Liesbeth Rasker (36) runt een Instagram-café waar elke week duizenden vrouwen (en een handvol mannen) elkaar advies geven. Speciaal voor LINDA. licht de kroegbaas een gespreksonderwerp toe.
In aflevering 79: ‘Hoe kan ik als leerkracht het verschil maken voor een leerling (9) die net zijn vader verloren is?’
Toen ik in groep 6 zat werd mijn moeder ziek, en toen ik in groep 7 zat, ging ze dood. Iedereen in mijn klas had een knutselwerkje gemaakt, met daarop zinnen als ‘ik denk aan je’ en ‘wat zielig voor je’. Stapels vol frutsels en plakwerkjes en tekeningen werden bij ons thuis gebracht. Ik herinner me dat zelfs Jeremy, een soort klassen-pestkop met wie ik het jaar ervoor nog bijna op het schoolplein had gevochten, dat ook hij iets had gemaakt.
Het is lastig te ontwarren wat ik tóen ergens van vond en wat ik nu met mijn volwassen blik invul voor het kind dat ik toen was, maar ik geloof dat ik het heel fijn vond. Mijn klas, en die van mijn zusje, was ook bij het afscheid van onze moeder. Iedereen had een kussentje mee om op te zitten, er waren bellenblaas en kleurplaten, en de klassen hadden het liedje Het leven duurt een leven lang van Kinderen voor Kinderen ingestudeerd, en zongen dat daar in de aula.
Mijn juf in die tijd, Juf Janneke, was een droomjuf. Een juf die haar kinderen echt zag, die ze liefhad als ware het haar eigen kinderen. Ze nam me wel eens apart, vertelde me verhalen, vroeg terloops naar mij. Ik weet niet meer precies hoe dat ging, maar ik herinner me niets dan warmte en veiligheid als ik aan haar denk. En dat is precies wat je nodig hebt wanneer je als kind ervaart dat de wereld geen veilige plek is, dat de ergste ramp zomaar kan gebeuren.
Dat deze kroeggenoot de vraag dus überhaupt stelt, ontroert me al: wat een voorrecht voor dat jongetje dat hij zo gezien wordt, dat iemand in zijn dagelijks leven zo met hem bezig is. Dat gun je ieder kind in die situatie, en je kunt als leerkracht echt het verschil maken in iemands leven. Er kwamen veel reacties, wat ook maar weer illustreert hoeveel halfwezen er rondlopen, hoeveel kinderen dat op jonge leeftijd voor hun kiezen kregen. Ik vind Kroegpraat op deze momenten op haar mooist, wanneer vreemden een andere vreemde vertellen over iets uit hun vroegere kindertijd, zodat een kind nu een fijne ervaring kan hebben. Dat vreemden andere vreemden belangeloos helpen, zoals ze in internettaal zeggen: Faith in humanity restored. En dan nu, de antwoorden.
‘Ik wilde dit met die comments functie doen, maar daar krijg je dus ÉÉN ZIN
ruimte. Dus dat past niet. Maar: rouw en de dood bespreekbaar maken in de hele klas. Niet door het jongetje maar centraal te stellen en naar voren te duwen, maar bijvoorbeeld boeken over rouw/verlies te bespreken. Hem niet ten overstaan van de hele klas heel bijzonder maken, want het laatste wat je op die leeftijd wil is ‘anders’ zijn. Dus niet: met de hele klas bespreken waardoor het doodstil is als hij binnenkomt en het er vervolgens nooit meer over gaat, maar hij wel weet dat er over hem gepraat is. Maar wel laten zien dat erover gepraat mag worden, door iedereen. Eigen ervaring inbrengen in een kringgesprek. lets vaker aanspreken of vragen of hij het fijn vindt om nog ergens over te praten als je ziet dat hij niet lekker gaat. En rondom moeilijke dagen (kerst, vaderdag, sterfdag als je hem volgend jaar nog in de klas hebt) even extra inchecken 1:1!’
‘De juffen van mijn stiefkinderen (moeder overleden) hebben regelmatig contact gehad met de vader en op basis daarvan zoveel mogelijk ingespeeld op de behoeften: meer aandacht zonder concreet over het overlijden te beginnen, in de klas naast een vriendje zitten, met Moederdag vragen of ze voor oma wilden knutselen of liever even op de computer. Ik denk dat het vooral belangrijk is om aandacht te geven!’
‘Ik ben leerkracht en heb het meegemaakt met een leerling. Ik heb met, in dit geval de vader en de leerling een gesprek gehad voordat zij weer de klas in kwam. Wat vind je fijn? Zij wilde een fotohoekje op de gang. En ik ben met haar in gesprek blijven gaan gedurende het schooljaar. En wat vooral belangrijk is: haar moeder bespreekbaar blijven maken. Niet uit ongemak het gesprek uit de weg gaan. En afspreken dat als hij/zij er niet over wil praten, dat hij/zij dat aangeeft en dat je dit altijd respecteert. Even aan hand op haar schouder, een extra knipoog. Even vaker “inchecken” hoe het met diegene gaat. Laten zien “ik weet het en ik ben er voor je”. Verder geen voorkeursbehandeling, maar ook de gewone dag er laten zijn. En ook ruimte laten om ze te laten aangeven of ze het er juist niet over willen hebben.’
‘Ja! Ik was zelf 6, dus wel iets jonger. Maar ik kreeg een tekenboekje waarin ik (voor zover ik mij herinner) in mocht tekenen als mijn hoofd even afdwaalde tijdens de les. Staan allemaal tekeningen in die met mijn vader en de begrafenis e.d. te maken hebben.’
‘Ik was 10 jaar toen mijn beste vriendin overleed aan kanker. Anders dan een ouder natuurlijk, maar dat heeft ook een grote emotionele impact gehad. Ik kon niet praten en klapte totaal dicht. Ik had één juffrouw die mij hierbij begeleidde. Wat me het meest is bijgebleven, is dat ze een boekje met mij heeft gemaakt over “iemand” die haar beste vriendin verloor. Ik was volgens haar expert, dus ik kon vertellen wat belangrijk was en wat er in het boekje moest komen te staan. Zo vertelde ik onbewust wat er in me omging en wat ik nodig had. Kortom, ik voelde me gezien en gehoord. Ik ben haar eeuwig dankbaar.’
‘Ik ben mijn moeder verloren toen ik 10 was, en ik had zo’n fantastische juf. Nadat mijn moeder was overleden heb ik met haar een doos geknutseld met een brievengat erin, waar alle leerlingen briefjes in konden doen. Heel concreet iets dat ik heel fijn vond: alle moederdagen dacht ze eraan om voor mij een ander knutselwerkje te bedenken dan de rest van de klas (iets moois voor op het graf bijvoorbeeld).’
‘Mijn vader ben ik verloren in groep 7, net voor de zomervakantie. Het zou heel logisch zijn als ik voor de zomer niet meer naar school zou komen en na de zomervakantie “gewoon” naar groep 8 zou gaan. Maar juist omdat mijn juf me zo zag staan, wilde ik heel graag naar school toe. Het even bij me inchecken staat me nog heel goed bij, zoals jij ook zegt. Verder heeft deze juf geregeld dat de hele klas van de school een dag vrij kreeg om naar de uitvaart van papa te komen en heeft ze destijds met de klas besproken wie dat wel of niet wilde (hoorde ik achteraf). Toen ik weer op school kwam lag een een verpakking Hubba Bubba in mijn la omdat de juf wist dat dat toen hele populaire kauwgom was. En heel waardevol: in de weinige dagen vlak na het overlijden dat ik nog niet op school was heeft de juf in overleg met mijn moeder en andere ouders gezorgd dat er elke dag uit school twee klasgenootjes “gewoon” kwamen spelen. Daardoor voelde ik me zo normaal.’
‘Met Vaderdag vragen of hij toch iets voor zijn vader wil maken of liever niet. Er wordt snel vanuit gegaan dat dat te verdrietig is, maar sommige kinderen willen het juist wel. Een codewoord afspreken voor als hij verdrietig is en ook vooraf samen afspreken wat hij dan nodig heeft (even afzonderen, een knuffel, afleiding etc).’
Liesbeth Rasker begint podcast over rouw: 'Verdriet slijt niet, rouw wel'
Liesbeth is schrijver en podcastmaker (van onder meer De Dienst en Dag voor Dag), en sinds een jaar digitale kroegbaas. Ze woont in Amsterdam met haar poes Disco, was in een vorig leven altijd op reis, en als ze later groot is hoopt ze de helft van het jaar op een Italiaanse heuveltop te wonen.
