Voor velen lijkt het ondenkbaar, maar soms kiezen kinderen of volwassenen ervoor het contact met hun ouders volledig te verbreken. Hoe komen mensen tot deze keuze en wat zijn de gevolgen?
“Vasthouden aan een relatie die je beschadigt doet soms meer pijn dan loslaten.”
Leonie* maakte zeventien jaar geleden de keuze om het contact met haar moeder te verbreken. “Ik werd altijd door haar gemanipuleerd en vernederd. Het contact verbreken was de beste beslissing die ik ooit heb genomen.”
“Ik heb nooit een goede band met mijn moeder gehad”, vertelt Leonie. “Ik was een meisje, terwijl mijn moeder graag een jongen wilde. Dat heb ik altijd moeten horen. Ze noemde me lelijk en lachte me uit.” Ze omschrijft haar moeder als extreem dominant, manipulerend en narcistisch. “Alles draaide om haar. Ze wilde altijd in het middelpunt van de belangstelling staan. Bovendien had ze de neiging tot fysiek geweld. Als we iets gedaan hadden moesten we ons verstoppen, of we kregen ervan langs met de kleerhanger.”
'Huiselijk geweld vaak te laat aangepakt, waardoor te lang sprake is van dreiging'
Volgens een enquête van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut in 2016 had één op de tien Nederlanders geen contact met hun ouder(s). Hoewel recentere Nederlandse cijfers ontbreken, blijkt uit onderzoek in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk dat in 2022 maar liefst één op de vier volwassenen het contact met hun ouder(s) had verbroken.
Relatie- en gezinstherapeut Jacomijn Jacobs vertelt dat dit meestal gebeurt omdat mensen het vertrouwen in ouders kwijt zijn en zich emotioneel niet veilig voelen. “Als kinderen merken dat ze geen erkenning, waardering of liefde ontvangen van hun ouders kunnen ze voor zichzelf kiezen en besluiten het contact te stoppen. Vaak pas na een langdurig en ingewikkeld proces.”
De therapeut legt uit dat er breuken kunnen ontstaan in het hechtingsproces tussen ouder en kind als een ouder niet de juiste vaardigheden heeft om een kind emotioneel te laten groeien. “Het is belangrijk dat er een gezonde balans is tussen de betrokkenheid van ouders en het geven van ruimte voor zelfstandigheid. Als ouders niet goed inspelen op de emotionele behoeften van hun kind, kan dat leiden tot een onveilige hechting en een gevoel van afstand. Ook als ouders door eigen problemen niet over de juiste vaardigheden beschikken kan het vertrouwen tussen ouder en kind beschadigd raken.”
Ook Lidewy Hendriks, psycholoog bij MIND Korrelatie, ziet dat het besluit om het contact met ouders te verbreken meestal niet uit de lucht komt vallen. Vaak spelen er al langere tijd meerdere problemen. “Mensen kunnen in de relatie met hun ouders het gevoel hebben niet zichzelf te kunnen zijn of het contact kan hun persoonlijke ontwikkeling in de weg staan. Ook kunnen er trauma’s zijn die zo moeilijk te verwerken zijn dat het te pijnlijk is om contact te hebben.”
Volgens Hendriks kunnen ouders en kinderen ook verschillen in normen en waarden hebben omdat ze uit andere generaties komen. “Als mensen het gevoel hebben dat ze elkaar emotioneel gezien niet begrijpen, is het moeilijk om te communiceren. Dat leidt tot onbegrip en conflicten.”
Millie (46) verloor beide ouders op jonge leeftijd: 'Rouwen was een ondergeschoven kindje'
Ook Leonie merkte een verschil in waarden toen zij een relatie kreeg met haar huidige partner Peter*. “Mijn ouders zijn heel materialistisch, maar Peter studeerde nog en had dus geen geld. Daarom was hij in de ogen van mijn moeder een klaploper.” Leonie’s moeder probeerde de relatie te saboteren door constant negatief over Peter te praten en Leonie’s privacy te schenden. “Ze doorzocht mijn kamer, las mijn persoonlijke brieven voor aan visite en maakte me belachelijk.”
Op haar negentiende verliet Leonie haar ouderlijk huis en verhuisde ze naar Eindhoven, waar ze met Peter een nieuw leven opbouwde. Het contact met haar moeder was toen al sporadisch en afstandelijk. “Ze deed alsof ik in het buitenland woonde, ze kwam nooit langs. Met mijn vader had ik wel beter contact.”
Toen Leonie 34 jaar was, kreeg ze uit het niets een woede-uitbarsting van haar moeder over zich heen. Ze was toen acht weken zwanger van haar eerste kind. “Mijn moeder vond dat ik alles fout deed in mijn leven en vertelde me wat voor vreselijk mens ik was.” Dat was voor Leonie het moment om definitief het contact te verbreken. “Ik belde haar de volgende dag op en zei dat ik er klaar mee was. Ze lachte me gewoon uit. Ik kreeg daarna nog brieven vol verwijten, maar ik reageerde niet.”
De beslissing om het contact met een ouder te verbreken is vaak zwaar beladen met gevoelens van schuld en verlies, vertelt Jacobs. “Vooral als je zelf ouder wordt kan het gemis van die ouderlijke relatie je extra hard raken.” Leonie vond de geboorte van haar eerste zoon dan ook erg moeilijk. “Je wilt dan je familie om je heen, maar ik had niemand. Tegelijkertijd wist ik dat ik deze keuze had moeten maken om mezelf en mijn kind te beschermen.”
Tanja Jess: 'Als ouder heb je één taak, en dat is van je kind houden en het beschermen'
Hendriks benadrukt dat het wel of niet verbreken van contact met je ouders een ingewikkelde keuze is. “Enerzijds kan het een gevoel van kracht oproepen, omdat je kiest voor je eigen identiteit en ontwikkeling. Anderzijds zijn er gevoelens van schuld en schaamte die meespelen. Het geeft zelden echt rust.” Ook Jacobs twijfelt of een definitieve breuk de oplossing is: “We zijn niet gemaakt om alleen te zijn. Al kan het soms wel nodig zijn om tijdelijk afstand te nemen om ruimte voor jezelf te creëren.”
Voor Leonie was het definitief verbreken van het contact met haar moeder wel een keuze waar ze nog steeds achter staat. “Ik moest loskomen van mijn moeder om gelukkig te worden”, weet ze. Leonie is trots op het leven dat ze heeft opgebouwd. Ze heeft drie gezonde zonen, een liefdevolle relatie met Peter en een leuke baan. “Ik ben bij mezelf gebleven. Mijn kinderen voelen zich veilig bij mij en zijn omringd door liefde. Dat is iets wat ik zelf niet gekend heb, maar waar ik nu elke dag dankbaar voor ben.”
Ondanks dat ze haar moeder niet mist, vindt Leonie het wel pijnlijk dat ze nu ook geen contact meer heeft met haar vader. “Ik sta open voor mogelijk contactherstel, maar dan moet hij de eerste stap zetten.”
Volgens zowel Hendriks als Jacobs zit er een taboe op het verbreken van contact met je ouder(s). “In onze samenleving hechten we veel waarde aan de ouder-kindrelatie. Het idee dat je altijd respect moet hebben voor je ouders, ongeacht de situatie, zit diep verankerd”, zegt Hendriks.
“We zijn opgegroeid met het idee dat je loyaal bent naar je ouders en hen niet zomaar kunt loslaten. Mensen die besluiten dat wel te doen kunnen zich daardoor schuldig en beschaamd voelen”, voegt Jacobs toe. “De loyaliteit die kinderen voelen, zelfs als de relatie schadelijk is, maakt het moeilijk om deze stap te zetten.”
Als je worstelt met de relatie met je ouders is het belangrijk om hulp te zoeken, zegt Hendriks. “Er zijn mensen die kunnen meedenken en je ondersteunen. Zij kunnen luisteren, zonder te oordelen, waardoor je minder het gevoel krijgt dat het aan jou ligt. Dat kan een wereld van verschil maken.”
Onthoud daarnaast dat een keuze niet definitief hoeft te zijn, voegt de psycholoog toe. “Misschien heb je nu geen behoefte aan contact, en dat is oké. Maar houd in gedachten dat de toekomst nieuwe mogelijkheden kan bieden. Het belangrijkste is dat je doet wat nu goed voelt voor jou.”
* Leonie en Peter zijn gefingeerde namen. Hun echte namen zijn bekend bij de redactie.
Worstel jij met de relatie met je ouder(s)? MIND Korrelatie geeft individueel advies en psychische hulp aan iedereen die daarom vraagt. Dit kan anoniem, zowel telefonisch (0900-1450) als online en via WhatsApp.
Ouders die (te) veel drinken: 'Het wordt er niet gezelliger op, heb ik ze gezegd'
