Iedereen verdient een uitvaart die recht doet aan wie hij of zij was, vindt uitvaartverzorger Iede Hoorn. Want hoewel de dood verdrietig en schrijnend is, is er ook zoveel liefde.
Elke twee weken schrijft Iede over bijzondere mensen en hun uitvaart. Om de dood bespreekbaar te maken en te laten zien dat er veel meer is dan koffie en cake. Deze week schrijft hij over de balans tussen privé en werk, wat soms best een uitdaging is.
Trigger warning: dit artikel gaat over suïcide.
“Waarom heeft ze niet met ons gepraat?”, vraagt de moeder aan mij. Ze veegt enkele tranen weg. “Had ze dat maar gedaan, dan was dit misschien wel helemaal niet gebeurd.” De ouders zijn even stil. “We hadden haar meer moeten bellen”, oppert de moeder nu. De vader zegt niets en staart voor zich uit.
Ik ben bij een gezin waar de dochter zichzelf een dag eerder van het leven heeft beroofd. Voor de familie kwam dit als een totale verrassing. Ja, ze zat wat minder goed in haar vel, maar dat ze zoiets zou doen? Nee, dat hadden ze nooit gedacht. Hun emoties schieten tijdens mijn bezoek alle kanten op. Ze weten niet waar ze het zoeken moeten. Dan zijn ze boos op hun dochter, op de situatie, dan weer worden ze verscheurd door schuldgevoel. Hoe hebben ze dit nou kunnen missen? En wat als… Wat nou als ze dit of dat hadden gedaan? Zou zij er dan nu nog zijn?
Ik voel me bijna bezwaard om deze mensen te ‘storen’ met alle regeldingen die bij een uitvaart horen. Hoe kunnen deze mensen nou bezig zijn met zoiets als een kaart of een kist voor hun dochter? Tegelijkertijd is het juist daarom fijn dat ik er ben. Dit is het moment dat ik kan ontlasten.
Rouw bij zelfdoding is heel complex. Veel ingewikkelder dan bij een voltooid leven of een dood na een ziektebed. Waar mensen daar soms nog wel vrede hebben met de situatie, heerst er bij suïcide schok en ongeloof. Wat overkomt ons? Niet in de laatste plaats omdat hun geliefde zelf voor dit einde heeft gekozen. Dat is moeilijk om een plekje te geven. Je kunt als nabestaande in een huis vol familie zitten en je alsnog ongelooflijk eenzaam voelen.
Als uitvaartverzorger kan ik dan gewoon mijn ding doen en na een week weer vertrekken, maar dat is niet waarom ik in het vak zit. Ik wil mensen helpen en ik weet dat er een aantal dingen zijn waar ik extra aandacht aan kan besteden, die mensen op de lange termijn ontzettend kunnen waarderen. En dat zit ‘m in het tastbaar maken, in de breedste zin van het woord.
Een aantal jaar geleden ervaarde ik zelf hoe belangrijk dat is. Ik verloor een dierbare oud-collega en vriend uit mijn carrière in de luchtvaart. Ook zelfdoding. Toen ik het hoorde, vond ik het moeilijk te geloven. Zijn familie vroeg mij om op te treden als uitvaartverzorger. Dat deed ik heel graag, want ik voelde me behoorlijk machteloos en zo kon ik hen toch een beetje helpen. Er zijn namelijk altijd mogelijkheden.
Ik vraag aan de ouders of ze hun dochter thuis willen opbaren. “Kan dat?”, vragen ze aan mij. Zo kunnen ze hun dochter toch nog even thuishouden, met haar praten en het belangrijkste: afscheid nemen. We doen het en vooral de vader heeft daar heel veel aan gehad. Hij vertelt mij dat hij uren bij haar heeft gezeten. “Nu kan ze niet weglopen als haar het gesprek niet aanstaat. Ze moet nu wel luisteren”, zegt hij achteraf.
Zo ervaarde hij toch nog enige vorm van afsluiting, iets wat heel belangrijk is bij rouw. Ieder mens is anders dus het is altijd een zoektocht wat voor iemand goed werkt. Of het nou iemand fysiek zien is, het samen versieren van de kist, een lint dat de overledene in de kist vastheeft symbolisch afknippen en bewaren, of bijvoorbeeld een knuffel die op de dierbare lijkt; tastbaarheid is de sleutel.
Onlangs werd ik daar ook weer op gewezen toen ik op Instagram een bericht kreeg van Puck. Zij vertelde mij dat ze op vijftienjarige leeftijd haar beste vriendin verloor aan zelfdoding. Dit tragische verlies liet haar zien hoe weinig hulp er is voor jongeren in deze verdrietige situatie. Daarom heeft ze nu als afstudeerproject ‘the wearable hug’ gecreëerd. Een trui die het gevoel van een knuffel van een overleden dierbare nabootst. Hiermee wil ze bewustzijn vergroten, steun bieden, maar ook geld ophalen voor Slachtofferhulp.
Toen ik ooit op Instagram begon met het delen van mijn werk, deed ik dat omdat ik de dood meer bespreekbaar wilde maken. Ik wilde de mogelijkheden laten zien, maar ook dat het niet zo zwart is, of hoeft te zijn, als mensen denken. Nu is er een boek, schrijf ik deze column, komt er een podcast en kom ik wekelijks in contact met mensen zoals Puck. Mensen die ervoor zorgen dat het taboe rondom de dood stukje bij beetje wordt afgebroken. Samen halen we de waas weg en maken we de dood tastbaar.
Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat er dan over. Bel 0800-0113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar.
Iede Hoorn (38) is uitvaartverzorger, auteur van Leven met de dood en bekend van zijn Instagrampagina waar hij foto’s en verhalen van uitvaarten post. Op LINDA deelt Iede twee keer per maand een bijzonder verhaal in de hoop de dood meer bespreekbaar te maken en ook te laten zien dat het meer is dan koffie met cake. Iede is getrouwd en woont samen met Chris in Amsterdam.
