HPV

Door een langdurige besmetting het humaan papillomavirus (HPV) kan er baarmoederhalskanker ontstaan. De kans dat je het virus oploopt is groot. Sterker nog, bijna iedere vrouw heeft een keer HPV. Wanneer je het virus bij je draagt, zit het namelijk overal op je lijf. Bij een seksuele handeling als vingeren kan het al worden overdragen.

Doorgaans ruimt je lichaam het virus bijna altijd zelf op. Lukt dit niet – bijvoorbeeld door een verminderde weerstand – dan kan het zo zijn dat de cellen in de baarmoederhals veranderen. Afwijkende cellen kunnen veranderen in een voorstadium van baarmoederhalskanker. In de meeste gevallen is dit goed te behandelen en wordt kanker voorkomen.

Zelfafnameset

Lang verhaal kort: het is dus belangrijk dat je je eens in de vijf jaar laat controleren. Dit kan door middel van een uitstrijkje bij de huisarts (hier zien ze ook direct of je cellen afwijken) of met een zelfafnameset; die laatste toont enkel aan of je wel of geen HPV hebt. Maar is die zelftest wel net zo betrouwbaar als bij de huisarts? Wordt de set vergoed? En waarom geven vrouwen de voorkeur aan een zelftest?

Nynke van der Veen (54), afdelingshoofd van de bevolkingsonderzoeken naar kanker, griep en vaccinaties bij het RIVM, geeft antwoord op deze vragen.”Een gynaecologisch onderzoek kan voor een vrouw heel ingrijpend zijn. Denk bijvoorbeeld aan vrouwen die te maken hebben gehad met seksueel geweld, die in de doktersstoel een herbeleving krijgen. Maar er zijn ook tal van vrouwen die een gynaecologisch onderzoek aan de huisarts om andere redenen gênant of eng vinden. Dan kan een thuistest een heel goed alternatief zijn.”

Corona

Een uitvinding in tijden van corona, zou je zeggen. Toch was dat niet helemaal het geval. “In maart/april is het testen even stilgelegd, maar toen er weer voldoende capaciteit was om baarmoederhalskanker op te sporen, merkten we dat de testen achterbleven. De vrouwen die gecheckt moeten worden zijn toch wat terughoudender in het bezoeken van de huisarts. Dat kan zijn uit angst voor het oplopen van corona, maar ook zie je dat veel vrouwen denken dat de huisarts nu andere prioriteiten heeft. Om vrouwen te attenderen op het belang van testen, wat overigens vergoed wordt, schenken we daarom nu meer aandacht aan de zelfafnameset in de brief die vrouwen vanaf hun dertigste op de mat krijgen.”

En met succes: het aantal zelftesten loopt nu behoorlijk op. “Of de vrouwen zich ook daadwerkelijk zelf gaan testen is nog even afwachten, maar het aantal zelfafnametesten dat is besteld, is met zestig procent toegenomen. Dat is een stap in de goede richting.”

Betrouwbaar

Grote vraag blijft: is deze test wel even betrouwbaar als de test van de huisarts? “Ja, maar vrouwen moeten de zelfafname-test niet verwarren met het uitstrijkje van de huisarts. De thuistest controleert alleen op HPV, een uitstrijkje óók op eventuele slechte cellen. Blijkt jouw thuistest positief op HPV te testen, dan moet je dus alsnog naar de huisarts.”

Tot slot vragen we naar de angst die vrouwen kunnen hebben bij het thuistesten. “We horen vaker terug dat vrouwen minder snel voor deze optie kiezen omdat ze denken het niet goed te kunnen uitvoeren. Maar dat is nergens voor nodig. De handeling wordt duidelijk uitgelegd in de bijgestuurde gebruiksaanwijzing. Twijfel je toch nog over de uitvoering, dan kun je ook altijd een kijkje nemen op de site van het RIVM. Hier staat stapsgewijs hoe je de test het beste kunt uitvoeren.”

Hier lees je nog eens waarom álle vrouwen een uitstrijkje zouden moeten maken. En hier over Bregje, die na een voorstadium van baarmoederhalskanker alsnog moeder werd.

Lees ook
Slechts zes op de tien vrouwen laten uitstrijkje maken