In 2013 wordt in Rotterdam Bep de Bruin gevonden die tien jaar ongemerkt dood in huis lag. Filmmaker Stella van Voorst van Beest (56) keek mee met een project dat sindsdien in 21 wijken eenzaamheid aanpakt.
Stella maakte hierover de documentairefilm Goede Buren die vandaag in première gaat. Wij belden haar op en vroegen haar naar haar ervaringen.
Pas in 2013, tien jaar na haar dood, vinden bouwvakkers de overleden Bep de Bruin in haar woning, wanneer ze een nieuwe gasaansluiting willen installeren. Het nieuws van de dode vrouw die eenzaam in haar woning lag, brengt een schokgolf teweeg. Was er dan niemand die Bep miste?
Gemeente Rotterdam zet naar aanleiding hiervan een campagne en een grootscheepse serie huisbezoeken in 21 Rotterdamse wijken in gang om eenzaamheid onder 75-plussers te onderzoeken. Stella kijkt als filmmaker mee door de ogen van Ada en Wilma, twee vrijwilligers die bij het project betrokken zijn. “Zij proberen in iedere straat één of twee actieve buurtbewoners te vinden die ervoor zorgen dat de buren bij elkaar betrokken zijn”, vertelt Stella. “Dat kan ‘m zitten in kleine dingen. Als je buurvrouw aan de overkant om 10.00 uur ’s ochtends de gordijnen nog niet open heeft, dan kun je bijvoorbeeld best even aanbellen. Als lichte sociale controle.”
Stella herinnert zich het nieuws van Bep de Bruin nog. “Ik vroeg me natuurlijk ook af hoe haar leven in de jaren ervoor was geweest. We plakken al snel het predicaat ‘eenzaam’ op iemand. In dit specifieke geval was de vrouw ook daadwerkelijk sociaal geïsoleerd en hield ze de wereld op een zeker moment van zich af. Maar ik vond het hierbij ook interessant hoe mensen reageerden, en zich afvroegen waarom niemand haar dan miste. Ik heb in die tijd zelf wel eens uit het raam gekeken en gedacht: ik weet helemaal niet wie de meeste mensen hier in de buurt zijn.’
Stella van Voorst van Beest.
Stella trok bijna twee jaar uit voor haar film. Daarvoor kwam ze met regelmaat over de vloer bij Jan (81) en Tilly (85). Twee mensen die een afspiegeling zijn van de eenzaamheid die er heerst onder ouderen. Tilly is een sterke en koppige vrouw, die ieder aanbod tot ondersteuning afslaat. Jan heeft zijn huis al jarenlang nauwelijks verlaten en wordt steeds eenzamer. Stella en haar team zien bij hen de angst om zelfstandigheid en waardigheid te verliezen en de indrukwekkende manier waarop Tilly en Jan omgaan met hun eenzaamheid.
“Ada en Wilma vragen Jan op een gegeven moment of hij wel eens eenzaam is. Hij antwoordt dat dat meevalt, maar zegt ook dat hij bij het opstaan wel eens denkt: jeetje, de dag begint weer. Hij moet toch invulling zien te geven aan zijn dag. De dagelijkse bezigheden kosten hem erg veel moeite.”, vertelt Stella. Haar duik in de eenzame wereld van ouderen heeft haar geleerd dat er niet veel nodig is om een eenzaam persoon een goede dag te bezorgen. “Je kunt heel goed helpen bij zaken waar zij tegenop zien. Even een boodschap doen, een papier invullen of de telefoon pakken kan een torenhoog probleem worden. Terwijl een ander het fluitend doet. En soms is zelfs een praatje al voldoende. Als iemand eens per week zijn kleindochter ziet, denken wij al snel: dat is al heel wat. Maar is het veel, als dat je enige contact is?”
Ada en Wilma op bezoek bij ouderen.
De première van Goede Buren is vanavond in Amsterdam en Rotterdam. De komende tijd is de film te zien in twintig theaters door het land. Na sommige voorstellingen is er ruimte voor een goed gesprek, of een debat. “Met welzijnswerkers, bijvoorbeeld. Of met architecten, die ideeën hebben over hoe buurten in de toekomst moeten worden opgebouwd. Niet meer die bejaardentehuizen van vroeger, maar een combinatie van zelfstandig wonen en zorg.”
Lees ook
Dankzij deze studenten is mevrouw Van Huis (98) na tien jaar eindelijk niet meer eenzaam
Stella is zich tijdens en na het maken van de film in elk geval bewuster geworden van haar omgeving. “Ik ben een paar jaar geleden een buurtmoestuintje begonnen met mensen die ik niet kende. Het is leuk om de anderen in de buurt te leren kennen en ik hoop dat mensen elders dat ook doen. Ik hoor van meerdere mensen die de film hebben gezien dat ze daarna hun moeder, tante of oma hebben gebeld. Even kijken hoe het gaat. En anderen zeggen dat ze nu hard nadenken over hoe ze het later voor zich zien. Want eindigen zoals de mensen in de film willen ze niet.”
