Iedereen verdient een uitvaart die recht doet aan wie hij of zij was, vindt uitvaartverzorger Iede Hoorn. Want hoewel de dood verdrietig en schrijnend is, is er ook zoveel liefde.
Elke twee weken schrijft Iede over bijzondere mensen en hun uitvaart. Om de dood bespreekbaar te maken en te laten zien dat er veel meer is dan koffie en cake. Deze week schrijft hij over Maartje (23), die na negen jaar psychisch lijden kiest voor euthanasie.
Hoi Iede,
Ik ben Maartje, 23 jaar oud. Momenteel zit ik sinds een paar maanden in een euthanasietraject op basis van ondraaglijk psychisch lijden. Ondanks mijn jonge leeftijd ben ik uitbehandeld, na 9 jaar lang heel veel verschillende behandelingen. Ik volg je al een tijdje en ik denk dat ik jou graag als mijn uitvaartverzorger zou willen, als de tijd daar is. Misschien kunnen we eens bellen?
Groetjes,
Maartje
Ik kijk naar het gezicht op de profielfoto. Een hartstikke leuk, jong en hip meisje. Van buiten is er weinig te zien, maar haar bericht maakt duidelijk dat wat er van binnen gebeurt allesbehalve mooi is.
Niet lang na ons eerste contact ga ik bij haar langs. Het is voor mij niet de eerste keer dat ik iemand bij leven ontmoet om zijn of haar uitvaart te bespreken. Het is ook niet de eerste keer dat het een jong iemand betreft. Maar dit is wel de eerste keer dat dit wegens psychisch lijden is. Ik merk dat ik het heftig vind. Zo’n jonge meid, die liever het leven achter zich laat. Wat moeten de demonen in haar hoofd het haar dan zwaar maken. Zoals bij zoveel nare dingen is ook dit weer iets wat denk ik moeilijk te begrijpen is als je er niet zelf mee te maken hebt.
Zodra ik Maartje ontmoet, voel ik dat ze op is. Haar stem klinkt zacht en haar lichaam is fragiel. Maar de woorden die ze spreekt, zijn krachtig. Ze vertelt mij over periodes dat ze is opgenomen, zelfmoordpogingen: ze verlangt ernaar dat het stopt.
De wetenschap dat haar lijden binnenkort eindigt, geeft haar nieuwe energie. Een laatste opleving om haar einde te regisseren. Ik hoef haar weinig te vragen, want ze weet precies wat ze wil. Maartje heeft met haar vrienden en familie veel en uitgebreid gesproken over haar afscheid en laatste wensen. Het thema moet roze en paars zijn. Veel ballonnen in die kleuren, en een roze rouwauto spreekt haar ook wel aan. Ze wil graag in een mand liggen en de vlinder mag die dag ook niet ontbreken, want vlinders zijn een symbool van vrijheid en het leven loslaten.
“Ik kom terug als een vlinder”, zegt ze met een lach op haar gezicht. We besluiten dat er een vlinder op de kaart komt en een bloemstuk in de vorm van een vlinder op haar mand. Ik schrijf alles nauwkeurig op en dan is het tijd om te gaan. Ik weet voor nu genoeg. De volgende keer dat ik er weer ben, is dat om alles in gang te zetten – en dat betekent ook dat er dan een datum is geprikt voor de euthanasie.
Die datum volgt sneller dan gedacht. In de week voor haar overlijden kom ik nog een keer langs om alles door te spreken en de punten op de i te zetten. Samen met haar ouders zit ik op de bank tegenover het bed waar Maartje op ligt. Ze is zwak, maar heel scherp als het over haar uitvaart gaat, want ze heeft nog genoeg aanpassingen voor me. En ze is zichtbaar opgelucht. De dag van haar overlijden noemt ze haar ‘bevrijdingsdag’. Op haar telefoon laat ze mij een klok zien, die aftelt naar het moment dat ze mag gaan overlijden.
“Dit moet voor jullie toch ook wel gek zijn”, wend ik mij tot haar ouders. “Dat we hier nu dit gesprek hebben, terwijl degene over wie het gaat daar gewoon bij aanwezig is.”
De ouders knikken met een flauwe glimlach. Ze vertellen mij dat ze alles hebben geprobeerd om haar te helpen. Als ouders zijnde wil je je kind altijd steunen en dit was na zoveel jaren leed haar hartenwens. Ze hebben zich daarbij neergelegd, hoe moeilijk ook. Ze zijn boos op de mensen die hun kind zo beschadigd hebben, maar ze moeten er nu voor hun dochter zijn. En wat overheerst is trots. Ze hebben alles van dichtbij meegemaakt en zijn trots op hoe hun dochter alles aanpakt. Ik kan mij niet eens voorstellen hoe deze mensen zich voelen en hoe ongelofelijk groot de liefde moet zijn om hun dochter te kunnen loslaten.
Jannies schoonouders overlijden samen na euthanasie: 'Gaven elkaar een kus en stierven hand in hand'
“Zou je voor mij nog iets in je boek willen schrijven?” vraagt Maartje opgewekt. Ze wijst naar mijn boek, dat op het tafeltje naast haar ligt. Het was me bij binnenkomst al opgevallen, maar het leek me niet gepast om daar iets over te zeggen. “Natuurlijk”, zeg ik enigszins gegeneerd. Ze geeft mij het boek en een pen aan. Even blokkeer ik. “Maar Maartje”, zeg ik, “wat moet ik dan schrijven? Over twee dagen ben je er niet meer.” Het is een gekke gewaarwording.
Maartje stelt me gerust en dan schrijf ik toch maar wat op, ondanks dat ieder woord niet helemaal juist voelt. Dan is het tijd om afscheid te nemen. “Ik wens je een mooie, goede reis”, zeg ik terwijl ik haar een hand geef. “Ik heb ontzettend veel bewondering voor hoe je dit doet. Dat is zo ongelofelijk moedig en sterk. Ik hoop dat je de rust vindt die je zo verdient.” Maartje knikt dankbaar.
“Laten we afspreken dat dit niet de laatste keer is dat we elkaar zien. We zien elkaar ooit weer, in welke vorm dan ook”, voeg ik nog toe. Ik weet niet zo heel goed waarom ik dat zeg, want hoewel ik zeker geloof dat er meer is tussen hemel en aarde, is dit niet helemaal iets voor mij om te zeggen. Toch voelen het op dat moment als de juiste woorden. Dan ga ik echt weg.
Maartje blijft de dagen die volgen in mijn hoofd. Op de dag van haar euthanasie stuur ik haar nog een berichtje om haar veel sterkte en kracht toe te wensen. Ze heeft mij nooit meer iets teruggestuurd. In plaats daarvan word ik gebeld door haar vader met de melding dat ze is overleden. Nu is het aan mij om haar laatste wensen te laten uitkomen, ervoor te zorgen dat haar afscheid waardig, maar vooral mooi en onvergetelijk zal worden. En dat lukt.
In een oude kerk staat Maartje centraal, in de mand die ze zelf heeft gekozen met het afgesproken boeket in de vorm van een vlinder erop. De kerk heeft de mogelijkheid om het licht in te stellen en dus is alles prachtig uitgelicht in de kleuren van haar uitvaart: roze en paars. We doen alles onder het toeziend oog van Maartje zelf, want ik heb een aantal vrolijke portretten van haar op schildersezels neergezet. Bij binnenkomst plaatsen alle genodigden een stompkaars rondom Maartje en steken deze aan, zodat ze nog een keer door iedereen die haar lief is in het licht wordt gezet.
Iedereen draagt op Maartjes verzoek iets kleurrijks, maar echt vrolijk wordt het niet. Dit is toch de uitvaart van een jong iemand en hoewel het prachtig en lief is, is het ook beladen en gespannen met veel emotie. De vriendinnen, ouders en zus van Maartje hebben het zwaar. Ook voor mij is het een dag waar ik echt even van moet bijkomen.
Een dag na de uitvaart heb ik mijn moeder aan de telefoon. Ik vertel over Maartje en mijn moeder reageert emotioneel: “Wat verschrikkelijk, zo jong!” Het zet mij aan het denken. Mensen worden steeds ouder, maar mijn klanten lijken wel steeds jonger te worden. Dat heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat jongere mensen vaker een niet-standaard uitvaart willen en daarvoor ben je bij mij aan het juiste adres.
Al die jonge mensen die doodgaan, het is vreselijk verdrietig, maar toch zou ik nooit iets anders willen doen. Een uitvaart is zoveel meer dan wat praktische dingen regelen en het lichaam ten ruste leggen. Het is een dag van herinneren, een dag van liefde, het is een ode aan iemand. Ik voel mij dan ook bevoorrecht dat ik deze mensen kan helpen hun laatste wensen te laten uitkomen. Wanneer ik nu soms weer aan Maartje denk, dan denk ik ook niet aan haar leed, maar aan haar kracht, de dingen waar we samen om hebben gelachen, de mooie woorden die over haar zijn gesproken. Dan ben ik blij dat ik haar heb leren kennen en dat ik voor haar en haar nabestaanden een mooi afscheid heb mogen organiseren.
Lieve Maartje, Dank dat ik je heb mogen ontmoeten en dank voor je openheid. Je hebt mij een rijker mens gemaakt.
De bijzondere uitvaarten van Iede Hoorn gebundeld in een boek: 'Een mooi afscheid draagt bij aan rouwverwerking'
Iede Hoorn (38) is uitvaartverzorger, auteur van ‘Leven met de dood’ en bekend van zijn Instagrampagina waar hij foto’s en verhalen van uitvaarten post. Op LINDA deelt Iede twee keer per maand een bijzonder verhaal in de hoop de dood meer bespreekbaar te maken en ook te laten zien dat het meer is dan koffie met cake. Iede is getrouwd en woont samen met Chris in Amsterdam.
