Steeds meer mensen hebben al serieuze relaties achter de rug voordat ze weer ‘de markt’ opgaan. Huwelijken, ex-partners en kinderen hebben heel wat invloed op de ontwikkeling van nieuwe liefdes, blijkt uit onderzoek.
“Mensen realiseren zich dat het mis kan gaan, veel meer dan de eerste keer dat ze hoopvol een huwelijksbootje instapten”, vertelt Roselinde van der Wiel, postdoctoraal onderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen, aan LINDA.nl.
Wie naar echtscheidingscijfers of de eigen omgeving kijkt, weet dat relaties lang niet altijd eeuwig duren. Veel vrijgezellen op de ‘partnermarkt’ hebben al heel wat liefdeservaring achter de rug, of hebben thuis kinderen op de bank zitten. Dat heeft een duidelijk effect op de manier waarop zij een nieuwe relatie instappen, blijkt uit het onderzoek van Van der Wiel.
Voor haar masterscriptie interviewde ze eerder al ruim twintig mensen met een latrelatie. Hier kwam duidelijk uit naar voren dat deze ‘latters’ bewust voor ‘living-apart-together’ kiezen. “De pijn die ze hebben ervaren bij een eerdere breuk en het hebben van kinderen bleken belangrijke redenen om in hun nieuwe relatie niet samen te wonen en aparte huishoudens te houden.”
Dit vormde het startpunt voor haar promotieonderzoek. Van der Wiel onderzocht het effect van eerdere relaties en kinderen op de ontwikkeling van nieuwe liefdes. Hoe toegewijd zijn mensen bijvoorbeeld aan hun nieuwe partner? En als ze wel samen gaan wonen, zijn ze dan bereid om voor de ander van woonplaats te veranderen? Naast diepte-interviews analyseerde ze Nederlandse enquête-data en Deense en Nederlandse registerdata.
Sheena's (21) ex sloeg regelmatig de douche over: 'Hij rook naar kaas'
Latters van alle leeftijden blijken zich vooral op hun geluk in het heden te richten. De toekomst, die komt later wel. “Hun interesse of geloof in levenslang samen zijn was vaak beperkt”, vertelt Van der Wiel. “Jongere latters halen soms echtscheidingscijfers aan of zijn ervan overtuigd dat je voor een relatie niet hard zou moeten werken. Als het klaar is, is het klaar en ‘gaan ze niet aan een dood paard trekken’ – dat zijn hun letterlijke woorden. Vaak zien ze samenwonen wel voor zich als ze ooit een gezin gaan stichten, maar niet per se met hun huidige partner.”
Oudere latters blijken vooral bang om opnieuw gekwetst worden, vertelt de onderzoeker. “Als ze te veel vooruit plannen, kunnen hun dromen alleen maar weer in duigen vallen. Vaak hadden ze ergens in hun achterhoofd een doemscenario, want wat als de relatie morgen uitgaat?”
Een apart huis voelt veiliger dan samenwonen. “Ze willen hun eigen plekje beschermen”, constateert Van der Wiel. “In eerste instantie is de zelfbescherming vooral emotioneel, maar ook de ruimtelijke plek en de praktische zaken zijn behoorlijk belangrijk. Zo vertelde iemand dat hij bij de vorige scheiding aardig financieel berooid achterbleef, en dat wilde hij nooit meer.”
Zorg is niet vanzelfsprekend, zegt Lynn Berger: 'We denderen af op een gigantische crisis'
Ook blijkt uit de cijfers dat kinderen en eerdere relaties een effect hebben op de kans dat mensen uiteindelijk gaan samenwonen met hun lat partner. Vooral voor vrouwen met kinderen is de kans klein dat ze de overgang van twee huishoudens naar één maken. “Vaak wordt gezegd dat onze commitments niet meer zo vast en langdurig zijn, maar flexibeler en vrijblijvender zijn geworden. Denk aan de hoge scheidingscijfers en tijdelijke arbeidscontracten. Maar mijn onderzoek laat zien dat de toewijding aan kinderen onverminderd sterk is. Ouders sluiten daarvoor steeds compromissen in andere domeinen van hun leven, zoals de liefde.”
Dat betekent niet dat alle ouders in de startblokken staan om bij elkaar in te trekken als de kinderen eenmaal het huis uit zijn. “Ook de mensen die hun kinderen als reden voor hun latrelatie hebben aangedragen, zeggen daar niet altijd volmondig ‘ja’ op”, zegt Van Der Wiel. In andere gesprekken kwam naar voren dat “herwonnen vrijheid en onafhankelijkheid” belangrijke redenen waren om voor lat te kiezen. “Dat gaat om kleine dingen: je hoeft niet met iemand te overleggen hoe je het huis inricht of het geld uitgeeft.”
Ondanks terughoudendheid over de toekomst en samenwonen, blijken latters emotioneel toegewijd aan hun partner. “Dan heb ik het over het delen van je emoties, angsten en dromen – je echt openstellen aan iemand en dat ook durven ontvangen. Velen zeggen dat ze dit wel ervaren, al proberen sommigen dat te beperken uit zelfbescherming. Maar dat lukt lang niet altijd.”
Stella verdiende 'goed geld' maar kwam na scheiding toch in de schuldsanering terecht: 'Ik schaamde me vreselijk'
Wanneer mensen er wél voor kiezen om samen te wonen, zie je dat eerdere relaties of kinderen nog steeds invloed hebben op de voorwaarden, vertelt Van der Wiel. “Ze zijn minder bereid om een grote afstand te verhuizen, en hun werk of sociale netwerk achter zich te laten. Dat geldt vooral voor mensen die na de vorige breuk in het gezamenlijke huis zijn blijven wonen.”
Hier zitten wel verschillen tussen mannen en vrouwen. “Thuiswonende kinderen van de vrouw hebben vaak meer invloed dan die van de man. Als ze allebei kinderen thuis hebben wonen, dan is het vaker de man die richting de vrouw verhuist dan andersom.”
Tegelijkertijd lijken andere bindingen van de man – werk, familie of een koopwoning – zwaarder te wegen. “Over het algemeen valt de vraag ‘waar gaan we samenwonen’ voordeliger uit voor de man. Dat komt ook doordat mannen gemiddeld twee jaar ouder zijn dan vrouwen. Ze hebben meer economisch kapitaal opgebouwd, en zijn vaker huiseigenaar. Maar ook als de man en vrouw daarin gelijken zijn, lijken de bindingen van de man zwaarder te wegen. Wellicht zit daar toch een stukje onderhandelingskracht.”
Voor velen is samenwonen een mooi einddoel – maar een latrelatie hoeft daar geen voorstadium van te zijn, concludeert Van der Wiel. “Het is zeker voor alleenstaande ouders en eerder gescheidenen een fijne manier om wel een intieme relatie kunnen hebben, maar ook de thuissituatie van je kinderen te beschermen of je eigen onafhankelijkheid en vrijheid te behouden.”
Annelies' (ex-)schoonouders mogen haar niet: 'Mijn hoofd is van de familiefoto geknipt'
