Journaliste Japke-d. Bouma schrijft al tien jaar over het werkende leven en verzamelde al die kantoorkennis in een boek. Via praktische tips en grappige lijstjes komen universele regels én misstanden bovendrijven.
Zo gaat seksisme op de werkvloer verder dan die ene vervelende collega, stelt Bouma in een van haar lijstjes: het zit de carrières van vrouwen flink in de weg. “Als mensen zeggen, het wordt er niet gezelliger op, antwoord dan eens: gezelliger voor wie?”
Van kantoortuinen tot stakeholders: de NRC-journaliste brengt in De 19 dingen die je nooit met collega’s moet doen – Het onmisbare lijstjesboek van Japke-d. Bouma tien jaar aan wijze (werk)lessen bij elkaar. Waar haalt ze die kennis vandaan?
Vooral uit héél véél gesprekken met werkenden en experts. “Ik zou niet eens kunnen schatten hoeveel mensen ik in al die tijd over werk heb gesproken”, zegt ze daar zelf over. “Het begon met een vast groepje vrienden en collega’s, maar inmiddels zijn het er zeker duizenden.”
Bouma haalde haar kantoorkennis ook uit interviews met scrum-masters en ‘kom in je kracht’-trainers. Maar haar belangrijkste bronnen zijn nu waarschijnlijk toch wel Twitter en Linkedin. Haar accounts zijn uitgegroeid tot een verzamelplaats voor werkenden die hun ervaringen met helse flexplekken en jeukwoorden zoals ‘uitrollen’ van zich afschrijven. “De laatste tijd is het geëxplodeerd. Soms krijg ik vierhonderd of vijfhonderd reacties op een tweet, belachelijk én heel leuk.” Soms zet ze de reacties uiteindelijk uit. “Prijsvraag gesloten, is het dan.”
Meerderheid vrouwen heeft te maken met intimidatie op de werkvloer
Eén ding wordt zo wel duidelijk: werk lééft. “Veel mensen hebben me de afgelopen jaren gevraagd: ‘schrijf je nou nog steeds over werk?’ Dat zouden ze een sportjournalist nooit vragen. Terwijl werk zo ontzettend belangrijk is: je zit iedere dag urenlang tussen je collega’s. Ik vergelijk het vaak met het leven zelf, want je kunt werk en privé niet van elkaar scheiden. Natuurlijk, vrije tijd inbouwen is belangrijk, maar je bent óók wat je doet. Mensen ontlenen hun identiteit aan werk, en dat lijkt me heel gezond. Het geeft het leven zin.”
Bouma begon ooit vooral met een ironische blik op werk – “dat was veiliger” -, maar sinds een paar jaar geeft ze ook praktische tips. “Vroeger dacht ik: al die lijstjes die je tegenkwam op websites: boring. Klopt helemaal niets van. Maar helaas kloppen ze wel. Ze blijken wel degelijk te bestaan: de universele wetten van werk en kantoor.”
In haar boek resulteert dat in grappige lijstjes met omstreden kleding voor kantoor, zoals een overhemd met korte mouwen. Maar ze kaart ook kantoorproblemen aan, zoals seksisme. “Het grootste probleem is dat dit een heel beladen onderwerp is. Over seksisme moet je vooral je mond houden. Doe je dat niet, dan ben je een zeikwijf. ‘Als je er echt last van hebt, bijt je toch van je af?’, zeggen ze dan. Vandaar dat ik ook een lijstje heb gemaakt van hoe je op dit soort reacties kunt reageren.”
Want vrouwen worden stelselmatig anders beoordeeld voor hetzelfde gedrag, zegt Bouma. “Het schrijnendste voorbeeld vind ik dat jonge mannen vaker ‘veelbelovend’ genoemd worden, en jonge vrouwen vaker ‘onervaren’. En zo zijn er nog wel drie miljoen andere voorbeelden.” Uit onderzoek blijkt dat seksisme de carrières van vrouwen op een negatieve manier beïnvloedt. “Als mannen eerder ‘competent’ genoemd worden en vrouwen ‘goed georganiseerd’, dan gaat die promotie eerder naar de competente persoon.”
In een column reageerde Bouma onlangs op een tweet waarin LINDA.-tekstredacteur Rianne Meijer liet zien dat een gepast compliment echt niet ingewikkeld is. “Dat is het ook niet”, zegt Bouma. “Maar er is een groep oudere mannen die constant op het uiterlijk van jonge, vrouwelijke collega’s moet reageren. Dat varieert van : ‘wat een mooie jurk’ tot ‘ik raak afgeleid door die benen van je’. Nooit gaat het over werk. Dan roep je wel de verdenking over je af dat het je om iets anders gaat dan ‘alleen maar een complimentje maken’. Zeg dan voortaan ook ‘schatje’ tegen mannelijke collega’s.”
De tweet waar Japke-d. Bouma op reageerde.
https://twitter.com/globalistaa/status/1435126965883842561
Ondertussen is er op iedere werkplek wel iemand die met ‘maar vroeger kon je dat nog wel zeggen’ komt aanzetten. Onzin, zegt Bouma. “Vroeger kon het ook niet, alleen toen zei niemand er wat van.” Zelf houdt ze ook wel van een harde grap – ook op de redactie. “Nu denk ik: wie hebben we toen allemaal gekwetst? Hoeveel mensen hebben zich in al die jaren onveilig gevoeld? Als het goed is, werken we nu naar een nieuw evenwicht zodat het voor veel meer mensen gezellig wordt. En dat is de pure winst van onze tijd.”
Toch hoopt ze vooral dat lezers om haar boek kunnen lachen. “Ik kreeg ooit een reactie van iemand dat mijn werk haar na een zwarte periode voor het eerst bevrijdend heeft laten lachen. Dat is voor mij het allermooiste.”
Na tien jaar weet Bouma drie dingen zeker over het werkende leven. Eén: “Werken doe je maar thuis. Kantoor is voor de gezelligheid, en ook dat is heel belangrijk. Maar het echte werk krijg je natuurlijk pas thuis of in een werkcel gedaan.”
Twee: “Iedereen doet maar wat. De mooiste ideeën komen helaas bij toeval tot stand, en timing is veel belangrijker dan dat je alles volgens het boekje doet. Daar tegenin zwemmen, daar komen burn-outs vandaan.”
Drie: “Van leuke collega’s en leuk werk gaat een enorme kracht uit. Werkgeluk is écht geluk. Dat heb ik zelf ervaren, en dat wens ik iedereen toe. Werken geeft zin aan je leven én je draagt iets bij aan de samenleving. Daar hoef je écht geen priester voor te worden.”
Het nieuwe boek van Japke-d. Bouma is vanaf 19 oktober verkrijgbaar.
Vrouwen in de pandemie: brengt al dat thuisblijven de emancipatie in gevaar?
