Marja Witteman (64) werkt als familieondersteuner op de intensive care (ic) voor kinderen in het Amsterdam UMC. Ze is een luisterend oor en troost voor ouders, en een steun en speelmaatje voor de zieke kinderen.
Dat is mooi werk, maar niet altijd makkelijk. “Ik ben weleens weggelopen om op de wc te huilen.”
We belden deze dag al eerder met Marja, maar net op het moment dat we haar wilden spreken kwamen er twee kinderen te overlijden. Marja is er dan voor de ouders en familieleden. “Dan vragen we de ouders of ze het fijn vinden om herinneringen te maken. Vooral bij de kleintjes is dat belangrijk, omdat er nog bijna geen foto’s van hen zijn. Ook maken we soms een 3D-handje van gips of een afdruk van de handen voor op een schilderij; net wat de ouders het liefst willen.”
Marja doet dit werk nu al zo’n vier jaar. Haar functie bestond voorheen niet; samen met het hoofd van de kinder-ic creëerde ze haar eigen rol. Alleen het Amsterdam UMC heeft zo’n familieondersteuner. “In andere academische ziekenhuizen bestaat mijn baan niet.”
Op de kinder-ic liggen zo’n twaalf kinderen onder de achttien jaar. Er liggen net geboren baby’s die heel ziek zijn, bijvoorbeeld door longproblemen of een aangeboren afwijking, maar bijvoorbeeld ook kinderen bij die een ongeluk hebben gehad. In de winter zijn er veel kinderen met het RS-virus. “Alle kinderen die intensieve zorg nodig hebben, liggen hier. Ik ben er voor hun ouders – als die er behoefte aan hebben tenminste.”
Marja: “Mijn baan is er zijn voor de familie. We hebben ook pedagogisch medewerkers en maatschappelijk werkers. Zij gaan de diepte in, ik ben er voor de ondersteuning. Als één van de ouders huilt, ga ik bij diegene zitten. Soms ben ik bij de familie in de wachtkamer of in de Ronald McDonald-huiskamer, waar ik ze probeer te troosten, een luisterend oor bied of koffie en thee haal.”
Tekst loopt door onder de foto.
“Maar ik zit ook bij het kind als de ouders even weg willen. Soms zitten ouders hier al wekenlang 24/7 bij hun kind.” Zo geeft Marja de ouders wat ruimte om even bij te komen. “Vaak wisselen de ouders elkaar af en dan zien ze elkaar bijna niet. Ik zorg er dan voor dat ze even samen een moment hebben. Dan blijf ik bij hun kindje.” Als een kind wakker is, maakt de familieondersteuner het echt gezellig. “Dan ga ik samen met ze op de Playstation, lees ik voor of zingen we samen liedjes.”
Marja is diep onder de indruk van alle kinderen die bij haar op de afdeling liggen. “Vaak ga ik naar huis en denk ik: jeetje. Kinderen van wie we dachten: die gaan het niet redden, die het dan tóch redden. Het is fantastisch om te zien hoe hard ze vechten om te blijven leven. Van die vechtlust kunnen we veel leren. Maar je ziet ook kinderen hard knokken en dat ze het dan toch niet halen. Dat is enorm verdrietig.”
Ze probeert haar werk zo min mogelijk mee naar huis te nemen. “Bij mij is het ziekenhuis het ziekenhuis en thuis is thuis. Ook voor de kinderen is dat onderscheid belangrijk.” Als Marja eenmaal in de auto op weg naar huis zit, probeert ze de verhalen van zich af te zetten. Daar heeft ze zo haar methodes voor. “Dan zet ik een luisterboek op. Of ik zet de muziek heel hard en dan zing ik mee. Gelukkig heb ik ook een heel liever partner die mij precies goed aanvoelt.”
“Maar ook in het ziekenhuis letten we als collega’s op elkaar”, vertelt Marja. “We hebben peer support. Als ik ergens mee zit of als een kindje komt te overlijden, gaan we met elkaar zitten en doen we een rondje: hoe zit je erbij? We houden elkaar heel goed in de gaten. En als ik er behoefte aan heb, ga ik even apart zitten met een collega. Als het niet zo’n fijn team was had ik dit werk niet goed kunnen doen.”
Ondanks alle support kan Marja haar tranen niet altijd bedwingen.”Ik heb weleens huilend in de auto gezeten. Ik ben ook eens weggelopen, waarna op de wc de tranen kwamen. Pas waren er een aantal kindjes die allemaal in dezelfde week kwamen te overlijden. Toen een collega aan me vroeg hoe het ging zei ik: ‘We hebben er allemaal last van.’ Toen zei ze: ‘Ja, maar wij hebben ieder één kind, terwijl jij bij allemaal komt.’
Alle kinderen hebben namelijk een andere vaste verpleegkundige, legt Marja uit. Die komen niet, zoals de familieondersteuner, bij álle kinderen langs. “Maar voordat ze dat zei, had ik daar nooit bij stilgestaan.”
De waardering die Marja dag in, dag uit krijgt, geeft haar energie om weer door te kunnen. Zo vertelt Phylicia, moeder van Jack, in een reactie op Facebook: ‘We lagen een tijdje op de ic met ons zoontje Jack. Marja heeft ons toen enorm gesteund en geholpen door de dalen. En het was zo fijn om te weten dat er iemand is, naast alle lieve ic-medewerkers, die altijd even een blik op je kindje werpt.’ Inmiddels gaat het een stuk beter met Jack, laat Phylicia weten.
Marja: “Dat ik de laatste jaren van mijn werkende leven zo mag door komen is fantastisch. Het is gek om te zeggen, maar ik ga met zo veel plezier naar mijn werk. Het is nog steeds heel leerzaam. Ik leer veel van hoe collega’s en ouders met dit soort situaties omgaan.” Marja heeft haar droombaan, en als het aan haar ligt, blijft ze dit werk tot aan haar pensioen doen.
Dit artikel verscheen eerder bij LINDA.nl op 4 mei 2022.
Tamara's baby heeft het downsyndroom en ligt op de ic: 'Ik heb er geen grip op'
