Hoogbegaafd: dat is toch dat je op je achtste klaar bent met het gymnasium of drie bachelors in drie jaar afrondt? Niet altijd. Bij Loes (36) zorgde het niet begrepen worden juist voor angsten en dissociaties.
Slim is ze zeker, maar omdat het schoolsysteem niet op haar was ingericht, kon ze nooit een studie afmaken. Een paar jaar geleden is ze arbeidsongeschikt verklaard.
“Ik viel altijd al buiten de boot”, vertelt Loes. “Toen mijn leeftijdsgenoten bezig waren met jongens, was ik bezig met Noorse mythologie en sterrenstelsels.” Waaróm ze anders is, weet ze dan nog niet, maar dát ze anders is, voelt ze wel. Ze wordt veel gepest op school. “En mijn ouders deden wel hun best om mij te begrijpen, maar ze begrepen me gewoon niet. Volwassenen dachten dat ik tegendraads was, maar ik begreep oprecht niet waarom bepaalde regels er waren.”
Ze is hoogbegaafd, weet Loes nu – ondanks dat ze nooit officieel gediagnosticeerd is. Dat houdt in dat ze de wereld intens beleeft en haar hoofd altijd aanstaat. “Ik zie alles, hoor alles en voel alles aan”, legt ze uit. “Mijn brein is net een F-16. Ik schakel snel en spring vaak van de hak op de tak, omdat associaties heel snel gaan bij mij. Het is alsof mijn brein constant puzzeltjes aan het oplossen is die er helemaal niet zijn.”
Haar gedachten stoppen nooit en ze is altijd op zoek naar nieuwe dingen om te leren, vertelt Loes. “Tegelijkertijd ben ik heel selectief in wat ik wíl leren. Mijn brein is enorm eigenwijs. Ikzelf ook, trouwens.” Dat is ook waar het ‘mis’ gaat, denkt ze. “Ik stelde als kind al vraagtekens bij alles wat van me gevraagd werd. Maar in het schoolsysteem wordt juist van je verwacht dat je alleen maar ‘ja’ en ‘amen’ knikt en altijd goede prestaties levert, omdat er anders niks van je terecht komt. Daar had ik helemaal geen zin in.”
De jonge Loes heeft het gevoel dat niemand haar begrijpt. “Ik voelde me onzichtbaar. Dat is echt killing. Het voelt alsof je een klein meisje bent en in een groot winkelcentrum je ouders kwijt bent. In een ander land. Mensen die je aanspreekt snappen je niet, iedereen loopt je voorbij, je bent gewoon alleen. Buitengesloten worden snijdt in je ziel, laat een gapend gat achter waar je hart moet zitten. Om toch het gevoel te krijgen dat ik erbij hoorde, ging ik mezelf aan anderen aanpassen. Maar daardoor raakte ik mezelf kwijt.”
De stress die dat met zich meebrengt, zorgt ervoor dat ze op haar achttiende een paniekaanval krijgt en begint te dissociëren. Het is alsof ze loskoppelt van zichzelf, legt ze uit. “Depersonalisatie noemen ze dat. Maar ik had geen idee wat dat was. Ik dacht dat ik doodging, midden in een kroeg. Die paniek zorgde voor een omslag van mijn leven. Van het ene op het andere moment ging ik van een heel sociaal persoon naar iemand die alleen nog in bed wilde liggen.”
Lianes kind is uitzonderlijk hoogbegaafd: 'Tim werd letterlijk ziek van school'
Zestien jaar lang regeert de angst haar leven. “Ik durfde niks meer. Mijn opleiding – het mbo, want ik had niet genoeg mijn best gedaan op school om hoger te kunnen – moest ik stopzetten, omdat ik niet meer elke dag met de trein durfde. Ook het conservatorium waar ik later werd aangenomen, kon ik niet afmaken vanwege een complexe Post-traumatische Stressstooris/ Werken lukte niet, omdat ik regelmatig niet kwam opdagen vanwege angst. De dissociatie waar ik zestien jaar in vastzat, is van hetzelfde niveau als waar mensen last van hebben bij rampen. De hele wereld voelde eng en ik had geen contact met mijn lichaam. Ik wist cognitief wel dat ik er was, maar ik kon naar mijn hand kijken en me gewoon niet realiseren dat die écht van mij was.”
Al die jaren probeert ze hulp te zoeken in de geestelijke gezondheidszorg. “Maar psychologen begrepen me niet of wilden me niet begrijpen. Ook zij merkten de hoogbegaafdheid niet op. Vaak werd gedacht dat ik ADHD had – een veelvoorkomende misdiagnose bij hoogbegaafden. Maar zelfs daarvoor wilden ze me niet behandelen als ik geen Ritalin wilde slikken.”
Het komt te vaak voor dat hoogbegaafdheid bij kinderen niet wordt opgemerkt, vindt Loes. “En dan gaat het zijn eigen leven leiden en uit het zich in allerlei psychische klachten. Het heeft me bijna mijn leven gekost.” Een paar jaar geleden werd ze ook arbeidsongeschikt verklaard wegens haar hevige angsten en dissociaties.
Uiteindelijk besluit Loes zelf in de psychologie te duiken om erachter te komen wat er met haar aan de hand is; waarom haar leven niet gaat zoals ze wil. Maar dat ze hoogbegaafd zou kunnen zijn, gelooft ze in eerste instantie helemaal niet. “Ik dacht: nee joh, dan zou ik minstens het vwo hebben gedaan. Er bestaan veel verkeerde beelden over hoogbegaafdheid. Je zou dan een soort Einstein zijn die kanker moet genezen of zo. Maar ik wil helemaal niet boven iemand staan, mijn brein werkt gewoon wat anders.”
Nu krijgt ze een Wajong-uitkering en is ze veel bezig met muziek. Dat helpt haar enorm, vertelt ze. “Ik heb jarenlang aan mezelf getwijfeld, dacht echt dat ik gek was. Muziek heeft me daar uit geholpen.” Ook is ze inmiddels heel open over haar psychische klachten. “Er zijn zo veel mensen die stilletjes lijden, maar zich er niet over uit durven spreken. Nu schop ik maar tegen die stigma’s aan. Wat heb ik te verliezen?”
Het zou helpen als scholen wat meer aan vroegsignalering doen, meent ze. “Als ze kijken naar: welk kind is anders en waarom? Als een kind anders leert, betekent dat niet dat het kind dom is. Vaak is het juist heel slim. We moeten ons veel meer gaan afvragen waaróm kinderen bepaald gedrag vertonen. Daarmee worden levens gered.”
Disclaimer: dit artikel gaat over een persoonlijke ervaring. Heb je zelf lichamelijke en/of – mentale klachten? Raadpleeg dan altijd je (huis)arts. Worstel jij zelf met angsten, dissociaties of andere mentale klachten? Praat (anoniem) met een hulpverlener van MIND Korrelatie via 0900 – 1450 of mindkorrelatie.nl.
Hoe herken je hoogbegaafdheid bij je kind? Een expert vertelt: 'Het is meer dan IQ'
