Carolien Spaans (46) is freelance journalist, schrijver en eindredacteur. Acht jaar geleden verloor ze haar man Jean. Hun zoon Lucas was toen nog een baby. Ze woont in Hilversum met kind, Griekse hond Falco en dementerende kat Henry. Ooit wil ze een boerderij met een grote dierenschare.
Vanaf volgende week schrijft Carolien wekelijks een verhaal voor LINDA.nl, over alles waar je als alleenstaande moeder tegenaan loopt.
Eerst even een voorstelrondje. Wie is Carolien Spaans?
“Ik kom uit de regio Haarlem, deed daar het gymnasium, groeide op in een fijn gezin. Mijn jeugd was prima, met als enige uitschieters dat ik op de basisschool werd gepest en op mijn elfde ben overreden door een draaiorgel – nou ja, alleen mijn voet, maar dan nog denk ik dat ik de enige ter wereld ben die dat voor elkaar heeft gekregen. Ik heb communicatiewetenschappen gestudeerd in Amsterdam, stond daarna een jaar in de keuken en kwam via-via terecht bij muziekzender The Box (kent iemand dat nog?), waar ik twee jaar redacteur was bij een urbanlifestyleprogramma.”
“Op mijn 27e dacht ik: ik wil schrijven, dus dóé dan wat. Ik fabriceerde een paar stukjes, stuurde ze op en belandde bij het blad Jackie, dat nu niet meer bestaat. Na vijf jaar begon ik met freelancen. Ik ben columnist geweest voor JAN en VT Wonen, doe interviews en eindredactie: heel leuk.”
Klinkt als een ongecompliceerd, redelijk rimpelloos leven.
“In vergelijking met een hoop andere mensen wel. Maar elk huisje heeft z’n kruisje. Ik heb lang een eetstoornis gehad en gekampt met depressies, maar alles werd beter toen ik Jean ontmoette. Een knappe vent met een kloeke neus, sympathieke ogen en zonnig karakter. We trouwden in 2014 in de tuin van mijn ouders. Geluk. In 2015 werd ons knaapje Lucas geboren. Nog meer geluk. Totdat Jean zeven maanden later omkwam bij een skiongeluk in Zwitserland en ik op mijn 38e opeens weduwe was.”
De volgende ochtend ben ik bij mijn ouders. Jean is op skiweekend met twee collega’s. M’n broer is er ook, hij woont vanwege zijn werk in Singapore en is twee weken over. We zitten op het terras met uitzicht op de grote, groene achtertuin. Daarachter een weiland en bomen. Voor onze voeten steken de eerste nieuwe grassprietjes van het jaar tussen de stenen uit. De zon schijnt en we eten tosti’s. Op tafel zit Lucas in zijn wippertje.
Hij is zeven maanden oud en speelt met zijn fles, wij kijken ernaar en zuigen al dat geluk op, het doet bijna pijn. ‘We willen er nog wel eentje, over niet al te lange tijd,’ zeg ik. ‘Misschien al deze zomer als het lukt.’ Mijn ouders knikken. Ja, dat zou toch fijn zijn. We zingen liedjes voor hem en onze zoon kijkt blij. Zijn beentjes maaien alle kanten op, snel schuiven we onze hete bekers thee buiten zijn bereik. Een ongeluk zit in een klein hoekje. Door het rumoer hoor ik niet hoe boven in de logeerkamer mijn mobiel overgaat.
Een indringende lucht. ‘Iemand heeft een poepie gedaan,’ zegt mijn moeder trots en ze pelt haar kleinzoon uit z’n kleertjes. Mijn vader assisteert, hij houdt de beentjes vast. Er is gedoe met doekjes en Lukie die niet stil wil liggen.
De huistelefoon gaat. ‘Ik neem ‘m wel,’ zeg ik en ik loop naar binnen.
Het is mijn schoonzus. ‘Hé,’ zeg ik verbaasd. Ze belt nooit op dit nummer.
‘Hoi,’ haar stem klinkt raar en ze zegt niks meer. Dan weet ik het al. Uiteindelijk zegt ze het toch. ‘Lieverd, Jean heeft een ongeluk gehad. Hij is in een gletsjer gevallen. En het spijt me zo, maar hij heeft het niet overleefd.’ Ik denk dat ik gil, want mijn ouders en broer komen meteen de keuken in rennen. ‘Jean is dood,’ zeg ik. ‘Hij heeft een paar uur geleden een ongeluk gehad.’
Verschrikkelijk.
“Op de cover van het boek, dat in 2018 verscheen, staat: ‘Een hartverscheurende memoir over liefhebben, moeten loslaten, willen vasthouden en doorgaan.’ En zo was het ook, de jaren na zijn dood. Lucas en ik moesten het leven opnieuw uitvinden, want alles wat ik had bedacht – een huwelijk, het moederschap – klopte niet meer. Met vallen en opstaan heb ik moeten leren hoe je dat doet, een leven als alleenstaande moeder.”
Wat vond je in het begin het moeilijkst?
“Een baby is sowieso hard werken, dus de eerste twee jaar ben ik net als elke andere ouder chronisch uitgeput geweest. Ik vond het wel heel erg dat ik al die geijkte momentjes niet kon delen met z’n vader; de eerste stapjes, eerste woordjes, een school uitkiezen. En de zorgplicht lag – en ligt – helemaal bij mij, dus zoiets als ziek worden is een ramp. Ik drink al jaren geen alcohol meer omdat ik bij noodgevallen altijd helder moet zijn. En ik zat natuurlijk met heel veel verdriet. Ik heb een jaar lang bij een rouwtherapeut gelopen. Dat was wel heel fijn en nodig.”
Was je boos?
“Nee. Nou ja, alleen op Zwitserland, omdat ik vond dat ze nalatig waren geweest om mensen te wijzen op het gevaar van dat stukje piste. De week ervoor was er op die plek ook iemand verongelukt, de week erna nog twee mensen. Zijn dood is sneu voor mij, nog sneuer voor Lucas die zonder vader moet opgroeien, maar bovenal sneu voor Jean zelf. Hij was zo’n levensgenieter en ik denk dat hij echt teleurgesteld is dat het zomaar ineens voorbij was.”
Nu ga je voor LINDA. verhalen schrijven over jouw leven als alleenstaande moeder. Tegen welke moeilijkheden loop je aan?
“Hoewel er tegenwoordig veel ouders zijn gescheiden en er steeds meer gezinsvormen zijn, is Nederland nog heel erg ingericht op het gezin van papa, mama, kinderen. ‘Men’ gaat ervan uit dat er altijd twee ouders zijn, maar dat is voor veel mensen niet zo. Onlangs werd in de schoolapp het jaarlijkse nachtje kamperen aangekondigd. Er stond expliciet: ‘Dit is een vader/kind-uitje.’
Dat is niet zo leuk om te lezen.”
“Ik heb teruggeappt: ‘Mannen, ik moet helaas mee. Zal ik dan maar een snor opplakken?’ Dan wordt er wel gegniffeld, maar vervolgens vinden al die vaders het best irritant dat ik erbij ben, want dat breekt toch een beetje de boys will be boys-sfeer.”
“Of als we op vakantie gaan. Wij moeten ons op Schiphol steevast in het kamertje van de douane melden omdat Lucas een andere achternaam heeft dan ik, namelijk die van zijn vader. Eigenlijk moet ik vooraf bij de gemeente een formulier halen met het bewijs dat de vader van het kind dat ik bij me heb is overleden, maar dat vertik ik. Ik vind dat zo pijnlijk. En stom: ze kunnen toch een aantekening maken in hun computer, in plaats van mij dat dat al acht jaar te laten doorstaan?”
Op zo’n moment zul je je wel eenzaam voelen.
“Dat is het soms zeker. Ik heb weliswaar nooit strijd met Jean over schermtijd, huisregels of opvoedstijlen, maar het was fijner geweest als ik af en toe met de vader van mijn kind had kunnen sparren.”
“Vrije tijd heb ik ook niet echt. Ik kan niet in het weekend niet tegen een partner zeggen: ‘Ik ga sporten, blijf jij thuis bij Luuk?’ Of ik moet van alles regelen, maar in het weekend zijn andere families meestal gezinsdingen aan het doen en wil ik ze niet belasten.”
“Eerlijk? Het is best veel in m’n eentje, en er blijft weinig tijd over voor mezelf en voor plannen die ik heb. Ik wil bijvoorbeeld heel graag een derde boek schrijven, maar dat betekent dat ik een jaar bijna geen inkomen heb. Dus dat gaat niet.”
Hoe is het voor Lucas om geen vader te hebben?
“De eerste jaren leek hij nergens last van te hebben. Hij wist niet beter. Toch wijst onderzoek uit dat trauma, opgelopen in de eerste 24 maanden van een leven, blijvend effect heeft. Sinds hij een jaar of zes, zeven is, heeft hij in toenemende mate last van verlatingsangst. Begrijpelijk, hij heeft maar één ouder en weet dat zijn vader opeens dood was. Lucas is heel gevoelig, zijn emoties liggen dicht aan de oppervlakte. Van blijdschap tot diep verdriet. Dat laatste kan hij overigens ook van mij hebben geërfd, ik ben ook een natte krant.”
Denk je dat je bij tijd en wijle overbeschermend bent geweest? Juist door het grote verlies?
“Ik vind van niet. Ik wil per se geen bang kind kweken, dus hij mag van mij in bomen klimmen, op hekken klauteren en keihard de zee in rennen. We doen heel veel leuke dingen: naar musea, de film, we zijn enorme pretparkfans, maar ik moet altijd mee. Hij wil me geen moment uit het oog verliezen.”
Is er in die acht jaar een nieuwe liefde langsgekomen?
“Na Jean heb ik nog twee keer een serieuze relatie gehad. Maar Lucas en ik hebben het leven samen nu eindelijk een beetje uitgevogeld en een man past daar niet meer bij. Ik krijg het qua gevoel ook niet meer voor elkaar. Ik houd gewoon niet zo veel van ze als van Jean.”
“Daarnaast ben ik niet het type vrouw dat koste wat kost een man naast zich moet hebben. Dus als mijn leven er met een nieuwe man niet leuker op wordt, dan maar niet. Ik kan heel goed op mezelf zijn, en er zijn trouwens ook weinig leuke mannen over. Bovendien maken samengestelde gezinnen het extra complex, ik heb daar allemaal geen zin meer in. Ik heb taaie jaren achter de rug, dus ik wil dat het leuker wordt. En anders: laat maar.”
Dus voorlopig…
“… heb ik heb een fijn huis dat ik kan betalen, ik doe het werk dat ik geweldig vind. Stukken schrijven, eindredactie en nu ook weer deze serie voor LINDA. Met Lucas gaat het meestal goed, mijn familie is gezond en lief voor me. Ik heb niet heel veel te wensen, behalve een paar ezels, ooit, later. Als mijn zoon het huis uit is, koop ik een boerderijtje in de Achterhoek met allemaal afgedankte dieren.”
Vanaf volgende week schrijft Carolien wekelijks een verhaal voor LINDA.nl, over alles waar je als alleenstaande moeder tegenaan loopt.
Carolien verloor haar man door een skiongeluk: ‘Voelde ook als het einde van mijn leven’
