Schelden, spugen, schoppen, slaan en allesbehalve luisteren: Ellen (39) krijgt het dagelijks te verduren van haar zoon. Milan (7) heeft gedragsstoornis ODD en is op z’n zachtst gezegd dwars. ‘Laatst trapte hij een gat in de deur.’
“Als hij me in de supermarkt aanrijdt met een karretje, zie ik mensen denken: wéér zo’n moeder die haar kind niet aankan. Ze moesten eens weten.”
“Toen Milan net geboren werd, was hij al anders dan andere baby’s. Heel veel aan het huilen, heel onrustig en gefrustreerd. Later zat hij op school de hele tijd onder de tafels en thuis was hij alleen maar aan het schreeuwen, gooien en slaan”, vertelt Ellen. “Hij was agressief. Niemand wist ermee om te gaan.” Pas als Milan vijf jaar is krijgt hij de diagnose ODD: Oppositional Defiant Disorder.
Dat kinderen soms opstandig zijn, is normaal. Maar bij kinderen met ODD verdwijnt zo’n prikkelbare stemming niet, vertelt opvoedkundig psycholoog bij Opvoedadvies.nl Tamar de Vos. “Kinderen met ODD zijn heel lastig in het gareel te krijgen en hebben moeite met afspraken en regels. Ze zijn vaak boos en zoeken bewust strijd op. Waar peuters wel vaker prikkelbaar zijn, verdwijnt dat temperament niet bij kinderen met ODD.”
Tamara opent queer en prikkelarme kapsalon met dimbare lampen en zachtere föhns
Een dag met vriendinnen de stad in, zit er voor Ellen niet gauw in. Ook werken is onmogelijk met de zorg voor Milan. “Milan is een hele tijd niet naar school geweest, dat gaf te veel prikkels”, legt ze uit. “Nu gaat hij een paar uur per week naar een speciale school, maar daar kan hij niet blijven, daar is hij te slim voor.” ODD kan gepaard gaan met zwakbegaafdheid, maar Milan is waarschijnlijk juist hoogbegaafd. Dat maakt de zoektocht naar passend onderwijs nog uitdagender.
Naast die paar uur school gaat Milan naar een zorgboerderij. Maar voor de rest is hij de hele tijd bij Ellen – ook ’s nachts. “Met ODD heb je vaak last van angsten, dus Milan is doodsbang in het donker. Ik moet bij hem blijven, anders slaapt hij niet. Als ik hem alleen op zijn kamer laat maakt hij alles kapot.”
Waarom het ene kind wel ODD heeft en het andere niet, heeft te maken met genetische aanleg en omgevingsfactoren. “Het kan zijn dat een kind een lage intelligentie heeft of door omstandigheden een inconsequente opvoeding heeft gehad.”, vertelt De Vos. “Ook als een kind het slecht heeft op school omdat hij bijvoorbeeld gepest is, kan dat een trigger zijn voor ODD als daar al genetische aanleg voor is.”
Ellen en de vader van Milan zijn uit elkaar gegaan toen Milan jonger was. “Natuurlijk was dat niet bevorderend voor het gedrag van Milan, maar hij was als baby al zo. ODD is aangeboren en wordt alleen maar erger – al helemaal met zijn combinatie van ADHD, kenmerken van autisme, snel overprikkeld raken en waarschijnlijk ook nog eens hoogbegaafdheid.”
De zoon van Ilse is hoogbegaafd en lijdt aan een bore-out: 'Hij wilde uit het raam springen'
“Milan zoekt de hele dag de grens op. Hij wordt wakker en de strijd begint gelijk”, verzucht Ellen. Als klap op de vuurpijl doen kinderen met ODD ook nog eens het meest lastig tegen de mensen die ze juist vertrouwen. “Als hij om drinken vraagt en ik zeg dat ik even bezig ben, begint hij vaak te dreigen: ‘Als je het niet pakt, schop ik de tafel om of maak ik iets van je kapot.'”
Veel mensen denken dat de ouder hun kind niet onder controle heeft en dat er simpelweg meer discipline nodig is, maar harde discipline werkt vaak averechts. Wat wel werkt? “Consequent zijn”, aldus De Vos. “Het is belangrijk dat er goede afspraken worden gemaakt met iedereen in de omgeving van het kind met ODD, waarbij iedereen dezelfde regels hanteert. En slecht gedrag moet je soms ook negeren.” Ellen kan dat beamen. “Het is echt choose your battles.”
We kunnen het gedrag van een kind met ODD echt niet allemaal op de ouder afschuiven, vindt Ellen. “Er wordt gauw gezegd dat je een slechte ouder bent, maar mensen moesten eens weten wat ik allemaal al heb geprobeerd. Ik heb allerlei cursussen gevolgd, ben al jaren op zoek naar de juiste hulp. Maar voor Milan helpen medicatie en EMDR ook niet. Ik kan alles proberen, maar als degene voor wie ik het doe het niet oppakt, is dat zo lastig. Het zuigt je helemaal leeg.”
“Milan is soms echt een duivel”, geeft Ellen toe. Tegelijkertijd wil ze benadrukken dat kinderen met ODD niet slechts horrorkinderen zijn. Milan is een slim kind dat zich ook bewust is van zijn uitzonderlijke gedrag. “Hij heeft laatst een gat in de deur geschopt. Als hij zo overprikkeld is, dan barst de bom. Maar uiteindelijk barst hij in huilen uit en zegt hij: ‘Waarom ben ik zo?’ Dat is heel zielig.”
Het is belangrijk om een omgeving te creëren waarin het kind zich geliefd voelt, weten De Vos en Ellen. “Je krijgt het gevoel dat je je eigen kind niet meer leuk vindt, maar probeer de goede dingen van je kind te blijven zien. Ik probeer Milan elke dag een paar complimenten te geven over wat hij wél goed heeft gedaan.”
Het gedrag van kinderen met ODD kan escaleren, maar De Vos vertelt dat het ook mogelijk is om met de stoornis te leren omgaan. Ellen kan alleen maar hopen op het laatste. “Het is in en in triest dat hij altijd zo druk is in zijn hoofd en het niet op een andere manier kan uiten dan zo. Ik hoop dat hij dingen beter op zijn plek kan zetten als hij ouder is. Ik vecht er hard voor om de juiste hulp te krijgen, want ik houd zielsveel van hem. Hoe hij ook is, ik ga voor hem door het vuur.”
Sannes broer Paul (32) vond geen werk door autisme: 'Ik ga hem nu inwerken'
