Het kan moeilijk zijn als jij zwanger wordt, maar het bij een vriendin of zus maar niet wil lukken – of vice versa. Als de kinderwens een delicaat onderwerp is, ligt een conflict al snel op de loer. Hoe ga je hiermee om?
Voor het LINDA.dossier Kinderwens spreken we drie vrouwen die hiermee te maken kregen.
Brechtje* (36) is zwanger na een langdurig fertiliteitstraject. Haar beste vriendin beviel vorig jaar van haar eerste kind. “Toen zij vertelde dat ze zwanger was, zat ik nog middenin mijn traject. Ik was blij voor haar, maar ook echt wel verdrietig voor mezelf. Toch probeerde ik om er voor haar te zijn: ik ging mee babyshoppen en vroeg regelmatig hoe het ging. Ze klaagde continu over kwaaltjes, wat ik moeilijk vond: ik wilde eigenlijk niets liever dan met haar ruilen.”
Dan dient de babyshower zich aan. Brechtje geeft bij haar vriendin aan dat dit organiseren te lastig voor haar is, waarop zij heel begripvol reageert. “We hadden net een mislukte poging gehad, dus ik zag dat echt even niet zitten”, vertelt Brechtje. “Ze zei: ‘Daar hoef je toch helemaal geen sorry voor te zeggen’, waar ik heel blij mee was. Na de bevalling bezocht ik haar in het ziekenhuis en hielp ik bij haar thuis.”
Een paar maanden later raakt Brechtje zelf zwanger. “Zij was één van de eersten die ik belde om het goede nieuws te vertellen, maar ik merkte aan haar stem dat ze niet heel blij klonk. Ik dacht ‘misschien een slechte nacht gehad’, maar bij een later bezoek vertelde ze dat ze het lastig vond dat ze nu blij moest zijn voor mij. Ze vond dat ik niet positief genoeg had gereageerd bij haar aankondiging en nam het me toch kwalijk dat ik haar babyshower niet wilde organiseren.”
Brechtje antwoordt dat ze het goed vindt dat ze dat aangeeft, maar als ze er later over nadenkt vindt ze de reactie eigenlijk heel gek. “Ik had juist zo mijn best gedaan om betrokken te blijven.” Sinds dat gesprek voelt ze afstand en hebben ze weinig contact, meer als kennissen dan vriendinnen. “Ik ben teleurgesteld dat ze niet blij voor me kan zijn en heb daar veel verdriet van. In het verleden zette ik vaak de eerste stap na een ruzie, maar nu heb ik daar eigenlijk even de energie niet voor. En om eerlijk te zijn heb ik er ook geen zin in. Als je weet waar ik doorheen ben gegaan en nu niet blij voor me kunt zijn, zegt dat eigenlijk wel genoeg.”
Vrouwen krijgen 3x vaker vragen over kinderwens dan mannen: ‘Dit legt nog meer druk op mijn keuze’
Voor Hannah (34) neemt het conflict andere vormen aan. Zij begint met haar partner aan een ICSI-traject en vertelt het aan ouders en goede vrienden. Verder houden ze het liever stil, vertelt ze. “Het leek me niet zo fijn dat iedereen je dan in de gaten gaat houden en vraagt of je al zwanger bent. Als er teleurstellingen zouden komen, wilde ik graag zélf het moment kiezen waarop ik dat met mensen deelde.” Dat loopt alleen niet helemaal zoals gepland. Haar ouders delen updates over het traject van hun dochter met anderen, waar Hannah via-via achterkomt.
“Mijn moeder vond het belangrijk om mensen uit te leggen ‘dat zwanger worden heus niet altijd vanzelf gaat’. Zo kwam ons verhaal terecht bij mensen waar ik helemaal niet close mee ben”, vertelt ze. “Niet álles lag op straat, maar wel veel meer dan waar ik me comfortabel bij voelde. Daar ben ik boos over geworden en hebben we ook een stevig gesprek over gevoerd. Weet je wat het is? In zo’n vruchtbaarheidstraject moet je alle controle al uit handen geven, dat is heftig. Dat ik nu ook op déze manier de controle verloor was naar.”
Uiteindelijk leidt deze situatie tot een nog groter conflict binnen de familie als een nicht van Hannahs vader zwanger wordt dankzij een zaaddonor. “Mijn ouders bleken tegen haar gezegd te hebben ‘dat ik wel jaloers op haar zou zijn’. Daar was ik verbolgen over, maar whatever: ik had die kant van de familie toch al jaren niet meer gezien.”
Tot haar vader zijn zestigste verjaardag viert en die nicht óók ineens uitnodigt. Dat schiet bij Hannah in het verkeerde keelgat. “Het was een kwetsbaar moment, want ik stond toen echt stijf van de hormonen en zou twee dagen voor dat feest een eicelpunctie krijgen. Discretie zat er al niet meer in, maar nu moest ik dus ook nog zelf die nicht onder ogen gaan komen. Dat zag ik écht niet zitten. Ik heb mijn ouders verteld dat ik het moeilijk vond dat ze, voor mijn gevoel, geen rekening met me hielden.”
Daar ondernemen haar ouders meteen actie op. Haar vader legt aan zijn nicht uit dat hij een verkeerde inschatting gemaakt heeft en vraagt of ze toch niet op de verjaardag wil komen. Dat valt niet goed bij de rest van de familie. “Er is flink met beledigingen gesmeten, waardoor het contact nu op een heel laag pitje staat. Daar voel ik me naar over, en tegelijkertijd denk ik: dit had allemaal heel makkelijk voorkomen kunnen worden.”
Kim Drinkwater ondersteunt namens Freya – een vereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen – vrouwen die met soortgelijke situaties te maken hebben. Ze heeft zelf een onvervulde kinderwens en weet waar anderen tegenaan lopen: “Het moeilijke in zo’n situatie is dat je niemand hebt om over te rouwen, terwijl het wél een rouwproces is. Het is een abstract verlies, dat kan lastig navigeren zijn.” Helemaal als er óók tegenstrijdige emoties als jaloezie en blijdschap (voor de ander) in de mix komen.
Drinkwater begrijpt dat veel mensen in de knel raken op zo’n moment. “Als een ander zwanger raakt en het lukt bij jou niet, heb je al snel de neiging om te denken: ik moet blij voor hen zijn, ik moet het hen gunnen. Maar daarbij ga je wellicht iets te snel voorbij aan je eigen emoties. Je mag ook gewoon verdrietig, jaloers of boos zijn. Al die gevoelens en tegenstrijdigheden zijn oké, maar je moet vervolgens wel kijken wat je daarmee moet. Praat met iemand, en als de band sterk genoeg is: praat met de persoon waar het om gaat. Dat is wel het ideale scenario.”
De grootste valkuilen zijn aannames en het niet uitspreken van verwachtingen, weet Drinkwater. Mensen denken al snel ‘ik deel dit niet, want dat zal wel te pijnlijk zijn voor haar’ of ‘als ik vertel hoe ik me voel, vindt ze dat vast heel moeilijk’, maar dat is eigenlijk precies wat je níet moet doen. “Het ligt er natuurlijk aan wat voor band je met iemand hebt, maar probeer wel een modus te vinden waarin jullie allebei kunnen delen hoe jullie erin staan.
Zeg bijvoorbeeld dat je het fijn vindt om te horen hoe het gaat met een vriendin en de zwangerschap, maar niet alle details hoeft te weten. En vice versa: vraag of ze wil laten weten wanneer ze weer een vruchtbaarheidsbehandeling heeft, zodat jij dan aandacht voor haar kunt hebben. Het zijn moeilijke gesprekken om te voeren, want je moet écht naar elkaars behoeften luisteren en daar rekening mee leren houden. Als dat wederzijdse begrip niet gevonden kan worden, ligt escalatie echt op de loer.”
Daphne en Judith helpen vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen op platform FertiFriend: 'Wij misten de mentale hulp'
In het geval van Nicolien (45) lukt het wél om dat wederzijdse begrip te vinden. Zij en haar man proberen twaalf jaar lang een kindje te krijgen, maar hun kinderwens blijft onvervuld. Als haar tweelingzus spontaan zwanger raakt, slaat dat nieuws bij Nicolien in als een bom. Zeker omdat zij op dat moment ook in verwachting blijkt, maar deze zwangerschap niet veel later misloopt. “Het was ontzettend moeilijk, want zij wist hoe graag ik een kindje wilde en ik was inderdaad stikjaloers op haar. Blij zijn lukte me niet. Het verscheurde ons. Maar mijn zus was me heel dierbaar en ik wilde onze band absoluut niet kwijt, dus ik ben met haar gaan zitten.”
Tijdens dat gesprek geeft Nicolien meteen haar jaloezie toe, maar nodigt ze haar zus ook uit om te vertellen hoe het voor háár voelt. En dat werkt. “We spraken samen af dat alles wat wij voelden er mocht zijn. Dus haar misselijkheid, pijntjes, bevallingsverhalen en filmpjes van het eerste lachje, maar ook mijn verdriet, gemis, jaloezie en blijdschap om tante te worden. Ik geloof dat dit onze redding is geweest. Natuurlijk waren er alsnog moeilijke momenten. Soms liepen de tranen over mijn wangen als zij naast me babykleertjes stond te shoppen.
En voor haar was het soms ook pittig, bijvoorbeeld toen ze voor de tweede keer zwanger raakte. Mijn familie vond dat vooral heel moeilijk voor mij, waardoor zij niet meteen de aandacht kreeg die ze verdiende. Echt een lastige dynamiek. Gelukkig trok dat bij hoor, maar het laat zien hoe belangrijk het is dat je erover blíjft praten. Openheid is alles, we hebben niets van elkaar weggehouden.”
Liefde, verdriet, blijdschap en jaloezie liggen soms heel dicht bij elkaar weet Nicolien als geen ander. “Het mooie was dat het er echt allemaal mocht zijn. Ik heb regelmatig huilend met mijn nichtje en later ook neefje in mijn armen gezeten. Ik heb heel wat tranen gelaten, van dansvoorstellingen tot afzwemmen. Van trots, verdriet of jaloezie, maar ook blijdschap: hoe mooi is het dat ik het moederschap op deze manier tóch van dichtbij kan meemaken? Ik ben ervan overtuigd dat een situatie als deze je band juist ook kan versterken, zolang er erkenning is voor beide kanten van de medaille.”
En dat is natuurlijk een grote voorwaarde waaraan niet altijd voldaan wordt. Zo staat het contact tussen Brechtje en haar vriendin nog altijd op een laag pitje, en Hannah zou het bij een eventuele volgende zwangerschap tóch anders aanpakken. “Mochten we voor een tweede proberen, dan informeer ik mijn ouders denk ik pas als het gelukt is”, vertelt ze. “Het vertrouwen is toch geschaad. En tegelijkertijd kijk ik ook met gemengde gevoelens terug op dat incident met mijn nicht, was mijn reactie daarop nou nodig? Hoe dan ook heeft het me geleerd dat voorzichtigheid belangrijk is hierin.”
Better safe than sorry, vindt ook Drinkwater. “Praten, en vooral ook luisteren, is altijd beter dan invullen voor elkaar. En als een direct gesprek aangaan te heftig is kun je het ook anders aanpakken: via een appbericht of een geschreven kaartje. Neem in ieder geval initiatief tot gesprek, want als je elkaar uit het oog verliest is het veel moeilijker om daar later nog van terug te komen.”
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.dossier Kinderwens. Meer weten?
* De naam van Brechtje is gefingeerd. Haar echte naam is bekend bij de redactie.
'Dat komt nog wel'? Nee, Hannah (37) wil écht geen kinderen: 'Heb geen ambities voor een mini-me'
