Sprookje

Het tijdsverschil redt me. Voor het eerst in m’n leven zit ik een uur te vroeg klaar voor een Zoom-meeting. Gisteravond heb ik Janes levensverhaal nog voorgelezen aan de drie kleine mensen met wie we ons huis delen. Het is een sprookje. Het enige oneerlijke is dat het een open eind heeft. Tarzan heeft in zijn sprookje de mensen allang uit het bos verjaagd om lekker te chillen met de apen, maar Jane moet de natuur nog redden.

Jane wordt dit jaar negentig. “Ninety… Voor mij is het gewoon een jaar erbij, maar iedereen maakt er nogal een big deal van”, zal ze later zeggen.

Still uit de film Jane Goodall: Reasons for Hope. Tekst loopt door onder de afbeelding.

Negen tips

Ik word dit jaar half zo oud als Jane. En opeens, door de tijd die ik te veel heb, kijk ik terug. Op liefdes, banen, een kind – maar met wát van dat alles heb ik iets bijgedragen?! Heb ik me **#!!**#* al nuttig gemaakt en ingezet voor de planeet?!

Ik denk aan m’n laatste vliegvakantie, ik denk aan de knakworsten die ik gisteren in een pan heb gegooid, ik denk aan onze twee auto’s en ik denk: ik moet de Jane in me meer naar voren gaan halen. Maar echt.

Als ik haar zo spreek, haal ik daar negen tips uit. Die jou, mij, iedereen die maar wil, Jane doen worden.

De dag door

Jane tunet in. Ik ben afspraak drie die dag, en het is pas 10.00 uur. Ze zegt dat ze ‘slightly exhausted’ is. Van ‘dusk till dawn’ is haar agenda volgeplempt met afspraken. Ze moet video’s opnemen, naar internationale conferenties, land in land uit, van Qatar naar Tanzania en van Zuid-Afrika naar Londen. Tussendoor schrijft ze artikelen, probeert ze de achterstand in haar mail weg te werken en als ik haar vraag of ze daar niet een beetje genoeg van heeft zegt ze: “Tuurlijk, maar je moet er niet te veel bij nadenken. Ik heb weinig tijd meer. Ik probeer gewoon de dag door te komen.”

Dat lijkt me een uitstekende algemene eerste tip: niet te veel nadenken, probeer gewoon de dag door te komen.

Over ouder worden heeft Jane weinig nagedacht. Ze boft dat ze een goed gestel heeft, geërfd van haar vader, maar ze doet verder niks om fit te blijven. Daar heeft ze geen tijd voor. “Mijn grootmoeders favoriete tekst in de bijbel was: ‘As your days, so shall your strength be’.” Ik denk dat we daar met een gerust hart tip twee uit kunnen halen: wat de dag ook brengt, treed ‘m met zelfvertrouwen tegemoet. Je bent er sowieso tegen opgewassen.

Stoer speelgoed: Jane Goodall krijgt identieke Barbiepop (uiteraard mét chimpansee)Lees ook

Vegetarisch

Ik vraag Jane wanneer ze eigenlijk vegetariër is geworden. Ik verzwijg de knakworsten, uiteraard, maar vertel haar wel dat ik ermee struggle. Uit het antwoord dat ze geeft komt tip drie: als je echt vegetariër wil worden, lees dan het boek Animal Liberation van Peter Singer.

“Toen ik dat las, eind jaren zestig, wist ik nog niet dat er vleesfabrieken bestonden. Toen ik het Verenigd Koninkrijk verliet (om chimpansees te bestuderen, red.) waren die er nog niet. Toen ik dat boek had gelezen en voor het eerst weer vlees op m’n bord zag, keek ik ernaar en dacht: dit wezen heeft angst, pijn en gevaar gevoeld en is nu dood. Ik wil dit niet in me.” Ben je daarna nog niet overtuigd, ga dan verder naar tip vier: bezoek een keer een slachthuis of een vleesfabriek. Dan eet je het nooit ofte nimmer meer.

Kerngezond

Een stap verder gaan kan natuurlijk ook: vegan worden. “Ik kan niet zeggen dat ik een pure veganist ben, want ik reis veel over de hele wereld, dus soms is het moeilijk. Maar ik doe mijn best. Als ik thuis ben, eet ik honderd procent vegan. En ik slik niet eens die supplementen die ze zeggen die je dan nodig hebt, B12 en nog iets. En look at me: negentig jaar oud, rushing around the world, ik kan niet gezonder zijn dan dit.” Tip vijf: laat je geen supplementen aan kletsen, tenzij een arts het voorschrijft.

Still uit de film Jane Goodall: Reasons for Hope. Tekst loopt door onder de afbeelding.

Omringd door honden

Als Jane vertrekt naar Tanzania om daar onderzoek te doen naar chimpansees is het 1960. Haar studie wordt wereldberoemd. Ze ontdekt dat chimpansees persoonlijkheden hebben, emoties kennen en net als mensen werktuigen maken en gebruiken. Maar ze krijgt ook veel kritiek. Ze geeft de apen die ze bestudeert namen, iets wat in haar tijd not done is. Lang werd gedacht dat mensen totaal anders dan dieren waren. Door het onderzoek van Jane bleek het tegendeel waar: we lijken in alles op elkaar. In gedrag, emotie, in hoe we samenleven.

Eigenlijk zegt Jane, had ze om dat te ontdekken niet eens naar Tanzania gehoeven. “In mijn jeugd had ik een hond, Rusty. Hij is de beste leraar die ik ooit gehad heb. Iedereen met een hond, een kat, een paard, welk dier dan ook, wéét en voelt dat ze emoties hebben, net als wij. Dat ze nadenken, problemen kunnen oplossen en dat ze persoonlijkheden hebben. En dat geldt voor elk dier.” Leuk om te weten: voor haar verjaardag gaat Jane op de foto met negentig honden. Dat noemt ze nu al het hoogtepunt van het jaar. Tip zes: een wandeling met honden op een strand is sowieso leuker dan zo’n klassiek zitten-en-kletsen-met-je-familie-feestje. Doe als Jane: omring jezelf met honden op je verjaardag.

Bijzonder talent

Als Jane eenmaal over dieren en hun verbazingwekkende eigenschappen praat, blijft ze verhalen vertellen. Over de koeien die ze ooit zag, die konden voetballen. Over ratten die mijnen kunnen opsporen. Over chimpansee Wounda, die haar omarmde en bedankte bij haar vrijlating.

Tekst loopt door onder de video.

Deze maand nog gaat ze ook Pigcasso ontmoeten: een vrolijk Zuid-Afrikaans varken dat gered werd van het slachthuis. In de varkensopvang werd zijn talent ontdekt: Pigcasso sloopt vrijwel alles wat-ie tegenkomt, maar als hij schilderkwasten en verf ziet, dan maakt-ie de mooiste kunstwerken. Tip zes: volg @pigcassohoghero op Instagram, daar knap je altijd van op. Of koop een kunstwerk van ‘m; het geld gaat naar de opvang.

Tekst loopt door onder de post.

 

Dit bericht op Instagram bekijken

 

Een bericht gedeeld door Pigcasso (@pigcassohoghero)

Inspireren

Ook iets waar Jane dit jaar naar uitkijkt: de ontmoeting die gepland staat met Craig Foster, de man die de documentaire My Octopus Teacher maakte. Het is één van de mooiste films die Jane ooit gezien heeft en ze is door vele mails heen en weer bevriend geraakt met Craig. Tip zeven is een kijktip: My Octopus Teacher op Netflix. Must-see.

Dat Jane heeft genoten van The Octopus Teacher is niet verrassend; ze houdt van verhalen. “Met verhalen raak je mensen in het hart. Je moet niet gaan schelden of met vingers gaan wijzen. Probeer een ander te leren kennen. Zoek de overeenkomsten, pas daarna kun je iemand misschien op andere gedachten brengen of inspireren.”

En dat doet Jane 300 dagen in het jaar. Ze leeft dan in vliegtuigen en hotels, reist de wereld over voor lezingen, conferenties en politieke bijeenkomsten. “Ik ben een activist geworden. Ik praat dagen achtereen over hoe we de planeet schade aandoen met hoe we eten en leven. Maar ik vertel ook dat we nog tijd hebben om het tij te keren. Je hebt elke dag een keuze in hoe je leeft en wat je eet. Doe je licht uit, raap die plastic zak wél op: al die kleine beslissingen bij elkaar hebben enorm veel effect. Denk erover na.” Tip acht: denk er gewoon eens over na.

Jane Goodall: Reasons for Hope

Dan zijn we bij tip 9 aanbeland: ga als je tijd hebt een keer naar het Museon-Omniversum. Ook daar vieren ze de verjaardag van Jane Goodall. Er is een geweldige fototentoonstelling, die haar bijna sprookjesachtige leven laat zien. Je leest er over haar levensweg, haar werk en haar missie.

Ook kun je op het koepelscherm een bijzondere film zien, waarin Jane drie verhalen vertelt over hoe de natuur ook weer hersteld kan worden. Het zijn verhalen over de bizon, de kaalkopibis en tien miljoen bomen. Vrijwilligers zoeken ze ook altijd bij het Jane Goodall Instituut en als je na een maand nog niks van het bovenstaande gedaan hebt, mag je je schuldgevoel ook afkopen door een donatie te doen.

Bekijk de trailer van Jane Goodall: Reasons for Hope hieronder. 

Jane Goodall was als meisje jaloers op Jane van 'Tarzan': 'Ik was een betere partner geweest'Lees ook