Alsof opgroeien bij twee ouders met flinke psychische problemen nog niet zwaar genoeg is, maakt de moeder van Marline Brink – inmiddels 54 jaar oud – drie dagen voor haar dertiende verjaardag een einde aan haar leven.
Trigger warning: dit artikel gaat over zelfdoding.
Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat er dan over. Bel 113 of ga naar www.113.nl.
Je kindertijd zou licht en onbezorgd moeten zijn, maar dat is niet bepaald het geval voor Marline. In haar jeugd maakt ze een hoop leed en verdriet mee. “Ik ken mijn moeder eigenlijk niet anders dan dat ze psychisch ziek was. Ze had de eetstoornis anorexia en verbleef regelmatig in een psychiatrische kliniek.” Marline bleef dan achter bij haar vader, die ze inmiddels omschrijft als ‘een hele nare man’. “Zeg maar gerust een tiran. In plaats van mijn moeder te steunen, zorgde hij er alleen maar voor dat ze nog meer in de war raakte.”
Inmiddels weet Marline dat allebei haar ouders zelf ook een zware jeugd hebben gehad en daardoor zwaar getraumatiseerd zijn geraakt. Omdat ze allebei zo beschadigd waren, hadden ze vervolgens ook een heel ongezonde relatie. “Mijn moeder heeft meerdere keren geprobeerd mijn vader te verlaten, maar om de een of andere reden keerde ze toch elke keer weer bij hem terug. Nadat ze voor de laatste keer was weggegaan en teruggekomen, ging het heel snel steeds slechter met haar.”
Marline en haar moeder
Milou (29) verloor haar moeder aan zelfdoding: 'Ik hoopte nog dat het mislukt was'
Dat Marline’s moeder in die tijd al regelmatig suicidaal is, houdt ze niet bepaald verborgen voor haar gezin. “Ze deed zelfs meerdere zelfmoordpogingen, maar die mislukten allemaal.” Hoe ga je er als jong meisje mee om dat je moeder uit het leven wil stappen? “Het fenomeen suïcidaliteit begreep ik natuurlijk niet als kind. Maar ik wist wel dat mijn moeder zware medicatie slikte en dat er bij ons thuis dingen waren die niet klopten.”
“Ik voelde me erg verantwoordelijk voor de sfeer in ons gezin en was erg gevoelig voor de spanningen thuis. Daarom was ik altijd lief en blij en deed enorm mijn best om de boel bij elkaar te houden. Ik wilde gewoon dat het goed met iedereen ging. Als ik foto’s terugkijk van vroeger, zit mijn oudere broer met een lang gezicht en heb ik een grote glimlach op mijn gezicht geplakt. Zo van: hier gaat het allemaal goed hoor, geen zorgen om mij. Maar achter die lach zat een enorm gevoel van eenzaamheid. Ik moest veel te snel volwassen worden.”
Ondertussen is het aan alle kanten onveilig bij Marline thuis. Haar vader terroriseert het gezin, er is sprake van seksueel misbruik en haar moeder verblijft af en aan in de psychiatrische instellingen. “Mijn vriendjes en vriendinnetjes wisten niet precies wat er aan de hand was, maar ze kwamen niet graag bij mij thuis. Ze vonden mijn vader overdreven aardig en eng en mijn moeder was natuurlijk veel te dun.”
Ook de volwassenen in Marlines omgeving hebben wel door dat er iets speelt. “Ik heb jaren later aan onze oude buren gevraagd of ze wisten van de ellende bij ons. Achteraf gezien hadden ze wel een vermoeden, maar toch hebben ze nooit ingegrepen of ergens een melding gedaan. De zussen van mijn moeder hebben wel eens een interventie gedaan en mijn moeder, broer en mij thuis weggehaald. Vervolgens werden we opgesplitst. Dat was traumatisch en uiteindelijk gingen we toch weer terug naar mijn vader. Later zijn mijn moeder en ik nog een tijdje samen ergens gaan wonen, maar ook toen keerden we ten slotte weer terug.”
Marline kan zich de laatste keer dat ze haar moeder zag nog goed herinneren. “Ze verbleef opnieuw in een kliniek. Tijdens dat bezoek gedroeg ze zich plotseling anders. Ik mocht namelijk een roze koek én een cola. Normaal was het of-of. Hoewel ze deed alsof alles goed met haar ging, had ze ook een brief aan haar zus geschreven. Die heb ik gelezen, er stond onder andere in dat ze niet meer wilde leven. Toch was dat voor mij geen alarmsignaal; ze sprak dat wel vaker uit.”
“Uiteindelijk bracht ze me terug naar de bushalte, ik weet nog dat ze een rode blazer aan had. Ik heb in de bus net zo lang naar haar gezwaaid totdat ik het laatste puntje rood zag. Alsof ik onbewust wist dat ik afscheid nam.”
Maryke werkt bij 113 Zelfmoordpreventie en vertelt wat je kunt doen bij donkere gedachten
Kort na het bezoek van Marline weet haar moeder te ontsnappen uit de kliniek en raakt vermist. Uiteindelijk wordt haar lichaam gevonden in een hotel in Den Haag. De doodsoorzaak? Een overdosis medicatie. “Ik weet nog dat mijn vader heel hard huilde en niet kon uitspreken dat ze overleden was.”
“Drie dagen na haar dood was ik jarig. Ik heb jarenlang volgehouden dat mijn moeder tijdens mijn laatste bezoek had gezegd dat ze een cadeautje voor me had achtergelaten. Zodat mensen zouden geloven dat ze in haar laatste momenten heus wel aan me had gedacht. Ik had inderdaad een cadeau ontdekt in een kast thuis, maar mijn moeder heeft me er in werkelijkheid nooit over verteld.”
Marline’s vader gedraagt zich ondertussen alsof hij het grote slachtoffer van de situatie is. “Toen mijn vader en broer stonden te huilen tijdens de uitvaart, kon ik me alleen maar groot houden. Ik weet nog dat ik tijdens de koffietafel buiten met een vriendinnetje plots heel hard moest lachen. Ik kon mijn emoties niet op een andere manier kwijt, het was – met alles wat er thuis speelde – veel te gevaarlijk om mijn kwetsbaarheid te tonen.”
Ze doelt daarmee vooral op het seksueel misbruik door haar vader. “Van mijn elfde tot mijn zeventiende ben ik door hem misbruikt. Nadat mijn moeder was overleden, ging mijn broer op kamers en kreeg mijn vader nog meer vrij spel. Het is echt een tijd van overleven geweest.”
Marline ontvlucht in de schoolvakanties haar thuissituatie door bij familie te logeren. Aan de situatie komt pas een einde als een van haar vriendinnen, die door heeft hoe zwaar Marline het thuis heeft, haar moeder over de situatie inlicht. Als Marline na een logeerpartij thuiskomt, zit er een maatschappelijk werkster op haar te wachten. “Ik moest aangifte doen en per direct met haar mee. Achteraf gezien is dat voor mij ook een hele nare ervaring geweest. Van het ene op het andere moment werd ik door een wildvreemde vrouw meegenomen en in een pleeggezin geplaatst.”
Het hele dorp wist dat Lenneke door haar opa was misbruikt, maar iedereen keek weg
Op haar twintigste gaat Marline studeren aan de toneelschool in Utrecht. “Eigenlijk kwam daar pas alle ellende naar boven. Ik wilde heel graag actrice worden en bleek talent te hebben, maar mijn trauma’s waren te groot. Daarna kwam ik in een psychisch dal terecht. Ik had de dood van mijn moeder en het jarenlange misbruik nooit kunnen verwerken. In dat dal heb ik vervolgens vijftien jaar gezeten.”
Marline volgt allerlei therapieën en behandelingen, maar wordt ook qua diagnoses en hulpvraag van het kastje naar de muur gestuurd. “Totdat een psycholoog mij uitlegde dat ik een posttraumatische stressstoornis (PTSS) had. Toen vielen alle puzzelstukjes op z’n plek. Eindelijk werd duidelijk dat ik niet gek was.” Ze krabbelt vervolgens langzamerhand weer op, gaat psychologie sturen en volgt zelf onder andere EMDR-behandelingen om van haar trauma’s af te komen.
“Later ben ik bij de GGZ herstelcursussen over psychische kwetsbaarheid gaan geven. Daar trof ik in mijn groep een man met wie ik uiteindelijk een relatie kreeg. Ondanks dat ik zijn psychische problemen en suïcidale gedachten kende, geloofde ik dat ik hem kon redden – wat ik met mijn moeder niet had gekund.” De twee zijn een tijdlang gelukkig, maar hun relatie komt onder druk te staan als het mentaal steeds slechter gaat met haar partner, terwijl zij juist gezonde stappen vooruit wil zetten. “Uiteindelijk heeft hij ook een einde aan zijn leven gemaakt. Hoe wrang het ook is, ik kon nu wel zien dat dat zijn eigen keuze was. Hij liet voor mij en zijn kinderen uit een eerdere relatie gelukkig wel afscheidsbrieven achter en die waren gevuld met liefde.”
Zelf gebruikt Marline liever niet het woord zelfmoord; ze kiest voor het woord zelfdoding. “Ik ben nooit boos op mijn moeder geweest, maar onbewust heb je wel het gevoel dat je in de steek wordt gelaten. Dat gevoel dat de onvoorwaardelijke liefde stopt. Dat bedoelde ze niet zo, maar zo voelt dat wel als kind. Doordat zij uit het leven is gestapt, kreeg ik hechtingsproblemen en raakte in disbalans. Mijn kindertijd was in een klap voorbij.”
Zó ga je met iemand het gesprek aan over zelfdoding: 'Wees direct'
Marline kan ergens nog wel begrijpen hoe mensen ertoe komen hun eigen leven te beëindigen. “Mensen willen helemaal niet dood, maar zien simpelweg geen uitweg. Iemand wil van de geestelijke pijn af. Mijn moeder kon gewoon niet meer. Dat betekende niet dat ze niet meer van mij hield, maar haar leven was loeizwaar. Soms zeggen mensen dat zelfdoding een laffe of makkelijke daad is, maar dat is echt niet zo.”
Ondanks het verdriet koestert Marline ook mooie herinneringen aan haar moeder. “Ze noemde me altijd ‘poppedijntje’ en we zongen vaak liedjes samen. Ze schreef en las graag, was lief en slim. Ondanks dat ik haar veel ziek heb gezien, heb ik hele warme herinneringen aan mijn moeder.”
Marline’s vader is inmiddels ook overleden. “Ik had al jaren geen contact meer met hem. Hij heeft mij in 2013 nog gebeld. Of ik hem kon vergeven? Vergeven lukte me niet, maar ik kon wel de regie pakken die ik vroeger niet had. Na dit laatste gesprek kon ik het afsluiten. Mijn broer kon niet goed omgaan met het leed in ons gezin en koos mijn vaders kant. En hoewel de strijd hard was, heb ik na elf jaar een civiele rechtszaak tegen mijn vader gewonnen waarin erkend werd wat hij had gedaan.”
Inmiddels is Marline al wat jaren verder en gaat het goed met haar. Ze is masseur en heeft een goede band met haar ‘bonuskinderen’. Toch wil ze graag haar verhaal vertellen. “Het heeft me gemaakt tot wie ik nu ben. Door de wreedheid van het leven te kennen, zie ik juist ook de schoonheid ervan. Als het over het onderwerp zelfdoding gaat, dan is er toch vaak een taboe, terwijl er veel mensen zijn die worstelen met suïcidale gedachten.”
“Het is belangrijk dat je daarover kunt praten en hulp kunt zoeken. Ik denk dat we aandachtig moeten luisteren als iemand suïcidale gevoelens heeft, zodat mensen zich minder eenzaam en onbegrepen voelen.”
Marline nu
Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat er dan over. Bel 113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar. Wil je zelf een training volgen om te oefenen met het openen van een gesprek? Doe dan de VraagMaar online suïcidepreventie training op www.113.nl.
Lucille Werner verloor haar vader aan zelfdoding: 'Wij waren echt matties'
