Leontine Bibo heeft acht jaar geleden Stichting Buurtgezinnen in het leven geroepen. Gezinnen die extra ademruimte nodig hebben en geen hulp kunnen vragen aan vrienden en familie, worden gematcht aan een steungezin in de buurt.
“We hebben bijna vijfduizend gezinnen aan elkaar gekoppeld”, vertelt Leontine aan LINDA.
Leontine was zelf jarenlang crisispleegouder in Amsterdam. “Dan vang je kortdurend kinderen op waar het thuis echt niet meer gaat. De kinderen worden uit huis geplaatst. Ik vond dat zo onwijs verdrietig. Kinderen willen bij hun eigen ouders opgroeien en zijn boos en verdrietig dat ze bij jou zijn. Ouders willen kinderen bij zich houden.”
Leontine vraagt zich af of ze niet meer kan doen. “We doen veel te weinig aan het preventief steunen van gezinnen die het moeilijk hebben en we komen veel te laat helpen als de boel uit de hand gelopen is. Als je gezinnen opzoekt op het moment dat het begint te wankelen, dan valt het nog aan te pakken. Je kunt veel voorkomen door gezinnen eerder te bereiken.”
Leontine ervoer dat gezinnen meer openstaan voor hulp van een ander gezin dan van hulpverlening. “Je bent lotgenoten, gelijkwaardiger en je kan ervaringen delen. Van gezinnen, voor gezinnen kan heel krachtig zijn.”
Zo ontstaat Buurtgezinnen. “Buurtgezinnen zoekt voor gezinnen die het pittig hebben een steungezin in de buurt om de ouders een beetje te ontlasten, zodat die ruimte hebben om op adem te komen. Tegelijkertijd is het om het voor de kinderen wat leuker te maken en ze een stressloze omgeving te bieden, waar ze liefde en aandacht krijgen”, legt Leontine uit. “Dat het zo’n succes is geworden heeft een treurige oorzaak. Veel gezinnen zijn heel eenzaam en op zichzelf teruggeworpen. Ze hebben weinig steun in hun omgeving. Dat heeft me overvallen.”
Juf Anita geeft leerlingen hun zelfbedachte knuffels cadeau: 'Kinderen vinden het geweldig'
Een belangrijk motto van de stichting is ‘Opvoeden doen we samen’. “Het gaat ons niet alleen om koppelingen maken tussen gezinnen, maar ook dat we een maatschappelijke verandering in gang zetten. We bekommeren ons om andermans kinderen. It takes a village to raise a child“, vertelt Leontine.
Alle vormen van gezinnen kunnen zich aanmelden als steungezin. Van twee vaders of moeders tot grootouders en van wensouders tot alleenstaande ouders: “Naar opa’s en oma’s is heel veel vraag bij Buurtgezinnen. Veel kinderen missen een opa en oma in hun leven.”
Tekst gaat verder onder de post.
Dit bericht op Instagram bekijken
In wat voor situaties zitten de vraaggezinnen? “Een zieke ouder, een ouder met mentale problemen, of er is een kind in het gezin dat extra zorg nodig heeft door een beperking. Ook gezinnen die in armoede leven en alleenstaande ouders die het wat zwaarder hebben melden zich aan. Ongeveer 10 procent van de vraaggezinnen zijn vluchtelingen. De ouders krijgen ruimte te integreren. Het zijn allemaal gezinnen die steun kunnen gebruiken, maar het niet van familie en vrienden kunnen krijgen.”
Gezinnen in heel zware omstandigheden, zoals verslavingen, kunnen beter niet bij Buurtgezinnen aankloppen. “We koppelen gewone gezinnen aan zo’n gezin, ze zijn geen professionals. Het moeten wel problemen zijn die behapbaar en haalbaar zijn voor de steungezinnen, niet problemen die formele hulpverlening beter kunnen oppakken.”
Carien Bartels is weekendpleegmoeder: 'Ik had ruimte, tijd, liefde en aandacht over'
Heel belangrijk is het vinden van de perfecte match tussen de gezinnen. “We willen dat het contact langdurig loopt, dat is vooral belangrijk voor de kinderen. Continuïteit is heel belangrijk voor ze, zeker als ze in een gezin opgroeien waar het allemaal niet zo fijn loopt.”
In elke gemeente waar Buurtgezinnen actief is – dat zijn er nu 115 – is een coördinator die de matches maakt. “We willen alle gezinsleden gezien hebben. Je hoeft helemaal geen ideaalgezin te zijn, dat is geen enkel gezin. Het moet vooral veilig zijn en een bepaalde mate van stabiliteit geven. En belangrijk is dat je als steungezin de boel niet gaat overnemen. Je gaat ernaast staan, je steunt en je moet je oordelen thuis kunnen laten. Het is echt bedoeld om het andere gezin steviger in het zadel te krijgen.”
De match wordt gemaakt en de gezinnen maken kennis met elkaar. “Daar zijn wij niet bij betrokken, dat doen ze samen. De coördinator hoort of het klikte, en als beide kanten dat vinden, start de proefperiode van twee maanden met huisregels en afspraken. Het is niet vrijblijvend, je committeert je echt ergens aan. Erna wordt de proefperiode geëvalueerd en bevalt het, dan is er om het half jaar een evaluatiegesprek. Na twee jaar kunnen de families zelf met elkaar verder.”
De proefperiode is erg belangrijk, vertelt Leontine. “Je brengt mensen bij elkaar die elkaar doorgaans niet kennen. Dat vertrouwen moet gewonnen worden. Het gaat om je kinderen, dus het is iets groots en waardevols. Er moet geen twijfel bestaan.”
Als steungezin hoef je niet een kind elke week over de vloer te hebben. Het kan ook minder vaak zijn. “Het is heel vrij en afhankelijk van de behoefte van het vraaggezin en wat het steungezin kan bieden. Een vraaggezin kan al heel veel hebben aan een dag in de maand. Meestal hebben steungezinnen een dag(deel) in de week de kinderen over de vloer. Ze draaien gewoon mee met het gezin, worden opgehaald van school en eten mee. Ze doen leuke dingen samen en soms blijven ze slapen.”
Leontine hoort van veel gezinnen dat ze inmiddels voelen als familie van elkaar. “Er zijn gezinnen die met elkaar op vakantie gaan. Je ziet dat er van alles ontstaat. ‘We zijn gewoon familie, dit is voorbestemd’, hoorde ik laatst. Dat is prachtig.”
Zo herinnert ze zich een mooi verhaal in de tijd dat ze coördinator was: “Een jongetje kreeg minder aandacht van zijn moeder doordat zijn broertje zware epilepsie heeft. Ik vond een steungezin van twee mannen in de buurt. De jongen bleef daar eens in de week een nachtje slapen en ze sprongen bij als de moeder thuis hulp nodig had.”
Recent ontving Leontine een foto van de mannen en de jongen. “Hij was 18 jaar geworden. Dat contact bestaat al zes jaar lang. Deze jongen heeft twee ooms erbij gekregen. En de twee mannen vinden het heel leuk om een vaderrol te vervullen en zijn er ook heel blij mee. Het mes snijdt echt aan twee kanten.”
Tijdens corona merkte Leontine dat er meer gezinnen steun nodig hadden. Het aantal steungezinnen is echter niet toegenomen. “Wij kunnen nieuwe steungezinnen gebruiken. Voor ons is het belangrijk dat mensen zich realiseren dat het heel klein kan zijn. Vraaggezinnen zijn al snel zo verschrikkelijk blij. Het gaat niet om speciale dingen. Kinderen gaan gewoon bij een ander gezin spelen.”
Ze ziet daarnaast dat gezinnen vaak over een drempel moeten gaan om hulp te vragen. “Ze denken dat het niet ernstig genoeg is bij hen thuis. Maar nee, meld je gewoon aan. Het is juist belangrijk om grotere ellende te voorkomen.”
Sommige vraaggezinnen worden daarna steungezinnen, vertelt Leontine. “Elk gezin heeft zware periodes in het leven. Dan komt er een tijd dat jij weer juist anderen kan helpen. De wederkerigheid en elkaar helpen als je ertoe in staat bent: ik denk dat de wereld er een stuk mooier van wordt.”
Leontine Bibo.
Klaartje is pleegouder: 'Dit is het allermooiste dat me ooit is overkomen'
