Liesbeth Rasker (35) runt een Instagram-café waar elke maandag duizenden vrouwen (en een handvol mannen) elkaar advies geven. Speciaal voor LINDA. licht de kroegbaas een gespreksonderwerp toe.
In aflevering 61: ‘Zijn er mensen met ervaring met sociaal perfectionisme? En hebben jullie ook tips?’
Er zijn van die eigenschappen die heel goed voor je kunnen uitpakken zolang je ze in de juiste mate weet te behouden, en die tegen je beginnen te werken zodra ze te ver doorslaan. Zelfstandigheid bijvoorbeeld: een groot goed en een belangrijke eigenschap, maar wie té zelfstandig wordt kan vereenzamen door te weinig echte verbindingen aan te gaan en alles altijd maar alleen te doen. Of een winnaarsmentaliteit. Die kan je ver brengen, maar wie enkel en alleen maar wenst te winnen ten koste van alles verliest ook een hoop lol op de weg ernaartoe. Bovendien gaat het soms nou eenmaal niet om de knikkers, maar om het spel.
Perfectionisme is ook zoiets. De dingen goed willen doen, is natuurlijk belangrijk, maar mijn god wat kan het je ook in de weg zitten. De kroeggenoot van deze week kwam met de term ‘sociaal perfectionisme’, een term die ik niet kende en die anders is dan ‘gewoon’ perfectionisme. De sociale variant houdt in dat je altijd moet voldoen aan de hoge standaarden van ánderen. Je wil ‘het perfecte plaatje’ zijn en hebt het idee altijd te moeten voldoen aan de hoge verwachtingen die anderen van je hebben.
In een interview met Psychologie Magazine lees ik over Jaap van der Stel, lector geestelijke gezondheidszorg aan de Hogeschool Leiden. Hij schreef het boek Perfectionisme en zegt dat vergaande vormen van perfectionisme niet altijd meteen problematisch hoeven te zijn. Het wordt pas ongezond als het idee van ‘moeten’ centraal komt te staan. Bij gezond perfectionisme staat ‘kunnen’ centraal: je wil op een zo goed mogelijke manier presteren en dat kan je ver brengen. Er is dan sprake van een intrinsieke motivatie. Van der Stel: “Als je van binnenuit gemotiveerd bent om mooie prestaties neer te zetten, leidt dat tot sterke positieve emoties.”
Maar die vlieger gaat niet op als die zaken door een externe kracht worden opgelegd. “Sterker nog, onderzoek laat zien dat sociaal perfectionisme, in de vorm van te hoge of niet-realistische verwachtingen waaraan je denkt te moeten voldoen, tot psychische klachten kan leiden.” Kortom, dit is iets waar je wel echt aandacht aan moet besteden als dit voor jou opgaat. Veel van de bonnetjes die gedeeld werden in de kroeg adviseerden om een therapeut om raad te vragen, en ik denk dat als de struggles met sociaal perfectionisme inderdaad te groot worden dat altijd een goed idee is. Tot het zover is, hier wat andere (boeken)tips.
‘Heel herkenbaar en ik ben hiervoor in therapie geweest! Het is denk ik heel belangrijk om uit te zoeken waar dit vandaan komt. Bij mij kwam het voort uit verlatingsangst. Ik was bang dat als ik niet perfect zou zijn, in welke vorm dan ook, mensen mij zouden verlaten/afwijzen. Therapie en dichter bij mezelf komen heeft mij énorm geholpen. Ik doe nu eindelijk wat ik zelf wil ipv dat ik leef volgens de verwachtingen van anderen (deze verwachtingen bedacht ik vaak ook zelf en waren totaal ongegrond).’
‘Begin klein! Ik wilde bijvoorbeeld altijd alles in huis aan kant als iemand langs kwam, ‘want dat vinden zij fijn, een net huis. Terwijl ik dan stress had om alles op tijd schoon te hebben. Begin klein en laat een keer een klein beetje vaat staan. Of schud de kussens niet op. Vanuit daar word je steeds comfortabeler in het niet pleasen en denken voor anderen!’
‘Klinkt alsof er wellicht wat meer onder zit. De fontein (van Els van Steijn, red.) is een mooi boek om te achterhalen waar het eventueel vandaan zou komen. Maar ook De kracht van kwetsbaarheid (van Brené Brown, red). Goed leesvoer om eens goed en duidelijk naar eigen patronen te kijken en te kijken waar ze vandaan komen.
‘In gesprek gaan met een coach/psycholoog! Herken het perfectionisme en dacht altijd van: ooh dat hoort gewoon bij mij, ambitieuze meid bla bla. Inmiddels erachter gekomen dat dit er in mijn jeugd is ingesluimerd. Had vooral wat aan de boodschap: het is ‘slechts’ een adviseur (stem) in je hoofd en deze mag je ook gewoon negeren. Die adviseur is niet mijn identiteit en ik word steeds beter in het loskoppelen van die twee :-).’
‘Nog nooit van deze term gehoord maar het beschrijft het wel goed. Ik heb heel lange tijd hetzelfde gehad en heb heel veel gehad aan het boek Patronen doorbreken van o.a. Hannie van Genderen. Het deed mij inzien dat ik mezelf continu door de ogen van anderen bekeek om te toetsen of ik wel of niet aan verwachtingen voldeed. Dodelijk natuurlijk, want ik vluchtte als het ware voortdurend mijn hoofd in om maar geen afkeuring te hoeven voelen. Maar daardoor verloor ik totaal het contact met mijn lichaam en eigenlijk überhaupt met m’n hele zelf. Het is een hardnekkig iets maar ik ben er inmiddels ontzettend op vooruit gegaan en dat gun ik deze lieve kroeggenoot ook.’
‘Is dit niet het brave meisjes syndroom? Klinkt wat zwaar, maar is veel over te vinden!’
‘Boekentip: Jij bent de liefde van Dokter Juriaan. Dit boek is perfect voor mensen die pleasegedrag vertonen en altijd maar rekening houden met anderen.’
‘Volgens mij ben je dan eigenlijk een bepaald type people pleaser? Het boek Kies voor jezelf van Emma Reed Turrel is dan een goede tip. Toegankelijk, leuk geschreven en ook eventueel als luisterboek verkrijgbaar.’
‘Ja ik herken dit wel, al kende ik de term niet. Eén duidelijke oorzaak is er denk ik niet. Voor mij was het mijn jeugd waar weinig aandacht en ruimte was voor mijn emoties en juist veel nadruk op presteren. Het boek Ongekende gevoelens was voor mij enorme eye opener. En verder… praten over je onzekerheden met mensen bij wie je je veilig voelt, jezelf de tijd geven als je voor een keuze staat (niet direct beslissen, even laten bezinken), hulp vragen (bijv. therapie).’
'Vrienden hoeven niet alles interessant te vinden, als ze er maar zijn als je steun of advies nodig hebt'
