Paniekaanvallen, hevige driftbuien en urenlange huilsessies tijdens de zwangerschap. Het beeld van een mooie roze wolk gaat niet op voor vrouwen die aan een prenatale depressie lijden.
Psychiater Mischa Selis had er zelf drie keer mee te maken: “Het is een ziekte. Zo moeten we ‘m ook behandelen.”
In 2016 krijgt Mariëlle Jongenengel (30) een prenatale depressie. Ze merkt het meteen aan het begin van haar zwangerschap. “Ik weet nog dat ik mijn toenmalige partner de zwangerschapstest liet zien en meteen weer ging slapen. Ik was ziek en had koorts”, vertelt ze. “Koorts of niet, iedereen zou zich op zo’n moment gelukkig voelen. Wij zeker, want we wilden héél graag een kind. Maar dat gevoel was er bij mij dus niet.”
In de weken daarna gaat het mentaal alleen maar slechter met Mariëlle. Het beeld dat iedereen van een zwangerschap schetst, geldt niet voor haar. “Ik huilde alleen maar, ik was boos en gefrustreerd. Het voelde niet als een roze, maar als een zwarte donderwolk. Met een klein roze randje.” Heel af en toe geniet ze namelijk wél van de zwangerschap, als de baby schopt bijvoorbeeld. Maar die momenten zijn op één hand te tellen.
Mariëlle: “Op een gegeven moment werd ik suïcidaal. Ik overwoog zelfs om de baby weg te halen. Ik herkende mezelf niet meer.” Maar ondanks alles is de wens om moeder te worden groot en probeert Mariëlle licht te zien aan het einde van de tunnel. “Ik bleef uitkijken naar de bevalling.”
Joke had prenatale depressies: 'Ik wist door rotgevoel dat ik zwanger was'
Ze zoekt hulp bij een psycholoog en komt erachter dat ze een prenatale depressie heeft. Voor het eerst krijgt Mariëlle de bevestiging dat het niét aan haar ligt. “Ik vond dat eigenlijk nog zwaarder, omdat ik me niet gesteund voelde”, geeft ze aan. “Als ik toegaf dat ik de zwangerschap helemaal niet zo rooskleurig ervaarde, zeiden mensen in mijn omgeving dat ‘het erbij hoort’. Ze vonden het raar dat ik niet kon genieten van de zwangerschap.”
Sterker nog, regelmatig krijgt ze commentaar dat ze zich ‘gewoon zo voelt omdat ze geen sigaretje kan roken’. Ook haar toenmalige partner heeft moeite met haar prenatale depressie. “Zijn respons was vluchtgedrag, terwijl ik hem op dat moment het hardst nodig had.”
Na een helse zwangerschap wordt Mariëlle eindelijk ‘verlost’. “Direct na de bevalling voelde ik mij weer helemaal mezelf worden. Ik dacht: het is gebeurd, ik ben er vanaf. “Daar was-ie dan eindelijk, die roze wolk. “Ik was zó gelukkig met mijn zoon.”
Het gaat nu goed, maar Mariëlle kijkt met een dubbel gevoel terug op haar zwangerschap. “Ik had veel eerder om hulp moeten vragen, maar ook meer steun moeten krijgen. Mijn omgeving liet me verdrinken.” Ze weet ook nog niet of ze een tweede kind wil. “Die slechte eerste zwangerschap maakt me bang.” Door haar verhaal te delen, wil ze andere vrouwen een hart onder de riem steken: “Durf hulp te zoeken.”
Geen roze wolk, wel prenatale depressie: 'Ik schreeuwde dat de baby nú uit mijn lijf moest'
Mischa Selis is psychiater. Nadat zij bij alledrie haar zwangerschappen óók last krijgt van een prenatale depressie, besluit ze zich te specialiseren in het vrouwenbrein.
“Zelfs met een achtergrond als psychiater was ik destijds heel erg op zoek naar wat er met mij aan de hand was. Ik ontdekte dat er weinig informatie in de psychiatrische literatuur is”, vertelt ze. “Vanuit mijn beroepsgroep voelde ik geen steun. Gelukkig kreeg ik die wel van mijn man en familie. Maar dat liet mij wél zien hoe weinig er over prenatale depressie bekend is.”
Volgens Selis hoor je de laatste jaren steeds vaker over postnatale depressie, een depressie ná een zwangerschap. De prenatale depressie is, daarmee vergeleken, nog relatief onbekend. Toch verschillen ze niet heel erg van elkaar. “Beiden komen door de wisselende hormoonspiegels, zoals oestrogeen en progestageen. Die ontregelen het brein”, legt Selis uit. “Psychologische en sociale factoren, zoals onderliggende trauma’s, kunnen dat versterken. Of de veranderingen in je leven omdat je moeder wordt.”
De verwachtingen van de maatschappij kunnen een zwangere vrouw nog dieper in het dal trekken. “Mensen denken dat het een grote, roze wolk moet zijn. Daardoor durven vrouwen veel minder snel om hulp te vragen, wanneer ze dat niet zo ervaren. Dat eenzame lijden maakt het veel erger.”
Melissa raakte per ongeluk zwanger na zware postnatale depressie: 'Pure paniek'
Maar wanneer spreken we nou van een prenatale depressie? “Wanneer zwangere vrouwen langer dan twee weken het grootste deel van de tijd een sombere stemming hebben”, aldus Selis. Een vrouw met een prenatale depressie heeft doorgaans veel minder energie, geniet minder van het leven en is prikkelbaar. Dit kan zich uiteten in lichamelijke klachten, zoals misselijkheid, verminderde eetlust en slecht slapen. Sommigen krijgen suïcidale gedachten.
In veel gevallen verdwijnt de prenatale depressie zodra de vrouw is bevallen. De hormoonhuishouding keert dan weer terug naar het niveau van vóór de zwangerschap. In sommige gevallen vertaalt een prenatale depressie zich door in een postnatale depressie. “Dat kan risico’s hebben voor de relatie tussen moeder en kind.”
Een prenatale depressie kan behandeld worden met psychotherapie. Soms is een behandeling met medicatie, zoals antidepressiva, de beste oplossing. “Daarbij is het een afweging tussen de voor- en nadelen”, vertelt Selis. Want medicatie kan een risico zijn voor het ongeboren kind. Maar zoveel psychische en lichamelijk klachten bij de moeder ook.
Wat al heel veel helpt, is erkenning. Van een dokter of psycholoog, maar ook zeker van partner, familie of vrienden. “Het is wetenschappelijk bewezen dat erkenning en steun helpen bij de genezing van psychiatrische aandoeningen.”
Volgens Selis komt prenatale depressie vaker voor dan we denken, maar durven vrouwen het niet toe te geven. “Eigenlijk moet iedere verloskundige aan een zwangere vrouw vragen hoe het mentaal met ze gaat. Een prenatale depressie is een ziekte. Zo moeten we ‘m ook behandelen.”
Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat er dan over. Bel 0800-0113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar.
Kelly had een prenatale depressie: 'Ik dacht: hoe kom ik van de baby af?'
