Trans vrouwen Gwendolyn van der Veen (66) en Marlies Houtman (58) konden pas later in hun leven echt zichzelf zijn. Hoe gingen ze het gesprek over hun identiteit met hun omgeving en zichzelf aan?
In dit artikel vertelt Gwendolyn over die ingewikkelde weg.
“In mijn jeugd was er al een gevoel dat ik niet plaatsen kon”, vertelt Gwendolyn. “Destijds was men nog niet zo goedkeurend richting homoseksualiteit of andere verschijningsvormen. Ik wist er zelf ook weinig van, en kon er geen woorden aangeven. Voordat ik de stap waagde om op onderzoek uit te gaan, wilde ik het zeker weten. Die onzekerheid remde af.”
Als tiener voelt ze zich aangetrokken tot vrouwenkleding. In de jaren zeventig was de androgyne look in de mode. “Ik kreeg een student aan de deur. Hij deed een modeonderzoek, en vroeg wat ik ervan zou vinden als mannen rokken zouden dragen. Ik zei: ‘ja, alsjeblieft’. Achteraf was dat omdat ik een vrouw ben, maar toen wist ik dat nog niet te plaatsen.”
Gwendolyn begrijpt haar gevoelens niet, en stop ze weg. “Net als iedereen ging ik in een bepaalde levensrol zitten, en daar wen je aan.” Ze trouwt met een vrouw en ze krijgen drie kinderen. Vroeg in het huwelijk loopt ze met haar zoon en vrouw op het strand. “Voor ons liep een mooie vrouw, bloot, met een iets mannelijk gelaat en een mannelijk geslacht”, vertelt ze. “Ik wilde met haar in gesprek, op zoek naar antwoorden over wat mijn innerlijke gevoel tegen mij zei. Was ik toch een vrouw in een mannenlichaam? Omdat ik mijn vrouw en kind de gevolgen van een bevestiging niet aan wilde doen, ben ik doorgelopen.”
Mandy Woelkens strijdt tegen racisme en genderongelijkheid: 'Mensen willen je slaapkamer in'
Pas na haar scheiding in 2006 ziet Gwendolyn de kans om haar gevoelens te onderzoeken. Ze woont alleen, heeft geen werk en een beperkt sociaal netwerk. Zo hoeft ze aan niemand verantwoording af te leggen. Ze begint met androgyne overhemden en draagt thuis rokken. “Ik wilde weten hoe het voelde, en hoe mijn zelfbeeld daarin was.” Wel houdt ze altijd een broek achter de hand, mocht er iemand aanbellen. “Je kunt pas volmondig achter jezelf staan, als je weet wie je bent. Ik wilde het dus eerst zelf zeker weten.”
En het voelt goed. “Al snel wist ik dat ik zo de straat op wilde.” Als ze post van haar ex krijgt, gaat ze in rok de deur uit. “Ik belde aan, en zei: ‘Niet schrikken. Dit ben ik, en zo ga ik voortaan over straat’. Ze zei: ‘Kom maar binnen’.” Ze is ook meteen open tegenover haar kinderen. “Ik heb het nooit voor hen proberen te verbergen. Het verbaasde hen volgens mij niet.” In hun Friese dorp krijgen zij, en eigenlijk iedereen, iedere stap mee. “Eerst ging ik als man in een rok over straat, later werd het steeds vrouwelijker.”
Diezelfde open houding helpt Gwendolyn in de omgang met vreemden. Dit leidt tot boeiende gesprekken op straat en in kledingwinkels. Tegelijkertijd weet ze niet hoe ze haar toekomst moet vormgeven. In 2008 krijgt ze psychische hulp omdat de vragen haar te veel worden. Borsten wilde ze wel, maar verder? En kon ze de behandelingen wel betalen? Gwendolyn leest over Transgendergroep Groningen. Tijdens een van de maandelijkse ontmoetingsavonden herkent ze zich in andere transgender personen, waarvan sommigen de medische transitie al hebben gemaakt. “Daardoor realiseerde ik me wie ik was, en dat was mijn redding.”
Die transitie blijkt een lange weg. Naast de lange wachtlijst en vele gesprekken, moet ze veel moeite doen om de behandelingen vergoed te krijgen. “Je wordt op allerlei vlakken tegengewerkt, terwijl je er volgens de wet wel recht op hebt. Die strijd is onmenselijk. Je bent heel kwetsbaar en je leven hangt er letterlijk vanaf.” In die periode doet Gwendolyn een poging om een einde aan haar leven te maken. “De transitie is een trein waar je op stapt, met de deuren op slot. Je gaat eindelijk richting het leven dat je wilt leiden. Als het dan toch niet doorgaat, dan hoeft het niet meer.”
Zij/hen en die/diegene: zó gebruik je non-binaire voornaamwoorden
Inmiddels gaat het goed met Gwendolyn. Na jaren van strijd heeft ze de medische transitie doorlopen. Ze voelt zich op en top vrouw. “Nu zie ik er voor de maatschappij ook uit als een vrouw. Daar ben ik trots op, en dat maakt het voor mijn kinderen makkelijker. Ze zeggen nog wel heit tegen mij, want ik blijf hun vader. Gelukkig zijn we als gezin open minded en hebben we er altijd over kunnen praten. Dat heeft mij enorm geholpen.”
Volgens Gwendolyn helpt het om zo luchtig en open mogelijk over haar identiteit te praten. “Wanneer voorbijgangers me – toen ik net begon met rokken dragen – nastaarden, ging ik vaak het gesprek aan. Van: ‘Dat zie je niet zo vaak hè, een man in een rok?’ Hoewel je voorzichtig moet zijn bij wie je dit doet, denk ik dat je zo voor meer begrip in de samenleving kunt zorgen. En door voor mezelf op te komen, ben ik een stuk zelfverzekerder geworden.”
Lees het verhaal van Marlies hier.
