Trans vrouwen Marlies Houtman (58) en Gwendolyn van der Veen (66) konden pas later in hun leven echt zichzelf zijn. Hoe gingen ze het gesprek over hun identiteit met hun omgeving en zichzelf aan?
In dit artikel vertelt Marlies LINDA.nl over haar zoektocht.
Vanaf de kleuterschool heeft Marlies een gevoel dat ze niet kan benoemen. “Als je jarig was, mocht je iets leuks doen. Ik zei toen tegen de leraressen dat ik in de poppenhoek wilde spelen. Later zei een meisje tegen mij: ‘Dat is niet voor jongens, alleen voor meisjes.’ Ik schaamde me toen diep, maar bleef wel angstvallig vanuit een hoekje meekijken. Want ik wilde met de meisjes meedoen. Het gevoel dat ik daar onderdeel van wilde zijn is altijd gebleven.”
Wat volgt, is een jarenlange zoektocht. Marlies hield zich als tiener en twintiger juist veel bezig met ‘jongensachtige’ zaken zoals brommers. “Misschien deed ik dat ook wel voor mijn ouders. Maar ondertussen leidde ik een dubbelleven. Ik liep ’s nachts over straat in een rok en dameslaarzen, omdat ik dat overdag niet durfde.” Ze werd in de jaren tachtig door de politie aangehouden. “Ze zagen geen man, maar een vrouw. Het was half twee ’s nachts, en ze zeiden: ‘We vinden dat je niet op dit tijdstip buiten moet zijn.'”
Als ze in diezelfde periode weer ’s nachts de deur uit gaat, staat haar vader haar bij thuiskomst op te wachten. “Ik was hooguit een halfuur weggeweest, maar daar stond hij, in zijn pyjama. Ik kon wel de grond in zakken. Hij zei: ‘Kleed je om, en kom in de kamer zitten.'” Hij vraagt wat er aan de hand is, maar Marlies durft zich nog niet uit te spreken. “Dat lag niet aan hem, maar we waren toch van katholieken huize. Ik ben vervolgens wel naar de huisarts gegaan. Ik had begrip verwacht, maar dat kreeg ik helemaal niet. Hij zei: ‘Gooi die kleren maar weg, wat moeten mensen wel niet van je denken?'”
Trans man Romy richt eerste Queer Gym van Nederland op: 'Hier kun je jezelf zijn'
Ook bij andere hulpverleners krijgt Marlies geen gehoor. “Ik had een meisjesgevoel vanbinnen, maar ik kon het niet benoemen.” Pas in 1998 stapt ze op aanraden van haar vader naar haar nieuwe huisarts. “Ik zei dat ik niet wist wat er aan de hand was, maar dat ik er gestoord van werd. Na een goed gesprek concludeerde de huisarts dat het weleens travestie kon zijn.”
Hij stuurt Marlies door naar de genderpoli van het VUmc in Amsterdam. Daar komen specialisten al snel tot de conclusie dat ze transgender is. “Ik was blij dat er iets uitgekomen was, en dat wat ik voelde eindelijk een naam had.” Thuis vertelt ze het aan haar vader. “Hij moest het even verwerken, en zei: ‘Ga dan maar voorlopig in de achterkamer zitten in je vrouwenkleding.'”
Een week later vraagt hij Marlies al om een gesprek. “Mijn vader zei: ‘Ik weet dat je bang bent dat ik je uit huis zal zetten, maar ik kan je geruststellen: dat gaat echt niet gebeuren. We blijven net zoveel van je houden, maar je moet wel begrijpen dat het even een schok is. We dachten een jongen op de wereld gezet te hebben, maar dat blijk toch net even anders te zijn.'”
Haar ouders zijn uit ‘platina’ gehouwen, zegt Marlies. “Het is toch geweldig dat je vader van katholieken huize hier zo modern mee omgaat? De steun van mijn ouders heeft mij ontzettend veel gedaan.” Marlies is een vrouw, maar toch kiest ze ervoor om de medische transitie na een jaar ‘in de ijskast’ te zetten. Ze maakt zich niet alleen zorgen over eventuele gezondheidsrisico’s.
“Ik ben vroeger als kind veel gepest: om mijn tanden, om mijn bril”, legt ze uit. “Dat heeft mijn zelfvertrouwen geen goed gedaan. Ik ben erg bang voor afwijzing. Tegenwoordig is het makkelijker om als transgender door het leven te gaan, maar toen nog niet.” Wel loopt ze geregeld in een rok rond, en draagt ze make-up. “Maar als ik dan in de spiegel keek, walgde ik van mezelf. Ik zag daar nog een aangeklede man, terwijl ik wist dat ik een vrouw was.”
Ruim tien jaar na haar eerste gesprekken besluit Marlies (dan 46) het VUmc weer te bellen. Haar ouders zijn inmiddels overleden. Ze woont nog steeds in haar ouderlijk huis. “Ik mis ze nog elke dag. Maar in 2011 wist ik dat het mijn tijd was.” Aangezien ze al eerder bij de genderpoli is geweest, kan het traject sneller van start dan verwacht. Wel moet ze nog vechten om alle behandelingen vergoed te krijgen. “En ook psychisch is het een zwaar traject. Al krijg je allerlei hormonen, je bent niet meteen een vrouw. Je moet bij nul beginnen.”
Zo kunnen trans personen zich voorbereiden op kinderwens: 'In principe is alles mogelijk'
Naar haar omgeving toe is Marlies nooit ‘geheimzinnig’ geweest. “Ik ben recht voor z’n raap, en ik was altijd heel open. Dat schijnt te helpen. Wel liet ik mensen soms van tevoren weten dat ik in vrouwenkleding kwam. Van joh, hou daar rekening mee en schrik er niet van.” Alleen een nichtje van haar vader heeft er moeite mee. “Mijn vader zei dan: ‘Als ze moeilijk doet, laat je mij maar het gesprek doen.’ Hij had net zo’n bord voor zijn kop als ik.”
Een vriend die Marlies leerde kennen na haar eerste traject bij het VUmc, gaf haar eerst altijd een hand. “Maar inmiddels geeft hij mij een zoen, want hij ziet mij als een vrouw. Dat is zo ontzettend fijn en heel respectvol.”
Lees het verhaal van Gwendolyn hier.
