Ze kijkt naar me en glimlacht. “Mijn moeder”, zegt ze. “Die wilde even weten of ik binnen ben en het kon vinden”. “Tuurlijk”, zeg ik. Ik zet drinken voor ons neer. “Moest je ver fietsen, Loes? Je komt…” – haar telefoon piept – “..uit de buurt toch?” Loes denkt en praat tegelijk. “Ja, klopt”, zegt ze. “Het is, eh, ja ik denk eh… sorry hoor, heel even…” Weer pakt ze haar telefoon. “Mijn moeder is denk ik een beetje nerveus voor dit gesprek”, verontschuldigt ze zich. “Dus ik app haar even dat alles goed is.”

In de gesprekken die volgen leer ik Loes beter kennen. Haar ouders zijn al lang geleden gescheiden. Toen ze vier jaar was, kreeg haar vader een nieuwe relatie. Hij heeft inmiddels een gezin met zijn vrouw, ze hebben samen twee kinderen. Loes ziet haar vader eens in de twee weken een weekend. Ze kan het goed vinden met haar stiefmoeder en broertje en zusje. Ze doen leuke dingen samen en eigenlijk zou ze best vaker bij hen willen zijn.

Kleine moeite

De moeder van Loes heeft het alleen heel zwaar gehad met de scheiding. Dat merkte Loes al toen ze klein was. Haar moeder was vaak verdrietig, kan ze zich herinneren, vooral ’s avonds als ze in bed lag. Loes ging dan naar haar moeder toe om haar te troosten. Er waren periodes dat ze meerdere keren per week bij haar moeder in bed sliep. Ze merkte dat haar moeder daarvan opknapte. Dat was fijn, want daardoor was er een meer ontspannen sfeer in huis. En voor Loes was het een kleine moeite, ze voelde gewoon goed aan wat haar moeder nodig had.

‘Papa houdt gewoon niet zoveel van mij als mama, en hij heeft ook geen tijd voor me’Lees ook

Zware last

Dat die kleine moeite ooit zou veranderen in een zware last, kon zij toen nog niet weten. Loes zorgde voor haar moeder en dat voelde voor haar heel normaal en natuurlijk. Ze was er altijd om haar moeder te troosten als die verdrietig was. En ze hield dingen bij haar moeder weg die haar konden kwetsen. Zoals bijvoorbeeld dat ze het ook heel fijn vond om bij haar vader te zijn. Dat was iets wat ze niet kon delen met haar moeder, want die zou dat op zichzelf zou betrekken. Dan kon ze een opmerking verwachten als: “Als je het leuker vindt bij papa dan bij mij, dan moet je dat maar gewoon zeggen hoor.”

“Ik heb wel geprobeerd om meer bij papa te kunnen zijn”, vertelt Loes me. “Een tijdje geleden vertelde hij dat ze bij zijn voetbalclub op zoek waren naar iemand voor het meidenteam. Dat leek me superleuk. Ik zag er alleen enorm tegenop om dat met mama te bespreken, want dan zou ik twee keer per week bij papa moeten eten, voor de training.” Voorzichtig heeft Loes het toch aangekaart. “En hoe reageerde ze daarop?” vraag ik haar. “Eigenlijk heel kort”, zegt Loes. “Dat ik dat moest doen als ik dat wilde. Maar ze was die hele week uit haar doen. Ze zei niet dat het daardoor kwam, maar ik weet zeker van wel. Dus heb ik papa gezegd dat het toch niet zo goed uitkwam.”

Zorgen voor een ouder

Het komt vaak voor dat een kind voor zijn of haar ouder zorgt. Dat kan in praktische zin zijn, bijvoorbeeld door huishoudelijke taken over te nemen, maar ook in emotionele zin, zeker bij een scheiding. Wanneer Loes haar moeder troost, haar gerust moet stellen en dingen die gevoelig liggen bij haar weghoudt, zorgt ze voor haar moeder. We noemen dit ook wel parentificatie. En omdat Loes van haar moeder houdt en loyaal is aan haar, lijkt dit haar zelf in eerste instantie ook een fijn gevoel te geven. Maar het is niet natuurlijk, dat een jong kind lange tijd voor een ouder moet zorgen. Het kind wordt veel vroeger volwassen dan goed is en krijgt teveel verantwoordelijkheden.

Uit onderzoek blijkt dat kinderen die veel voor hun ouders hebben gezorgd, zich later over-verantwoordelijk kunnen gaan voelen voor anderen. Ze hebben de neiging zichzelf weg te cijferen en voelen zich vooral goed als ze ‘nodig’ zijn. Omdat ze het vroeger moeilijk vonden grenzen te stellen, kunnen ze dat als volwassene ook minder goed. Ze nemen sneller teveel op zich, wat kan leiden tot stressklachten. Het kan allemaal voortkomen uit die kinderjaren waarin ze -met veel liefde – zorgden voor hun ouder, terwijl hun eigen behoefte ondergesneeuwd raakte. En kijken we een generatie verder, dan kan het gebeuren dat ze zelf die ouder worden, waar ze als kind voor zorgden. Want dan zijn hún kinderen aan de beurt om in dat gat te springen. Zo kan dat van generatie op generatie een patroon blijven.

Eigen wensen

Ik vraag Loes of we samen met haar moeder zullen gaan praten. Om te vertellen dat ze misschien wel wat vaker bij haar vader wil zijn. En om Loes te helpen met haar eigen wensen. “Dat zou ik fijn vinden”, zegt Loes. “Ik wil mama niet kwetsen, maar soms wil ik gewoon mijn eigen ding doen.” Ik leg haar uit dat – ook al zou zij toch bij het meidenteam van haar vaders voetbalclub gaan spelen – dit niet betekent dat ze haar moeder tekort doet. Dat ze niet hoeft te kiezen tussen haar moeder of zichzelf. Als Loes leert dat ze niet verantwoordelijk is voor het geluk van haar moeder, zal dit haar helpen om zich niet schuldig te voelen. Dat gaat natuurlijk niet van de ene op de andere dag goed. Bovendien zal Loes waarschijnlijk altijd alert blijven op wat haar moeder wel of niet aankan. Maar gaandeweg leert ze om zichzelf daarin niet over te slaan. En leert ze te zorgen voor zichzelf.

Dit artikel verscheen eerder op LINDA.premium

'Volgens mij vindt papa het niet zo leuk om dingen met mij samen te doen'Lees ook