Liesbeth Rasker (35) runt een Instagram-café waar duizenden vrouwen (en een handvol mannen) elkaar elke maandag advies geven. Speciaal voor LINDA. licht de kroegbaas een gespreksonderwerp toe.
In aflevering 81: ‘Wat kun je doen voor iemand waarvan de naaste binnen enkele dagen komt te overlijden?’
Het moment dat ik het appje kreeg met ‘het is niet goed’ weet ik nog precies. Ik at bij een vriendin op haar balkon in de avondzon, de man op wie ik net verliefd was woonde om de hoek, na het etentje zou ik naar hem toe fietsen, in zijn armen liggen. Maar zo ging het niet.
In plaats daarvan fietste ik naar de man van degene die ging sterven. We kregen uitleg, wat er aan de hand was, waarom het nu echt niet meer ging, wat er zou gaan gebeuren, hielden elkaar vast, gingen verdoofd weer naar huis. De volgende dag werd ze met de ambulance naar huis gereden, kwam er een ziekenhuisbed in de erker, en was het wachten op het einde.
Wat dagen zou duren, werden weken. Weken waarin we een zorgrooster hadden, afwisselden wie wanneer bleef slapen en niet alleen voor haar zorgden, maar ook voor elkaar. We deden boodschappen, zetten koffie voor de vrienden en dierbaren die afscheid kwamen nemen, deden bloemen in vazen, haalden medicijnen en lazen soms ook gewoon in stilte een boek naast elkaar.
We aten toastjes met kaas, dronken wijn. ‘Ik hoef toch niet meer te rijden’, zei ze elke keer, haar toch al dunne armen elke dag een beetje dunner. Het is vreemd hoe je elke dag went aan de status van die dag en elke volgende dag weer moet wennen aan dat het nu alweer anders is. De vergankelijkheid was nog nooit zo tastbaar, zo zichtbaar.
Er zijn voor iemand die een miskraam heeft gehad: 'Zeg niet dat het goedkomt, dat weet je niet'
Ondertussen woonde in mijn eigen huis mijn eigen kat, en die moest eten. Ik kan niet goed om hulp vragen, toen al helemaal niet, maar gelukkig had ik vriendinnen die dat wisten en die er waren. Ze kregen mijn huissleutel en terwijl ik het ene huis draaiende hield, zorgden zij ervoor dat mijn kat in leven bleef en de post niet opstapelde. Soms sliep ik een nacht in mijn eigen bed, niet meer de puf hebbend om ook voor het eigen huishouden te zorgen, waar het stof en het vuil zich opstapelden en het eigenlijk best heel onprettig was geworden.
Wat adviseert de kroeg als iemand die je kent een naaste verliest?
”Ik kom deze week even je huis schoonmaken samen met mijn schoonmaakster’, appte de ene vriendin. ‘Geef mij eens even een lijst met namen, dan verstuur ik uitnodigingen’, zei de andere. En zo deden zij wat ik niet meer kon, zodat ik kon doen wat moest. Die ondersteuning is precies wat je op zo’n moment nodig hebt. Dat iemand zonder te vragen ziet wat jou niet meer lukt, en dat dan zonder ruimte voor tegenspraak van je overneemt. De laatste dagen die je met een dierbare doorbrengt zijn van een grote schoonheid, gezelligheid, hechtheid, eenzaamheid en totaal overrompelend verdriet en dat dan allemaal dwars door elkaar zonder dat je ergens grip op hebt. Wees als buitenstaander degene die al die emoties wel nog kan beteugelen, wees degene met empathische grip en begrip. Dat zou eigenlijk mijn advies zijn.’
‘Ik had geen tijd voor koffiedates (werd in de chat voorgesteld). Ik wilde/moest bij mijn moeder zijn. Als je een (heel) goede vriend (in) bent, help met waken. Dat kan door de wakende af te lossen, of door op te passen, te wassen, eten te regelen. Vraag om een sleutel en wees als een ‘kraamverzorgster’ maar ipv aan het begin van het leven aan het eind. Er komt zoveel op je af, ik was kapot moe tegen de tijd dat mijn moeder overleed. De uitvaartondernemer wilde toen doorpakken. Ik had er geen puf voor en dat leidde tot een mental breakdown.’
‘Met vrienden en of buren een kookshift opstellen voor een maand (of langer). Het idee is dat iedereen elke dag of om de dag wat brengt. Heb je kookdienst? Dan kook je dat wat je die avond zelf ook eet maar dan voor één persoon extra. En dan afleveren bij diegene. Evt ingevroren, dan kan diegene zelf besluiten wanneer hij/zij het opeet. Vond ik zelf heel fijn te doen, toen de moeder van een vriendin overleed.’
‘Onderschat niet hoe geweldig praktische hulp is, denk inderdaad aan eten, maar bijv ook het aanbod om te chaufferen. Of bijv. iemand die goed was in Photoshop die foto’s voor de begrafenis mooi maakte. En gewoon een hartje sturen of iets liefs, graag fysiek dus een kaartje oid. En stel niet teveel vragen, dat soort berichten voelde voor mij als huiswerk. Oja, en afhankelijk van hoe close je bent, neem iemand mee naar buiten! Wandelen, bewegen, even uit het huis waar veel pijn is.’
‘Iets wat je op de langere termijn kan doen, maar noteer de sterfdag, zodat je een maand later, 6 maanden later, en 1 en 2 jaar later er voor die persoon kan zijn.’
‘De dagen rondom het overlijden zijn zo hectisch en veel, dus appjes waar je op moet reageren zijn dan niet heel prettig. Wat mij (en mijn gezin) erg hielp was vrienden die voor ons kookten en opgestuurde kaartjes en bloemen. Die eerste dagen kregen we stapels kaarten die we elke dag met elkaar voorlazen. Dit was zo’n mooi moment en je voelt je dan zo geliefd en gesteund. Ook het huis dat vol stond met bloemen was zo fijn. En je hoeft er niet op te reageren. Veel liefs!’
‘Ik vond het fijn als mensen met last minute voorstellen kwamen, dus: zullen we vandaag of morgen een wandeling maken? Ik had geen headspace om iets te plannen over 2 weken. Geen idee hoe ik me dan zou voelen. Dat toezeggen kon ik simpelweg niet.’
‘Ik vond deze dingen fijn: 1. Ik heb wat boodschappen voor je gedaan. Dan hoef je je hier je geen zorgen over te maken. 2. Als verrassing een huis schoonmaken of poetsen om dat soort lasten weg te halen 3. Inderdaad de ‘ik ga dan wandelen ga je mee’-vraag stellen. 4. Af en toe appen dat je aan ze denkt, een hartje sturen of dat je er bent als diegene wil inchecken of afleiding wil. Geen antwoord verwachten maar het berichtje doet meer dan je denkt .4. Ik haal op avond x wat lekkers en je kan binnenlopen als je wilt, maar vooral ook benadrukken dat diegene zich niet verplicht moet voelen om te komen. Dat je er bent en de optie er is is al zo veel waard.’
Hoe weet je nou écht zeker of je kinderen wil? 'Het 'moederinstinct' bestaat niet. Laat niemand je aanpraten dat dat wel zo is'
