Anne van der Kaaden (42) is een KOPP/KOV: een kind van ouders met pyschische- en verslavingsproblemen. Haar moeder verzon ziektes en loog over klachten, waarmee ze een spoor van vernieling achterliet.
Samen met achttien anderen is Anne onderwerp van de tentoonstelling KIND VAN. Bij LINDA. doet ze nu haar verhaal.
Anne groeide op in een gezinssituatie die ze nu omschrijft als absurd, maar als kind normaal vond. “Het was heel onveilig en vooral verwarrend. Ik dacht altijd dat mijn moeder ieder moment kon overlijden door een levensbedreigende ziekte. Ze was veel in het ziekenhuis en werd geregeld opgenomen in psychiatrische instellingen. Dan moest ze geopereerd worden, dan had ze leverkanker, dan weer epilepsie en dan weer een ongeluk.”
Na jaren wordt het voor Anne eindelijk duidelijk dat haar moeder al die tijd tegen haar loog. Maar als kind twijfelen aan de geloofwaardigheid van je moeder? “Je gaat er niet van uit dat je moeder tegen je liegt. Ik kon het ook niet bevatten dat ik al jaren voorgelogen was. Want als je dat beseft, dan valt de volledige grond onder je voeten weg. Wat is er dan wel waar van je jeugd?”
Sevilay: 'Mijn thuissituatie was onveilig, maar ik wil niet het zielige meisje met bagage zijn'
Op haar achttiende is Anne uiteindelijk uit huis gegaan. “Ik ben de oudste van vier en dat ik wegging werd me ontzettend verweten. Iedereen was loyaal aan mijn moeder. In hun ogen was ik een verrader.” Op het moment dat ze op zichzelf woonde, kwam ze er achter dat ze als kind nooit een eigen identiteit had ontwikkeld. “Ik had wel een eigen mening, maar die werd constant de grond in gestampt.”
Haar vader was ook compleet uit haar leven weggevaagd vanaf het moment dat haar ouders gingen scheiden. “Ik was toen 13. Mijn moeder vormde het beeld van mijn vader. Dat hij een agressieve boeman was waar je geen contact mee wilde hebben. Tot ik zelf onderzoek naar hem deed. Nu zien we elkaar geregeld.”
Yolanda scheidde van haar man, haar zoons willen geen contact meer: 'Ze zijn loyaal aan hun vader'
Relaties waren door haar jeugd ingewikkeld. Zo was er ook een relatie met een man die bepaald gedrag vertoonde dat leek op dat van haar moeder. “Toen ik daar eindelijk los van was ontmoette ik vrij snel mijn huidige man. We zijn nu negentien jaar samen en ik wist vanaf dag één dat hij de juiste was. Ik kan je niet uitleggen waarom ik dat zo voelde, maar ik wist het. Hij was mijn veilige haven, mijn stabiele schip in de woeste oceaan waar ik met mijn speedboot overheen ging. Hij was de eerste bij wie ik me kwetsbaar op durfde te stellen.”
Een sterke kinderwens had ze nooit, maar “we waren blij verrast toen ik toch zwanger bleek te zijn”. Maar ook daarbij zorgde haar moeder voor veel spanning. “Mijn moeder dronk verschrikkelijk veel alcohol in combinatie met medicatie. Toen ik hoog zwanger en over tijd was stond ze zwaar bezopen voor de deur. Te krijsen dat het kind gehaald moest worden. Dat het gehandicapt geboren zou worden. Dat ze recht had op een gezond kleinkind. Dat gaf veel stress.”
De bevalling bezorgde Anne sowieso veel stress, want ze had geen controle over de situatie. “En als ik iets graag heb, is het controle. En dat had ik niet. Aan de buitenwereld liet ik zien dat ik het allemaal prima deed. Ik had een goede baan, deed een deeltijd hbo-studie, was zwanger, en deed ook nog wel even een tentamen tussendoor. Ondertussen ging ik hartstikke kapot. Ik wist na de bevalling niet hoe ik een emotionele band met mijn kind moest opbouwen. Moeilijk, maar ik durfde het niet te vertellen. Dat brak me op.”
Moeder worden was zwaar voor Femke: 'Onderschatte hoe erg ik mijn eigen ouders zou missen'
Het besef dat ze echt aan zichzelf wilde werken, kwam toen haar kindje haar tijdens een huilbui wegduwde. “Hij wilde papa, niet mij. Ik had heel erg boos kunnen worden dat hij me niet wilde, maar voor mij was dat het punt waarop ik besefte dat ik hard aan de slag moest. Anders zou ik die band nooit met hem krijgen en zou ik nooit de moeder zijn die ik wilde zijn voor mijn kind.”
Nu doet Anne haar verhaal door mee te werken aan de tentoonstelling KIND VAN, van stichting Open mind. “Ik vind het heel belangrijk dat er meer bekendheid gegeven wordt aan de gevolgen van opgroeien in onveilige omstandigheden, want het werkt door in een volwassen leven.”
Wel wil ze benadrukken dat ze er niet op uit is iemand in een kwaad daglicht te zetten. “Ik hoop dat het gesprek hierover gevoerd kan worden. Het gaat nu goed met me, ik kon de negatieve patronen en gedragingen doorbreken. Daardoor veranderde mijn leven. Door mee te werken aan dit project wil ik ook laten zien dat de omstandigheden waarin je opgroeit niet bepalend hoeven te zijn voor hoe je je leven verder leidt.”
De expositie KIND VAN is een reizende multimediale tentoonstelling met styling door Richard Schreefel en Visagie Cécile Holle en Tynke Jeeninga. De tentoonstelling start 10 februari 2023 in Amsterdam en is daarna in diverse gemeenten in Nederland te zien. Er verschijnen ook een magazine en podcast.
