Leestijd: 5 minuten.

#KuToo

De beweging #KuToo is overduidelijk een verwijzing naar de hashtag #MeToo – die inmiddels geen introductie meer nodig heeft – en is net als deze eerdere beweging in het leven geroepen door vrouwen die gehoord willen worden. Waar de hashtag #MeToo seksueel grensoverschrijdend gedrag aan de kaak stelt, is de hashtag #KuToo een symbool voor de manifestatie tegen het verplicht dragen van hakken op de werkvloer.

Lees ook
Acteurs doen boekje open over misstanden, ook ná #metoo

Het begin van de beweging

De beweging begon in januari met een boze tweet van de 32-jarige Yumi Ishikawa, receptioniste bij een uitvaartcentrum in Tokio. In de tweet sprak ze zich openlijk uit over haar afkeer om dag in dag uit op hakken op haar werk te moeten verschijnen. ‘Ik vind mijn baan leuk, maar het dragen van pumps is zwaar’, zo schreef ze destijds op het socialmediaplatform. ‘Het is moeilijk om erop te lopen en mijn voeten doen pijn. En dat allemaal vanwege de etiquette.’ De tweet bleek al snel het begin van een beweging; de afgelopen maanden deelden talloze vrouwen ook hun ervaringen.

Online petitie

De hashtag #KuToo werd als gevolg in het leven geroepen, gebaseerd op twee Japanse woorden die veel op elkaar lijken en qua betekenis het probleem scherp  samenvatten: ‘kutsu’ (wat schoen betekent) en ‘kutsuu’ (wat pijn betekent). Maar het uiten van Ishikawa’s frustratie leidde niet alleen tot een hashtag die functioneert als nationale uitlaatklep. Er werd ook een online petitie op touw gezet waar inmiddels twintigduizend vrouwen hun handtekening onder hebben gezet. Deze week bood Ishikawa – op sneakers – de handtekeningen aan bij het Japanse ministerie van Volksgezondheid.

De situatie in Nederland

Gebaseerd op de eerste reactie van de minister van Volksgezondheid, Takumi Nemoto, ziet het er voor Japanse vrouwen niet goed uit. ‘Hoge hakken zijn noodzakelijk en geschikt voor de werkvloer’, was zijn reactie, schrijft de Volkskrant. Terwijl de ophef in Japan luider en luider klinkt, zochten wij uit hoe het er in ons eigen land voorstaat wat betreft verplichte kledingvoorschriften. Daarvoor bellen we met arbeidsrechtadvocaat Mirjam de Blécourt, advocaat bij Baker McKenzie en vier keer uitgeroepen tot beste arbeidsrechtadvocaat van Europa.

Niet verplichten, wel voorschrijven

De Blécourt legt ons uit dat werkgevers in Nederland medewerkers níet kunnen verplichten om hakken te dragen. “Werkgevers hebben instructiebevoegdheid, wat betekent dat zij hun medewerkers alleen bepaalde kleding kunnen voorschrijven. Deze voorschriften moeten echter wel een doel hebben”, stelt De Blécourt. Zo moeten voorgeschreven kledingstukken bijvoorbeeld dienen ter bescherming (denk aan schoenen met stalen neuzen voor de veiligheid) of relevant zijn in verband met representativiteit.

Mannen versus vrouwen

Daarnaast moeten de voorschriften voldoen aan de wet gelijke behandeling. “Dat houdt in dat de voorschriften voor zowel vrouwen als mannen moeten gelden.” Een werkgever kan in Nederland dus moeilijk het dragen van hakken opnemen in de voorschriften, want dan zouden ook mannen hakken moeten dragen. “Maar aangeven dat het bij vrouwen gewenst is, kan natuurlijk wel.” Volgens De Blécourt lopen we op dat gebied aardig voor op andere landen. “Daarin treden we in de voetsporen van Engeland en de VS, die al erg vrij met kledingvoorschriften in bepaalde sectoren omgaan. Zo dragen mannelijke advocaten er vaak niet eens meer een stropdas.”

Luchtvaart

Een andere sector waarin we – wereldwijd, maar ook in Nederland – nog strikte kledingvoorschriften zien, is de luchtvaartsector. Om die reden bellen we ook nog even met KLM, wiens stewardessen veelal op hakken op hun werk verschijnen. De woordvoerder van KLM laat echter weten niet in staat te zijn ons op korte termijn te voorzien van een reactie. Ook bij Transavia is er geen woordvoerder aanwezig die ons meer over het beleid omtrent het dragen van hakken kan vertellen.

Uitzonderingen

Toch kunnen we – op basis van de informatie van De Blécourt – wel stellen dat de kans klein is dat de #KuToo-beweging ook naar ons land overwaait, al zijn er wel uitzonderingen waar hier in Nederland enige tijd geleden nog onrust over is ontstaan. Zo kunnen werkgevers sinds twee jaar wél een hoofddoek verbieden, stelt De Blécourt. “Ze kunnen hun medewerkers opdragen neutrale kleding te dragen, en daarmee dus religieuze symbolen verbieden. Ze moeten dan alleen wel één lijn trekken en alle religies hetzelfde behandelen. Dus niet nee zeggen tegen hoofddoeken, maar andere religieuze symbolen wel toestaan.”

Lees ook
Europees Hof: ‘Werkgever mag hoofddoek verbieden’

Vrouwvriendelijkere bedrijfscultuur

De Blécourt begrijpt goed dat vrouwen in Japan zich massaal scharen achter de beweging. “Het gaat hen er waarschijnlijk ook grotendeels om dat ze niet verplicht willen worden.” Zelf zet de arbeidsrechtadvocaat zich al enige tijd in voor een vrouwvriendelijkere bedrijfscultuur. Hoe we dat volgens haar kunnen bereiken? “Vrouwen zouden meer voor elkaar moeten opkomen en elkaar vaker moeten voordragen voor belangrijke opdrachten en functies. Mannen zijn daar zo goed in, wij zouden dat ook beter kunnen.” Maar ook vanuit de klant kunnen nog stappen worden gezet. “Klanten kunnen bijvoorbeeld eisen met een gelijkwaardig team te willen samenwerken. Dan zullen bedrijven sneller veranderingen doorvoeren.”