Zo’n één op de honderd zwangerschappen vindt plaats buiten de baarmoeder. Bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap groeit de bevruchte eicel op een plek waar het eigenlijk niet past.
Gynaecoloog Norah van Mello vertelt ons alles over deze vorm van zwangerschap.
Bij de eisprong komt een eicel uit de eierstok vrij, die wordt opgevangen door het uiteinde van de eileider. Bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap blijft de bevruchte eicel in de eileider, in de eierstok of soms zelfs ergens in de buikholte zitten.
De eicel haalt de baarmoederholte niet en groeit op een andere plek door. De één heeft totaal geen klachten of enkel buikpijn of soms wat bloedverlies. Maar het kan ook zijn dat de eileider scheurt, met de nodige risico’s van dien.
Lees ook
Zwanger na sterilisatie, hoe kan dat? Deze gynaecoloog legt het uit
Het horrorbeeld dat veel vrouwen van deze vorm van zwangerschap hebben, is volgens Van Mello achterhaald. “Rond de jaren 80 mondden buitenbaarmoederlijke zwangerschappen door inwendige bloedingen vaak uit in een acute levensbedreigende situatie. De patiënt werd meestal meteen geopereerd”, vertelt Van Mello. “Omdat de medische middelen om zwangerschappen vroeg te ontdekken destijds een stuk minder waren, ging het toen ook vaak om verder gevorderde zwangerschappen van acht tot twaalf weken.”
Maar anno 2021 zijn echo’s verbeterd en zijn er snelle zwangerschapstesten. “Al vanaf vijf dagen voor je menstruatie kun je zien of je zwanger bent. Daarbij kunnen we ook al vanaf vijf tot zes weken zien met een echo of een zwangerschap zich in de baarmoeder bevindt.” Op deze manier zijn vrouwen zich nu veel bewuster van een vroege en mogelijke buitenbaarmoederlijke zwangerschap.
Dat we al zo vroeg informatie over onze zwangerschap kunnen verzamelen, kan ook veel onzekerheid opleveren. “Soms hebben vrouwen wel een positieve zwangerschapstest, maar is er nog niets te zien op een echo. Dan kan het een buitenbaarmoederlijke zwangerschap zijn, maar het kan ook zijn dat de zwangerschap nog pril is, maar wél in de baarmoederholte zit.”
Het enige wat artsen dan kunnen doen, is de zwangerschap monitoren en de patiënt aansporen om bij buikpijn en bloedverlies naar het ziekenhuis te komen. “De dokter kan je geen concrete antwoorden geven, dus dat voelt heel onprettig. Daarbij moeten patiënten letten op buikpijn, maar wat is buikpijn en wanneer trek je aan de bel?”
Voor de zwangere vrouw in kwestie kan dit veel kopzorgen opleveren. “Ze loopt voor haar gevoel met een potentieel bommetje in haar buik. Maar de kans bestaat ook dat er niets aan de hand is. In deze fase is geduld geboden.” Volgens Van Mello kun je bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap in de meeste gevallen niet spreken van een baby.
“Het is een klompje cellen. Alleen in zeldzame gevallen is er sprake van hartactie buiten de baarmoeder. In die gevallen is er meteen reden om te opereren, om de gezondheid van de moeder te waarborgen en acute bloedingen te voorkomen.”
Lees ook
Alles wat we weten over zwangerschap en corona, verteld door een gynaecoloog
Ook als er hartactie is, heeft deze vorm van zwangerschap geen kans. “Je kunt een buitenbaarmoederlijke zwangerschap helaas niet transplanteren naar de baarmoederholte. Dat moment is voorbij.” Vaak herkent het lichaam de buitenbaarmoederlijke zwangerschap zelf. “Het is een vorm van een miskraam. In veel gevallen ruimt het lichaam het zwangerschapsweefsel zelf op.” Het feit dat artsen zwangerschappen tegenwoordig beter kunnen monitoren, geeft hen de ruimte om te kijken of het lichaam het daadwerkelijk zelf oplost.
Is dat niet zo? Dan moet er medicatie aan te pas komen. “Dat is een soort chemotherapie die de zwangerschapscellen aanvalt. Zo zorgen we ervoor dat de zwangerschap niet verder groeit en we dus een acute levensbedreigende situatie voorkomen.” Maar omdat die medicatie vrij heftig is, geven gynaecologen het lichaam liever eerst zelf de kans om het op te lossen.
Gemiddeld genomen is het aantal buitenbaarmoederlijke zwangerschappen een minderheid te noemen, zegt Van Mello. Toch kan elke vrouw te maken krijgen met deze vorm van zwangerschap. Vrouwen met beschadigde eileiders of een eerdere buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebben meer kans. Ook als je rookt, ouder bent dan 40 jaar of zwanger raakt terwijl je een spiraal hebt, is de kans groter.
Lees ook
Oma die rookte tijdens zwangerschap vormt risico voor kleinzoon
Ondanks dat er vaak niet gesproken kan worden van een foetus of hartactie, is het volgens Van Mello wel degelijk een zwangerschapsverlies. “Dat je zwangerschap niet goed gaat, is natuurlijk heftig”, zegt de gynaecoloog. “Daarbij hebben we in Nederland een cultuur waar je in een vroeg stadium niet over je zwangerschap praat. Daardoor staan vrouwen er vaak alleen voor.”
Van Mello merkt dat vrouwen die een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebben meegemaakt, bij een volgende zwangerschap angstig kunnen zijn. “Het heeft duidelijk impact op het vertrouwen in hun lichaam en dan is de kans op nog een buitenbaarmoederlijke zwangerschap ook nog eens groter. Ik heb vrouwen echt onder mijn vleugels moeten nemen om hen door het eerste stadium van de zwangerschap te loodsen.”
Norah van Mello:
