Al twintig jaar woont Ali (45) in Amsterdam, maar zonder verblijfsvergunning is hij een zogenoemde ongedocumenteerde. Hij liet zich vaccineren, maar die felbegeerde QR-code krijgt hij niet. Ali: “Nu moet ik me elke keer laten testen als ik iets leuks wil doen.”
Het is onbekend hoeveel ongedocumenteerde mensen er in Nederland zijn. Schattingen lopen uiteen van zo’n twintig- tot zestigduizend.
Ali komt uit Soedan, woont al twintig jaar in Nederland, maar heeft nog altijd geen verblijfsvergunning. Hij werkt af en aan als koerier. Daarnaast werkt hij als vrijwillige chef-kok bij Stichting Wereldhuis, waar hij kookt voor uitgeprocedeerde Nederlanders. “Zij zorgden ervoor dat ik gevaccineerd werd”, vertelt Ali.
Dat was op 31 mei, een half jaar geleden. Van de GGD Amsterdam kreeg hij het gele boekje mee. Het bewijs dat hij zich heeft laten vaccineren, maar helaas ben je er dan nog niet. “Ik kan daarmee niet uitgaan.” Meerdere malen heeft hij de GGD gemaild, maar zonder resultaat. “Ze zeggen dat ik moet wachten, dan krijg ik de QR-code via de mail. Dus vroeg ik de laatste keer om iemand anders en die zei me dat ik die helemaal niet kan krijgen. Omdat ik geen vast adres en geen DigiD heb, heb ik ook geen recht op de QR-code.”
Ali liet zich in eerste instantie voor zijn gezondheid vaccineren. “Dan heb je nog geen vragen over de QR-code.” Totdat er ineens maatregelen kwamen waardoor je alleen met een QR-code ergens binnenkomt. “Ik dacht: ik ben gevaccineerd en dan ben ik klaar.” Maar nu moet hij zich elke keer laten testen wanneer hij iets leuks wil doen. “Ik weet het niet meer”, reageert een gefrustreerde Ali. “Ze willen dat ik me laat vaccineren. Dat heb ik gedaan en nu heb ik geen QR-code.”
Hij maakt zich ook zorgen dat het 2G-beleid van het kabinet straks realiteit wordt. “Dan ga ik het gewoon niet redden met sneltesten. Wat kan ik nog doen? Ik ben gevaccineerd en nu wil ik gewoon leven.” Nu blijft Ali maar thuis. Maar dat is ook geen oplossing, zegt hij. “Ik moet gewoon een QR-code krijgen.”
Een woordvoerder van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) erkent zijn probleem. Ze zegt: “Als het 2G-beleid er daadwerkelijk komt, dan valt die escaperoute om je te laten testen weg. En dat is wel een gevolg dat we moeten meenemen”, aldus de woordvoerder.
Ali is niet de enige die hier tegenaan loopt. Volgens Petra Schultz van Steunpunt Vluchtelingen in Amsterdam (ASKV) hebben al haar 170 cliënten hier last van. “Een enkeling is het via de GGD in Utrecht gelukt. Dat is misschien niet officieel, maar ik begrijp ook niet waarom het in Utrecht wel kan.”
Ook in Groningen en Rotterdam kunnen ongedocumenteerden een QR-code krijgen. Schultz: “Ik denk dat het een kwestie is van hoeveel beleidsvrijheid je durft te nemen. Wacht je af tot het landelijk is goedgekeurd of denk je: we doen het gewoon. Je weet niet of het later alsnog wordt ingetrokken.”
Veel van haar cliënten weten niet hoe ze er nu nog op uit kunnen en kloppen bij Schultz aan voor hulp. “Ze kunnen nergens meer naartoe en zeker nu QR-codes steeds belangrijker worden, wordt het een groter probleem. En dat is gek, want mensen laten zich vaccineren vanwege gezondheidsredenen, maar uiteindelijk willen ook zij een QR-code.”
De woordvoerder van VWS vertelt dat ze ‘ermee bezig zijn, maar dat kost tijd’. Het is vooral lastig omdat ze bij mensen zonder BSN meer moeite moeten doen om de identiteit vast te stellen. En om vervolgens te achterhalen dat ze gevaccineerd zijn.
Dat er GGD’s zijn die wel QR-codes voor ongedocumenteerden kunnen verstrekken, begrijpt de woordvoerder wel. “Als ze denken: we kunnen dat, dan mogen ze dat doen. Zij hebben daarvoor mensen in dienst die hier al ervaring mee hebben. Want het is geen kwestie van een vinkje aanklikken. Het is vooral belangrijk dat het goed gebeurt.”
Rode Kruis biedt coronahulp aan ongedocumenteerden en migranten
