Erik (59) en Petra (58) Westenberg krijgen in september 2012 het telefoontje dat geen ouder ooit hoopt aan te moeten nemen. Hun zoon Lucas (19) heeft een vliegongeluk gehad, en heeft het niet overleefd.
Erik schreef het boek Nooit meer vliegen over het verlies en de nasleep hiervan.
Lucas doet er lange tijd geheimzinnig over, maar laat uiteindelijk weten welke kant hij op wil met zijn carrière: omhoog. Zijn vader achterna, die al jaren met veel plezier KLM-piloot is. Hij schrijft zich in bij de KLM Flight Academy en volgt het praktijkgedeelte hiervan in de Amerikaanse stad Phoenix, waar hij ook naartoe verhuist. Op 13 september 2012 vindt zijn examenvlucht plaats, maar Lucas is er zelf niet gerust op. ‘Het geluk is niet aan mijn zijde’, stuurt hij: het allerlaatste appbericht dat zijn vader en moeder ooit van hem zullen krijgen.
Tijdens zijn examenvlucht moet Lucas een uitzonderlijk moeilijke opdracht uitvoeren in het sportvliegtuigje. Hij krijgt instructies lager te vliegen dan gebruikelijk en naar een afwijkende bestemming te gaan, waardoor hij zich in (te) onherbergzaam gebied bevindt. Het gaat hierdoor mis: het vliegtuig crasht in een diepe kloof en alle drie de inzittenden overlijden.
Dit wordt pas na een paar dagen duidelijk, nota bene door onderzoek van vader Erik. Op basis van de beschikbare informatie en zijn eigen vliegerskennis weet hij op 150 meter na te voorspellen waar het neergestorte vliegtuig moet liggen. “Tot je die bevestiging krijgt, ben je nog hoopvol”, vertelt Erik. “Je denkt, misschien hangen ze ergens op zijn kop in een boomtop. Maar toen we hoorden dat het voorbij was, waren Petra en ik eigenlijk heel rustig. Apathisch bijna.”
Omdat het vliegtuigje zich in een onbegaanbare canyon bevindt, kunnen Lucas’ ouders daar niet zomaar naartoe. Na de berging mogen ze het lichaam van hun zoon niet meer identificeren of zien: in het vliegtuig heeft brand gewoed en de patholoog-anatoom is van mening dat dit te traumatisch is. Het gebrek aan afscheid zet hun rouwproces op een grote achterstand, vertelt Erik. “Ik heb me heel lang afgevraagd waar Lucas nou was gebleven, of het allemaal wel écht gebeurd was. Natuurlijk weet je dat wel, maar in zo’n situatie is zien toch geloven.”
Pas zes jaar later kunnen ze een bezoek brengen aan de crash site, onder begeleiding van een gespecialiseerd zoek- en reddingsteam. “In die canyon voelde ik dat dit de plek was waar hij was gebleven”, vertelt Erik. “Niet écht, natuurlijk, maar daar te zijn heeft ons zeker geholpen.” Moeder Petra vult aan: “We zijn niet zo zweverig, maar ik heb daar beneden wel even staan mijmeren over Lucas. En tegelijkertijd stond daar nog een zwartgeblakerde boom en drong volledig tot me door hoe afschuwelijk het daar geweest moet zijn.”
Het stel liet in de canyon een foto en pilotenpet achter ter nagedachtenis aan hun zoon:
Bijna twaalf jaar na dato ligt Nooit meer vliegen in de winkels, het boek dat Erik in eerste instantie schrijft als naslagwerk voor de familie. Hij wil zijn ervaringen van zich afschrijven en het volledige verhaal vastleggen voor zijn twee kleinkinderen, die nu nog te jong zijn om te begrijpen wat er met hun oom Lucas is gebeurd.
“De originele versie heeft 55 hoofdstukken en daarin staat alles als los zand door elkaar”, vertelt Erik. “Ik heb gewoon alles opgeschreven waar ik aan dacht. Pas toen een aantal vrienden het lazen en zeiden dat het goed een boek zou kunnen zijn, zijn we daarmee aan de slag gegaan. Er is flink in gesneden, want ik ben misschien een goede vlieger, maar natuurlijk pas een beginnend schrijver. De originele versie ligt nu bij ons thuis, op de schoorsteenmantel.”
In het boek beschrijft Erik tot in detail hoe de eerste dagen na het telefoontje eraan toe gaan, maar ook de juridische strijd die daar op volgt. Erik en Petra willen bewerkstelligen dat de vliegschool serieuze wijzigingen doorvoert: Lucas’ ongeluk hád voorkomen kunnen worden, maar de handboeken en protocollen op deze school waren gebrekkig. “We waren in gevecht met een stel sukkels, maar dat was gelukkig een klein groepje – en geen van hen zit nu nog op de post die ze toentertijd bekleedden”, aldus Erik.
Inmiddels is de school weer veilig en kan Erik dit hoofdstuk redelijk goed afsluiten. “Ik heb KLM als bedrijf nooit gehaat, maar door deze battle was de liefde voor het vliegen op een gegeven moment wel echt weg”, licht hij toe. “We zijn nu een aantal jaar verder en ik voel, zéker sinds de publicatie, dat we ontzettend gesteund worden door onze blauwe familie. Daar ben ik heel dankbaar voor.”
Erik vliegt na de noodlottige examenvlucht van zijn zoon nog een aantal jaar door, maar merkt dat de liefde voor zijn beroep niet meer hetzelfde is. Hij besluit te stoppen. “Het vliegen voelde altijd als één groot feest, een droom. Zeker toen Lucas ook piloot wilde worden. Maar na zijn dood verdween die passie, het werd meer een baan. Maar vliegen kon voor mij alleen een way of life zijn, geen baan – daarom ging ik met vervroegd pensioen. Ik mis het verschrikkelijk, maar sta nog steeds achter die keuze.”
Het hele gezin:
Petra en Erik krijgen een monumentaal verlies te verwerken, hoe ga je daarmee om als koppel? “Heel veel praten en elkaar laten wanneer dat nodig is”, antwoordt Erik meteen. “En heel veel huilen”, vult Petra aan. “Verder is het een enorme zoektocht geweest. Voor onze dochter Charlotte heb ik soms op mijn tenen gelopen, met het idee dat ik weer een vrolijke moeder moest zijn, terwijl me dat eigenlijk helemaal niet lukte. Maar uiteindelijk kom je er wel uit met elkaar. Je moet gewoon respecteren dat je niet altijd op elkaars golflengte zit: soms wil de een eindeloos janken, terwijl de ander juist even wil ontsnappen aan alles. Het hoort er allemaal bij.”
“Het enige dat we elkaar opdrongen, was bewegen”, aldus Erik. “Naar buiten, de fiets op, wandelen, sporten… het maakt niet uit wat je precies doet. Gewoon bewegen.” Petra: “Natuurlijk waren er genoeg dagen waarop ik in bed wilde blijven liggen, maar rond het middaguur voelde ik dan gewoon: hier word ik niet beter van. Dat zal voor iedereen verschillen, maar voor mij hielp het en gelukkig voor Erik ook.”
Rouwexpert Annemiek Dogan: 'Velen willen anderen niet lastigvallen met hun pijn, ik zeg: neem die ruimte in'
Hoeveel hij ook beweegt, van het horrorfilmpje dat zich afspeelt in zijn hoofd komt Erik niet meer af. Hij noemt het een zegen en een vloek: “Door mijn kennis als vlieger kon ik veel beter begrijpen wat Lucas precies is overkomen tijdens zijn examenvlucht. Dat was fijn, maar tegelijkertijd blijven die beelden van de crash – een soort reconstructie – dus de rest van mijn leven bij me. Ik daag iedere psycholoog uit om dit uit mijn hoofd te krijgen, want ik denk echt dat het onmogelijk is. Gelukkig speelt het filmpje zich minder vaak af dan eerst: het is niet mijn vriend, maar ook niet meer mijn vijand.”
Hoewel Erik en Petra nog altijd boos zijn omdat hun kind door andermans schuld om het leven is gekomen, hebben ze een manier gevonden om met die boosheid te dealen. “We hebben het omarmd als een valide emotie die we de rest van ons leven zullen voelen”, legt Erik uit. “Zolang het niet allesbeheersend is, is daar niet zoveel mis mee. We zoeken geen oplossing meer, maar afleiding.”
Steeds vaker vinden ze die afleiding in fijne herinneringen aan Lucas. Waar het eerst soms te veel pijn deed om zijn naam te noemen, is Lucas tegenwoordig onderdeel van veel gesprekken. Petra: “Hij is altijd aanwezig. Soms lachen we om een grap en benoemen we dat-ie zo uit Lucas’ mond had kunnen komen, want hij had een heerlijk gevoel voor humor. Het is luchtiger, meer ontspannen. We kunnen op hem toosten zonder het venijn van ons verdriet.”
Dat is niet altijd zo geweest. Twee keer organiseerde de familie de ‘Lucas borrel’ op zijn verjaardag, maar het bleek te intens om al zijn vrienden om zich heen te hebben. “Ik was als een leeuwin op zoek naar mijn kind”, herinnert Petra zich. “Het was prachtig dat iedereen daar was, maar Lucas hoorde er juist tussen te staan. Dat hij er niet was, voelde te verdrietig.”
Het leven van Erik en Petra zal nooit meer hetzelfde zijn zonder hun Lucas, maar langzaamaan leren ze weer te genieten van het leven. “Er is hoop”, sluit Petra af. “Het is écht mogelijk, je leven weer opbouwen na zoiets verschrikkelijks.”
‘Loop niet weg na een plotseling overlijden’, zegt rouwbegeleider Hanneke: ‘Ga je angst aan’
