Merel Pontier (31) is strafrechtadvocaat in Texas. Acht jaar lang verdiept ze zich in de zaak van Clinton Young, die al twintig jaar in de dodencel wacht op zijn executie. Samen met Clintons advocaten kreeg Merel het voor elkaar dat hij zijn nieuwe proces in vrijheid mag afwachten.
Het bijzondere verhaal is nu te lezen in het boek Onrecht, geschreven door journalist Dolf de Groot. “Ik heb de mooiste baan die er is”, vertelt Merel aan LINDA.
De Amerikaan Clinton Young (40) werd op zijn negentiende veroordeeld tot de doodstraf. Hij zou in 2001 een dubbele moord hebben gepleegd. Twintig jaar later mag hij in 2022 éindelijk de dodencel uit, mede dankzij strafrechtadvocaat Merel Pontier.
De twee komen met elkaar in aanraking naar aanleiding van de documentaire van Jessica Villerius, Code Rood: de Doodstraf, waarin Clintons zaak aan bod komt. Vanaf dat moment laat het Merel niet los. “Van huis uit heb ik meegekregen dat je andere mensen moet helpen die het minder goed hebben. Dus ik wilde mijn rechtendiploma inzetten voor een groep mensen die dat écht nodig heeft. Als je zo’n documentaire ziet dat gaat over een ander land, denk je misschien dat je daar niks aan kan doen. Maar het kan dus wel. Er zijn altijd mogelijkheden. Ik was gewoon in Nederland, maar kon niet veel anders dan Clinton een brief sturen”, vertelt ze aan LINDA.
Zo gezegd, zo gedaan. De brief is de start van een vriendschap. Merel verdiept zich jarenlang in de zaak, met maar een doel: een eerlijk proces en zijn onschuld bewijzen. Samen met Youngs advocaten en Young zelf, die zijn tijd in de gevangenis nuttig besteedt door in de wetboeken te duiken, zetten ze alles op alles om hem vrij te krijgen. Met succes. “Dat gevoel was onbeschrijfelijk”, vertelt ze.
Het was niet makkelijk te komen waar ze nu staat. Ze heeft alles in Nederland moeten achterlaten, veel moeten werken om haar verhuizing en studie in Texas te kunnen betalen en een beurs moeten aanvragen bij de universiteit. “Ik hoop ook met dit verhaal te laten zien dat je meer kan doen dan je denkt. Ook al zie je geen mogelijkheden, er is áltijd iets wat je kan doen.”
Tekst gaat verder onder de foto.
Clinton en Merel
Merel woont in Austin en staat terdoodveroordeelden en levenslang gestraften bij. Ze werkt op het moment aan vijf zaken, waaronder die van Young. Dat hij zijn proces in vrijheid mag afwachten, betekent niet dat er geen werk meer te doen is. “We werken iedere dag aan zijn zaak. We zijn niet zover gekomen, zodat hij vervolgens weer teruggaat naar death row. Daarvoor is het allemaal te bijzonder geweest.”
Ze krijgt dagelijks verzoeken om zaken op zich te nemen. Na het succes met Young wil iedereen haar hulp. “Maar dat kan helaas niet. Ik heb Clintons zaak in acht jaar tijd opgebouwd. Hoe meer media-aandacht, hoe beter. Alles wat we aan tijd erin hebben gestoken, heeft geleid tot zijn vrijlating. Ik moet zoveel mensen afwijzen. Dat is zielig, want ik weet hoe het is voor die jongens. Er zijn nu 4000 mensen in Texas met levenslang. Laten we zeggen dat 10 procent onschuldig is. Dat is krankzinnig. Daarom moeten meer mensen naar Texas komen.”
Jessica Villerius reageert op arrestatie Clinton Young: 'Het is gemeen en duister'
Eén zaak bracht Young zelf onder de aandacht van Merel. Iets wat hij niet vaak doet. “Clinton is heel selectief en wil niet zomaar iemand aan mij koppelen. De gevangenen zien hem als voorbeeld. Omdat hij nu vrij is, maar ook omdat hij nog steeds veel bezig is met advocacy. Hij is niet vergeten waar hij vandaan komt. Hij spreekt zich echt uit, dat doen niet veel mensen hem na.”
Young verwees de zaak van Roman Flores naar Merel. “Dat had hij nog nooit gedaan. Ik beoordeel een zaak op basis van een dossier met feiten, maar Clinton beoordeelt op basis van de persoon die voor hem zit. Hij heeft een ander soort mensenkennis opgebouwd. Hij had meteen door dat er iets in Romans zaak niet klopt.
Roman zit al vijfentwintig jaar voor iets dat hij niet gedaan heeft. Het bewijs van onschuld lag er toen ook al, maar daar is gewoon niks mee gedaan. Ik ben nu vier jaar bezig met Romans zaak en heb alle vragen beantwoord die ik had. We werken aan een documentaire over Roman. Deze zaak leent zich, net als die van Clinton, heel goed voor de media. Het is bizar. Romans veroordeling had voorkomen kunnen worden.”
Sinds Clintons zaak onder de aandacht is gekomen, raken rechtenstudenten geïnspireerd, merkt Merel. “Er zijn studenten die lezen wat ik doe en vragen of ze mogen komen. Als ik een beetje een voorbeeld kan zijn, is dat alleen maar leuk. Een Zweedse jongen is nu ook echt verhuisd naar Austin, begonnen met dezelfde masteropleiding over de doodstraf en wil erna als advocaat voor mij blijven werken. Dan kunnen we iets meer zaken doen.”
Merel werkt voor de Clinton Young Foundation. Door middel van donaties kan ze haar werk doen. “Ik wil niet dat de stichting heel groot wordt. Bij grote organisaties verlies je soms uit het oog waar het echt om gaat en zie je niet waar het geld direct naartoe gaat. Iemand doneerde laatst en een maand later kon ik dat gebruiken om Clinton op borgtocht vrij te halen. Dat enorme gevolg van zijn donatie zag hij meteen.”
Van haar cliënten krijgt Merel geen geld. Ze doet dit werk, als een van de weinige advocaten, kosteloos. “Mensen zeggen dat ik best iets in rekening kan brengen. Maar nee, dat ga ik nooit doen. Het is een principeding, ik wil gewoon gratis blijven. Ik vind mijn principes belangrijker dan geld. Soms bieden families het wel aan, maar omkopen werkt niet bij mij. Ik vind het ethisch niet juist hier geld voor te vragen. Zij zitten twintig jaar vast in een cel, ik niet.”
Via donaties krijgt ze salaris. Ook daarvan levert ze een deel in naar de stichting. “Mensen die het boek kopen, doneren een beetje aan de stichting. Ik kan met dat geld hele mooie dingen doen voor de gedetineerden. Ik heb gewoon de mooiste baan die er is.”
Wat haar baan zo mooi maakt? “Ik krijg levenslessen mee die je niet van een ander kan krijgen. Dat begint al met het schrijven van brieven. Clinton wilde graag foto’s zien van mijn vakanties, zodat hij de wereld nog een beetje kon zien. Dat gaf hem voldoening. Mij gaf het ook voldoening, want hij leert mij relativeren en door hem, en mijn andere cliënten, kijk ik anders naar het leven.”
Toen Young vrijkwam, wilde hij eerst kleren kopen. “Hij droeg al die jaren een XL overal. Zijn kledingmaat wist hij niet meer. Hij kocht kleren voor 18-jarigen, want dat is wat hij droeg toen hij de cel in ging.” Young leerde het leven opnieuw kennen. Dat leverde bijzondere en grappige momenten op, zoals een pizza met doos en al in de oven. “Een oplader kende hij niet. ‘Dus, je stopt de oplader in de muur…?’, was zijn vraag.”
Bovenal geniet Young van de kleine dingen. Althans, die voor ons klein lijken. “Toen hij vrijkwam, zag hij sinds lange tijd de sterren. De sterren zijn ook heel mooi. Denk ik daar wel genoeg over na? En kijk ik er wel vaak genoeg naar? Als Clinton mij één ding heeft geleerd, is het wel wat echt belangrijk is in het leven. En dat is vrijheid. Niet geld of materialistische dingen, maar gezond en vrij zijn.”
Dit bericht op Instagram bekijken
Met Young gaat het goed. Hij heeft een baan en een eigen huis. “Hij heeft zelfs een truck gekocht van zijn eigen centjes. Een hele mooie”, vertelt Merel. “Hij heeft een persoonlijke ontwikkeling moeten doormaken. Van 18 tot 38 jaar stond de tijd voor hem stil. Hij heeft een enorme groei doorgemaakt.”
Vrienden maken is nog weleens lastig. “Hij heeft een label en zal dat altijd blijven houden. Mensen blijven hem daar wel op veroordelen. Er zijn mensen die aardig tegen hem doen, maar ze zullen hem niet uitnodigen op het verjaardagsfeest van hun kind. Twintig jaar geleden is door de jury bepaald dat deze man zo gevaarlijk was. Dat hij altijd uit de maatschappij moest worden verwijderd. Zo zie je maar weer dat dat dus niet zo is. Hij leidt na twintig jaar een productief leven én levert een geweldige bijdrage aan de maatschappij. Dat heeft Dolf de Groot mooi opgeschreven in het boek.”
Die boodschap vindt Merel heel belangrijk. Ze hoopt dat lezers dat uit het boek halen. “Hij heeft foute keuzes gemaakt, maar is niet verloren. Hij is een goed persoon, die wij niet voor altijd uit de maatschappij hoeven te verwijderen. Hoe kijken wij naar de mens en hoe kijken wij naar de persoon achter de daad? Mensen veranderen. Clinton helpt anderen met zijn kennis over het recht en we geven samen lezingen aan rechtenstudenten.”
Ze spreken elkaar dan ook iedere dag. Over de zaak, over het leven en over koetjes en kalfjes. Tijdens het interview belt Young en bespreken ze de zaak. “Hij weet dat ik interviews heb, dus hij wil altijd ook nog even iets zeggen. Het is wel zijn zaak.”
Clinton Young mag dodencel na bijna 20 jaar verlaten: 'Uit die vreselijke kooi'
Young is net wakker wanneer we hem spreken. Hij moet werken, maar wil eerst nog even iets kwijt aan Merel over de zaak. Wat hij van het boek vindt? “Het is heel goed geworden. We werkten eraan toen ik nog op death row zat, en tijdens het schrijven kwam ik vrij. Dat is een uniek verhaal. Er zijn meer van dit soort boeken, maar dit is anders. Niet zoals de andere verhalen. Er bestaat geen verhaal zoals die van mij en Merel. Dat is wat ik er leuk aan vind.”
Wat hem betreft komt er een tweede deel van het boek. “Er is veel wat nog niet gezegd is om juridische redenen. Een deel twee is dus wel nodig.” Over de zaak zegt hij: “Ik zou graag willen dat het OM ooit aansprakelijk gehouden wordt voor de jaren dat ik heb moeten zitten.”
Voor nu staat zijn nieuwe proces gepland voor januari 2024. De kans is groot dat het nog jaren duurt voordat het daadwerkelijk plaatsvindt. Ze staan positief tegenover het proces, maar: “Het is echt een enorm gevecht. We moeten er hard voor werken. Hij is niet vrijgekomen om vervolgens weer terug te gaan. We houden geloof. We hebben een eerlijke rechter, daar zijn we heel dankbaar voor. Dat is het enige wat we willen, iemand die hem een eerlijke kans geeft om zijn onschuld te bewijzen.”
Wat betreft de doodstraf, zou Merel deze maar al te graag afgeschaft zien worden. “Dat zou heel mooi zijn, maar een hoog en ongrijpbaar doel. Ik werk zaak voor zaak, en probeer op individueel niveau mensenlevens te veranderen.” Voor nu hoopt ze dat terdoodveroordeelden binnenkort niet meer in isolatie hoeven af te wachten. Een aantal terdoodveroordeelden hebben de staat voor de rechter gesleept om dit aan te vechten. “Het is wettelijk niet toegestaan dat ze in isolatie wachten. Ik heb goede hoop dat ze de zaak winnen.”
Of ze zichzelf nog lang als strafrechtadvocaat in Texas ziet? “Ja”, zegt ze snel. “Sommige mensen vragen of ik terug naar Nederland kom. Nee. Dit is gewoon mijn levenswerk geworden. Er zijn nog zoveel mensen die geholpen moeten worden. Dan moet ik nog wel even door.”
Dit bericht op Instagram bekijken
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op 7 september 2023.
Documentairemaker Jessica Villerius herenigd met onder voorwaarden vrije Clinton Young: 'Hij is uit die metalen kooi'
