Wanneer de dementerende moeder van Maartje Santema-Mutsaerts in een verpleeghuis belandt, besluit Maartje (59) daar te gaan werken als woonzorgondersteuner. Sindsdien maakt ze tekeningen van mensen met dementie en schrijft ze daar ‘1 minuut-verhalen’ bij.
Dit doet ze onder het motto ‘de mens zien’, vertelt ze aan LINDA..
Als storyteller schrijft Maartje al jarenlang verhalen. Het begon bij een terminaal zieke vriendin. Met haar heeft Maartje brieven voor haar toen nog jonge kinderen geschreven. “Na haar overlijden heb ik als vrijwilliger bij een hospice verhalen opgeschreven voor zowel degene die ziek is, als voor degenen die achterblijven”, vertelt ze.
Ze kwam in contact met een fotografe en samen reisden ze de wereld rond. Inmiddels heeft het tweetal meerdere boeken op hun naam staan. Van de Paralympics in Londen tot verhalen over ondernemende vrouwen in de townships van Zuid-Afrika: overal gingen ze langs voor bijzondere foto’s en verhalen. Totdat dit in coronatijd niet meer kon. “En toen werd mijn moeder opgenomen in een verpleeghuis. Toen dacht ik: laat ik hier gaan werken.”
“Ik ben helemaal niet van de zorg, ik ben hartstikke onhandig”, grapt Maartje. Maar na een training en meerdere praktijkmiddagen weet Maartje haar weg te vinden binnen het huis. “We creëren een positieve sfeer in de huiskamer, spelen spelletjes, helpen de bewoners uit bed en gaan met ze eten”, vertelt ze.
Ook mag Maartje in de groep van haar moeder Carla werken. “Zo kon ik veel bij haar zijn. Het gaf een andere dimensie aan onze relatie. Ik ging haar letterlijk verzorgen.”
De ene keer ging Maartje langs bij haar moeder als haar woonzorgondersteuner, de andere keer als haar dochter. “Ik moest die rollen duidelijk anders doen. Als dochter ging ik lekker met mam wandelen en een advocaatje drinken. Dan had ik tijd om die leuke dingen te doen. Als ik binnenkwam als woonzorgondersteuner, zei ik altijd: ‘Hoi Carla, ik ben uw zuster vandaag’. Ik zei nooit u, maar dan was het voor mijn moeder duidelijk dat ik haar zuster was. Al weet ik niet of zij dat in de gaten heeft gehad.”
Maartje met haar moeder Carla.
Tijdens haar werk in het verpleeghuis, schreef Maartje mooie momenten op. “Momenten die mij als mens raakten. Eerst maakte ik blogs, maar er ontbrak iets. Tot ik met mijn krijtjes en potlood aan de slag ging.” Sindsdien maakt Maartje tekeningen bij de momenten de 1 minuut-verhalen die ze opschrijft.
Zo ook van een mooi moment met haar moeder. “Mijn moeder zei: ‘Hé, jouw stem lijkt op die van mijn jongste dochter!’. Ik was in tranen. Je bestaat toch weer een beetje voor haar. We zagen altijd wel dat ze zich veilig voelde bij mij en mijn broer en zussen, maar ze wist niet wie we waren. Dat moment was dus heel bijzonder.” Maartje liet haar creativiteit de vrije loop en maakte een tekening van dit moment. Op LinkedIn ontvangt Maartje veel reacties.
Studeren en in een verpleeghuis voor mensen met dementie wonen: Teun (23) krijgt serie over zijn leven
Naast dat Maartje het tekenen en schrijven leuk vindt, heeft ze een missie. “Ik wil de mens laten zien, met een knipoog, en hierdoor het onderwerp dementie dichter bij de maatschappij brengen. Ik wil dat mensen die het bekijken en lezen een glimlach krijgen. Hopelijk geeft het een positief gevoel over de mens die met dementie kampt.”
Zo deelt ze een verhaal over een vrouw die nog altijd haar eigen schoenen wil aandoen, met alle gevolgen van dien. “Ze liep rond met haar voeten in de verkeerde schoenen, maar ze was zó trots. Wie ben ik om dat van haar af te nemen?”
Maartje benadrukt met haar tekeningen de leuke momenten binnen het werken in een verpleeghuis. “Weinig mensen willen in de zorg werken. Er bestaat weinig respect voor ouderen. Daar wil ik een bijdrage aan leveren. Hopelijk wordt zo duidelijk dat deze momenten de moeite waard zijn en wordt het vak aantrekkelijker.” Maar, benadrukt Maartje, de mens zien achter de dementie is het belangrijkste doel van de illustraties en verhalen. “Met een glimlach.”
NS geeft 'treincoupés' aan verpleeghuizen voor dementerenden: 'Om herinneringen op te halen'
