Liesbeth Rasker (34) runt een Instagram-café waar elke maandag duizenden vrouwen (en een handvol mannen) elkaar advies geven. Speciaal voor LINDA. licht de kroegbaas een gespreksonderwerp toe.
In aflevering 16: ‘Hoe ga ik om met het feit dat de kinderen van mijn partner mij niet mogen en dit ook laten merken?’
Wat we van Disney-films hebben geleerd, is dat je zonder ook maar één noemenswaardig gesprek met een prins gevoerd te hebben toch nog lang en gelukkig met hem kunt leven. En dat stiefmoeders vrijwel altijd boos en kwaadaardig zijn. Vooral dat laatste heeft me vaak verbaasd. In eerste instantie dacht ik dat dit vooral kwam vanwege een diepgewortelde vrouwenhaat, die simpelweg in vele facetten onze geschiedenis domineert, maar het blijkt iets genuanceerder te liggen.
De meeste van de populaire en bekende personages die ten grondslag liggen aan verhaallijnen die we kennen van bijvoorbeeld de Disney-films, vinden hun oorsprong in de tijd dat de inmiddels wereldberoemde gebroeders Grimm hun verhalen publiceerden. Dan hebben we het over 1812. Hans en Grietje, Assepoester en Sneeuwwitje zijn verhalen die hun oorsprong daar vinden.
In die tijd was de levensverwachting bijzonder laag, en was het vrij gebruikelijk dat vrouwen overleden tijdens de bevalling. De mannen, die achterbleven met de kinderen en vaak snel hertrouwden, werden in die verhalen dan bij wijze van spreken de les gelezen. ‘Zorg voor je kinderen! Laat de nieuwkomer het gezin niet vernielen!’ En de stiefmoeders moesten het goede doen voor de stiefkinderen, anders zouden er vreselijke dingen met ze gebeuren. Zie het als een cautionary tale.
Daarnaast waren de verhalen natuurlijk ook goed om allerlei interne frustraties op los te laten, bijvoorbeeld als die achtergebleven man met een veel jongere vrouw trouwde. Die verhalen en het bijbehorende sentiment zijn keer op keer herhaald, en natuurlijk ook dankzij lekker wat seksistische invloeden vandaag de dag nog altijd tamelijk springlevend.
Afijn, dit alles om te zeggen: het is niet makkelijk om een stiefmoeder te zijn, alleen al omdat er cultureel gezien een enorme lading op ligt. Van een vrouw wordt verwacht dat zij zorgzaam is, liefdevol met kinderen omgaat, maar in de rol van stiefmoeder moet er juist een zekere afstand bewaard worden. Die tegenovergestelde belangen zijn ingewikkeld. Vandaag de dag zijn er bijna meer samengestelde gezinnen dan wat ‘nucleaire gezinnen’ worden genoemd, dus er zijn genoeg mensen die ermee worstelen.
Want inderdaad, wat móét je ermee als je een leuke nieuwe liefde ontmoet, die uit een vorige relatie een of meerdere kinderen heeft. En dat die kinderen vervolgens he-le-maal niets van jou moeten weten – en je dat goed duidelijk maken ook. Een situatie waar ik zelf gelukkig geen ervaring mee heb, en dat is dan precies waar we onze kroeg voor hebben. Duizenden ervaringsdeskundigen, al dan niet ongewenst, die wél weten wat je ermee aan moet.
‘Mijn vriend heeft twee kids en één daarvan vond mij in het begin ook erg stom. Ik ben echt huilend naar huis gefietst door beledigingen en slechte sfeer. Inmiddels gaat het goed; is het gezellig en hebben mijn vriend en ik een huis gekocht.
Tip 1: Blijf jezelf en wees aanwezig. Je hoort bij het leven van je partner en mag daar zijn. Wees ook jezelf als je even niet blij bent. 2. Het is jouw probleem, maar de oplossing ligt bij je partner en zijn of haar kinderen. Voel je niet verantwoordelijk daarvoor. 3. Een thuis is echt belangrijk voor kinderen; soms kunnen ze zich ongemakkelijk voelen bij een andere persoon in hun huis. Bespreek dat, laat ze moe en chagrijnig zijn maar niet respectloos of gemeen, natuurlijk. 4. Gun jezelf wat tijd en ruimte. Aan elkaar wennen en omgaan met slechte sfeer kost energie. Dus als je een weekend of avond voor jezelf nodig hebt, doe dat!’
‘Och ik was zo’n kind. Mijn moeders partner bleef altijd vriendelijk tegen me, bleef interesse tonen en hield toch zijn afstand. Pas na jaaaaaaaren (lees puberteit af en het huis uit) kwam het goed, en nu is na nog heel veel jaren alles gewoon koek en ei. Probeer het in elk geval niet te pushen om aardig gevonden te worden. Dat werkt meestal averechts.’
‘Bij ons gaat het best wel goed, maar twee basisprincipes hebben mij wel veel geholpen: verwacht er niet te veel van, en neem ze serieus.’
‘Als kind van een overleden ouder, met veel vriendinnen met hetzelfde of met veel drama gescheiden ouders, wil ik toch ook een lans breken voor het kind. Als kind kies je nergens voor en heb je eigenlijk niets te zeggen over de gezins-/woonsituatie tot je oud genoeg bent om uit huis te gaan. Waarschijnlijk complexe emoties, verdriet, woede. En je bent nog jong en moet alle copingstrategieën nog ontwikkelen in het leven. ‘Vervelend gedrag’ is mogelijk afreageren, maar ook het enige wat een kind beschikbaar heeft om die onvrede te uiten!
Nieuwe partner (zeker als het snel is of met samenwonen in hun ouderlijk huis) is niet eenvoudig. Zelfs als jij heel leuk en lief bent etc., dan is dat niet persoonlijk. Geef ze tijd, ruimte met hun ouder, zorg dat die het bespreekbaar maakt met zijn/haar kinderen en realiseer je dat je die ouderrol niet zomaar kunt vervullen/vervangen. Dus enige voorzichtigheid in je houding doet veel goed. Als het lukt om een goede band op te bouwen, dan is dat echt heel mooi en bijzonder!’
‘Stiefma hier! Ontzettend afhankelijk van hoe vriend en zijn ex uit elkaar zijn gegaan / welke verhalen zij daarover meekrijgen / hoe oud de kinderen zijn. Maar het allerbelangrijkste wat ik geleerd heb de afgelopen jaren: consistentie. Hoe hard zij ook schoppen of zich afzetten, laat ze zien dat jij niet weggaat. Je partner en ex nemen de beslissingen over opvoeding, dus jij bent geen primaire opvoeder. Laat dat ook gewoon lekker gaan. Jij bent er gewoon. En als zij dat toestaan, ben jij er ook voor hen. Je hoeft je nooit respectloos te laten behandelen en je kunt van je partner vragen daar ook voor te gaan staan, maar laat de kinderen vooral hun eigen proces doormaken.
Jij bent er gewoon. Consistent. En wanneer zij inzien dat jij niet meer weggaat, dat je misschien heus geen monster bent, dat je hun vader gelukkig maakt, dan gaan ze vanzelf ook inzien dat er met jou best te lachen valt, dat je te vertrouwen bent, dat je er bént. Het is volgens mij zo’n beetje het ALLERMOEILIJKSTE wat er bestaat, want het zijn kleine, onredelijke mormels die ook nog niet eens van jou zijn! Dus give yourself vooral een heleboel grace. En voor je het weet gaan ze op kamers.’
Wanneer verbreek je een relatie? 'Iemand kan maar 5 procent veranderen, kun je daarmee leven?'
Liesbeth is schrijver en podcastmaker (van onder andere De Dienst en Dag voor Dag), en sinds een jaar digitale kroegbaas. Ze woont in Amsterdam met haar poes Disco, was in een vorig leven altijd op reis, en als ze later groot is hoopt ze de helft van het jaar op een Italiaanse heuveltop te wonen.
