam maar niet.” Sterker nog, op dag vier wist hij het zeker: hij wílde die kinderen helemaal niet. “Ik dacht echt: ze moeten weg. En dat gevoel bleef. Ik voelde me schuldig, waardeloos en vooral bang. Bang dat het nooit zou veranderen.”
Daar was hij niet op voorbereid – zijn vrouw en hij hadden juist veel moeite gedaan om hun kinderwens te vervullen. Zijn ‘giftige gedachten’, zoals hij ze noemt, stonden in sterk contrast met wat hij zich van het vaderschap had voorgesteld. Wat dat dan was? “Tja, dat wist ik eigenlijk niet zo goed. De beelden die ik voor me had gezien, hadden weinig te maken met een baby. Het leek me gewoon mooi om iets te hebben wat nog belangrijker is dan jijzelf en je partner. En het leek me leuk om dingen te doen met mijn kinderen. Over die babyfase dacht ik: ik zie het wel. Iedereen doet het, dus kunnen wij het ook.”
Podcast 'Plotse Papa's' over jonge mannen die ongepland vader worden: 'Ook zíjn wereld staat op z'n kop'
Hun tweelingzoons kwamen ter wereld na een intens ivf-traject. “Dat heeft natuurlijk wel impact gehad”, weet hij achteraf. “Ik was in het begin altijd bang dat het misging. En doordat het een medisch traject was, lag de focus alleen maar op gezondheid. Niet op de mentale uitdagingen rondom de geboorte, en zeker niet op de partner.”
Ja, hij had zelf ook meer kunnen doen om zich voor te bereiden op het ouderschap, geeft hij toe. “Maar zelfs als ik alles had gelezen en alle cursussen had gevolgd die er bestaan, was ik waarschijnlijk nog steeds niet voorbereid op de mentale klap.”
De informatie die je krijgt over de periode rondom en na de bevalling is enorm eenzijdig, vindt hij – met name voor partners, voor wie het vooral om praktische dingen gaat. “En andere vaders praten er ook niet over. Die hebben het alleen maar over: ‘Seks kun je wel even vergeten’ en: ‘Succes met de hormonen’. Niemand bereidt je erop voor dat je de eerste weken zelfs nauwelijks kunt douchen. Het lijkt op een soort statusgedrag: je bent cool als je kinderen hebt, maar wél hetzelfde leven blijft leiden als je daarvoor had.”
Door het gebrek aan informatie was hij niet zo gefocust op mogelijke negatieve gedachten. “En toen ze eenmaal in mijn hoofd zaten, was het ook lastig om de ruimte te vinden daarover te praten. Je kunt als man wel zeggen dat je niet zoveel met baby’s hebt, maar als het serieuzer wordt krijg je minder ruimte. Want het was niet zomaar dat ik weinig met baby’s had, het was een grotere afkeer dan dat.”
Een deel van het taboe op mentale uitdagingen bij vaders wordt veroorzaakt door nog altijd bestaande traditionele rolverdelingen, denkt Sander. “Bij de conceptie spelen mannen en vrouwen een even grote rol. Maar in de maanden erna verschuift er steeds meer aandacht naar de zwangere. Dat is logisch, maar vervolgens blijft dat zo; het evenwicht wordt niet meer hersteld. Dat is niet prettig voor haar, maar óók niet voor haar partner. Doordat vrouwen vaker met de zorg voor een kind worden geassocieerd, is er minder aandacht voor de partner in relatie tot die zorg, en dus ook voor eventuele problemen.”
Waarom kinderen vaker om hun moeder roepen dan om hun vader: 'We leren het ze zelf aan'
Als klap op de vuurpijl begon één van Sanders zoons onophoudelijk te huilen. Hij bleek reflux en een koemelkallergie te hebben, maar het duurde maanden tot artsen met die conclusie kwamen. “Een huilbaby brengt je in een permanente staat van extreme stress”, herinnert hij zich. “Ik werd standaard wakker met gespannen nekspieren. Dat gaf natuurlijk ook niet bepaald meer ruimte om te dealen met mijn mentale gezondheid. Ik kon dat blijkbaar heel goed parkeren, maar ik genoot nergens van.”
De opeenstapeling van uitdagingen – het ivf-traject, een keizersnede, het gebrek aan gevoel van vaderliefde, een huilbaby – was “hopelijk een uitzondering”. “Maar ik weet zeker dat ik niet de enige ben die de periode na de bevalling niet als een roze wolk ervaarde.”
Na anderhalf jaar kwam de vaderliefde dan toch. “Zomaar ineens, toen ik met mijn zoon door de kamer danste.” Zijn tweelingzoons zijn nu tien jaar, inmiddels is er nog een derde kind bij gekomen. De vaderliefde is bijna niet meer weg te denken, maar Sander blijft zich inzetten voor meer openheid over mentale uitdagingen voor vaders. “Mijn eigen verhaal is de aanleiding om dit thema bespreekbaar te maken. Om er een ruimte voor te creëren; niet letterlijk, maar figuurlijk.”
Dat is nog best lastig, ervaart hij nu. De zorgprofessionals luisteren wel naar zijn verhaal, maar van andere vaders hoort hij nog weinig. En dat is ook niet zo gek, denkt hij: “Je weet simpelweg niet wat je kan overkomen en hoeveel impact dat kan hebben, dus ga je ook niet naar informatie op zoek. Mannen weten niet wat ze niet weten.”
Hij wil mensen nergens voor waarschuwen, benadrukt Sander. “Ik wil geen doemscenario schetsen, maar wel normaliseren dat dit kán gebeuren. Het is niet altijd een roze wolk, en die pech kun je maar net hebben.”
Hij vervolgt: “Het moet standaard in de informatie opgenomen worden dat dit kan gebeuren, óók bij partners. Ik wil eigenlijk dat er in elk infoboekje dat je krijgt één symbolische zwarte bladzijde komt. Alleen dat verlaagt de drempel om erover te praten hopelijk al.”
Joshua Nolet: 'Ik werd best wel overvallen door het vaderschap'
