Mannencode

The right to remain silent. Mijn zoon deed er daadwerkelijk een beroep op, toen hij op het politiebureau zat voor een kwajongensstreek. En zijn reden was duidelijk. Alles wat je zegt, over je vrienden, kan tegen hen worden gebruikt. Ook al hadden zijn vrienden met deze situatie niets te maken, hij ging toch hun namen niet geven. Omdat je dat simpelweg niet doet. Een code. Een straatcode. Een mannencode.

Dat je geen klikspaan wilt zijn is niet per se omdat je je vrienden wilt beschermen. Een belangrijkere reden is het veiligstellen van je eigen hachje. Wat je zegt of niet zegt heeft gevolgen voor je aanzien in je sociale groep en je familie, je tribe. Je riskeert te worden verstoten.

Ook als volwassen man leef je nog in een volksstam. De werkvloer is niet heel anders dan het schoolplein of de straat. Waar je ook gaat en hoe modern je ook bent, je leeft in een tribale nederzetting. Cultuur en status zijn belangrijk. Wat je niet wilt zijn: een zonderling. Wat je wel wilt zijn: one of the guys.

Excuus

Wat als je dan begint te vermoeden dat er iemand iets doet dat immoreel of zelfs strafbaar is? Dan kun je je het beste maar focussen op je werk, jij doet tenslotte niets verkeerd. Zo kan de mannencode ook een excuus zijn. Zogenaamd hou je je aan een code, want dat klinkt nobel, zelfs eervol, als een strijder, maar in feite handel je slechts uit angst en vooral opportunisme. Het hangt allemaal met elkaar samen. Als je een verandering teweeg wilt brengen, zul je het hele spectrum van oorzaken in beschouwing moeten nemen.

Mannen zijn soms lafaards. Wat dat betreft werkt de mannencode twee kanten op. Zie het punt over opportunisme dat ik eerder maakte. Maar een andere misvatting, althans onder de mannen die de code hoog in het vaandel hebben, is dat verraden laf is en zwijgen moedig. In veel gevallen, echter, is juist het tegendeel waar, en juist vanwége de cultuur waarin de code zo’n grote rol speelt.

Zelf een kamertje binnenlopen – dus niet worden gesommeerd – om te vertellen over het wangedrag van een andere man, vergt in veel situaties ongelofelijk veel lef. Je riskeert de goede naam die je onder je stamleden hebt. Je komt bekend te staan als een klikspaan, een snitch. Lager dan dat kun je niet zinken; jonge jongens leren dat van films, rapmuziek, series, van andere jongens.

Paradox

Vrijwillig iets doen waardoor je die slechte naam krijgt vereist heldenmoed. Dus daarin schuilt de paradox. Om slachtoffers voor meer leed te behoeden doe je iets wat indruist tegen de sociale regels van je groep. Dat maakt je a) goed en b) moedig. Maar de reputatie die je erdoor krijgt is die van een lafaard, een verklikker – je bent niet loyaal en onbetrouwbaar.

Of nou ja, die reputatie heb je dan natuurlijk alleen maar onder de leden van de groep mannen die je hebt verraden. Een persona non grata ben je. Je enige optie is om je helemaal van hen te distantiëren. Maar sociale status doet ertoe. Je hebt de wereld waarin je moet leven niet altijd voor het uitkiezen: uitsluiting is een doodsvonnis.

Dit gaat terug tot aan de oertijd, dit is hoe ver terug het gaat. Dit is hoe sterk de krachten zijn die achter de mannencode schuilgaan. Misschien is het daarom de moeite waard om naar de góéde kanten van de mannencode te kijken. Als advocaat van de duivel, zullen we maar zeggen.

De rest van het artikel lees je in LINDA. ‘OVER DE GRENS‘, het nummer dat nu in de winkel ligt. Liever thuisbezorgd? Bestel ‘m via onderstaande knop.

Koop hier de LINDA.

Iva Bicanic over belang van sociale steun na misbruik: 'Verschil tussen PTSS of niet'Lees ook