Sander de Hosson is longarts en zet zich tevens in voor ‘de best mogelijke palliatieve zorg’. Op LINDA. deelt hij zijn meest ontroerende en heftige verhalen.
Tijdens het voetballen zakte hij ineens in elkaar. Hij vertelde zijn teamgenoten pijn op de borst te hebben. “Drukkend van aard, hier achter mijn borstbeen”, wijst hij mij aan. Het verhaal klinkt als een klassieke casus uit het medisch leerboek. “Met uitstraling naar de linkerarm”, voegt hij toe.
Ik zit naast een man van in de vijftig met rood-gele voetbalsokken tot aan zijn knieën. Gras en modder verraden de hitte van de strijd die ochtend. Op het voetbalveld hadden zijn teamgenoten direct een ambulance gebeld. Een in allerijl gemaakt hartfilmpje liet geen afwijkingen zien, maar de ambulanceverpleegkundige had een niet-pluisgevoel en was direct naar het ziekenhuis gereden.
De patiënt ligt op een bed in één van de behandelkamers op de spoedopvang. Nadat ik de patiënt daar snel ondervraagd heb, loop ik terug naar de grote centrale werkruimte (‘hok’) op de enorme spoedopvang van het Academisch Ziekenhuis, waar ik mijn coschappen cardiologie loop. In mijn coassistentenschrift krabbel ik mijn werkdiagnose: ‘instabiele angina pectoris’. Eronder schrijf ik ‘mogelijk een hartinfarct’. Eitje, denk ik opgewekt.
Dan hoor ik de gil van de verpleegkundige die achter is gebleven in de kleine kamer. Ik ren terug en zie dat de gelaatskleur van de man in het bed grijswit geworden is. Het zijn vooral zijn ogen die verraden dat er in zijn lichaam iets helemaal niet goed gaat: ze staren wijd opengesperd naar het plafond. Zijn vrouw, die net aangekomen is, deinst angstig achteruit. Uit zijn keel komt een kreunend geluid.
Het is bizar hoeveel gebeurtenissen je brein kunnen waarnemen en het is net zo bizar dat al deze gebeurtenissen mij na al die jaren zijn bijgebleven. Als ik eraan terugdenk, sta ik weer in die kamer, waar ik op de monitor allemaal streepjes zie, die snel heen en weer gaan. “Ventrikelfibrilleren”, zeg ik.
Ik krijg een duw van de verpleegkundige. “Mond op mond”, gilt ze, terwijl ze zelf op de blauwe knop achter het bed drukt, waaronder ‘reanimatiesein’ geschreven staat. In een soepele beweging trekt ze het shirt van de man omhoog, waarbij het scheurt. Op hetzelfde moment klinken hysterische piepjes uit het reanimatiesein dat aan haar broek hangt: we weten dat dit bij alle leden van het reanimatieteam gebeurt, zodat versterking snel onderweg is.
Hoewel ik in mijn studentenhuis destijds nogal moeilijk deed over drinken uit hetzelfde glas als mijn huisgenoten, ken ik hier geen enkele terughoudendheid. Ik voel de adrenaline door mijn aders spuiten. Ik zet mijn lippen rond zijn mond en blaas zo hard ik kan. De lucht vult zijn longen, waardoor zijn borstkas omhoog veert. Als ik naar links kijk, zie ik de rood aangelopen wangen van de hoogblonde verpleegkundige.
Mijn hart bonst in mijn keel; ik voel een mengeling van spanning, angst en het besef: ik tel. Ik tel mee. De borstkas die omhooggaat, de geluiden om me heen, de verpleegkundige die telt: “Een-twee-drie. Blazen.” Ik doe het. Verdomd, ik doe het. Ik reanimeer.
Inmiddels krijg ik een mondkap met een ballon aangereikt vanaf de reanimatiekar. Tussen mijn beademingen door drukt de verpleegkundige op zijn borstkas, elke seconde. En weer roept ze: ‘Blazen!’ Opnieuw komt de borstkas omhoog. Het lijkt op een dans, dit is het ballet van de geneeskunde. Terwijl de dood vanaf de ene kant van zijn lichaam aan hem trekt, drukken en persen wij terug. Ritmisch, elke seconde een stoot, en om de zoveel tijd een ontlading van lucht via een ballon. Dit is een kwestie van leven of dood.
Binnen vier minuten is de kamer gevuld met zeker zes mensen in witte jassen die ik nauwelijks ken. Routineus neemt iedereen zijn plek in. Aan het hoofd van het bed verschijnt een man met een snor, op zijn bordje staat ‘anesthesist’. Ik herken hem als een wat saaie docent van de colleges een jaar eerder, maar van die saaiheid is niks meer over als hij mij met een nog geavanceerder neus-mond-masker vol lucht aflost. Ernaast staat de fanatieke cardioloog-in-opleiding, mijn supervisor, die als een soort militair bevelvoerder de commando’s aanvuurt: “Klappen.”
Twee strijkijzers raken vol de borst van de patiënt. “Bed los!”, gilt de cardioloog, en ik deins naar achter. Het is hoogst effectief. Het hele lichaam buldert omhoog en veert elastisch terug op de brancard. Ik kijk naar de sokken van de man, die pardoes zijn afgezakt, terwijl er weer een commando volgt: “Adrenaline één milligram.” Een verpleegkundige staat al klaar met de injectie en spuit de stof met een vloeiende beweging in. De anesthesist knijpt in de ballon, waardoor de borst opnieuw omhoog beweegt.
Iedereen is onderdeel van een geoliede machine, en met ontzag kijk ik naar de ritmische dans die het leven van de man zal redden. De anesthesist pakt mijn hand: “Dit mag jij doen, dokter, je was toch al begonnen.” En dan knijp ik in de ballon, waardoor de lucht zich in het masker perst, en sta ik vol trots op de hand te beademen. Mijn eerste keer. Mijn eerste reanimatie.
“Sinusritme”, hoor ik. Iedereen om me heen stopt en kijkt naar de monitor, waar de lijntjes zijn vervangen door de direct herkenbare golven van een normaal hartritme. “Cardiaal lab, ecg, intuberen, ic”, klinkt het.
Met een kop koffie ga ik een paar minuten later in het grote hok zitten. De andere aanwezigen, coassistenten en arts-assistenten, hebben niet door wat er net gebeurd is. Ze zitten allemaal met een telefoon aan het oor of turen naar een computerscherm. Plots krijg ik een por tegen mijn schouder. “Goed gedaan, co”, zegt de verpleegkundige met de blonde staart. Ze loopt lachend weg. “Dit vergeet je nooit meer”, schalt het na.
Ik kan nog elke seconde terughalen, denk ik op een regenachtige middag ruim vijftien jaar later, als ik het schrift met krabbels op zolder terugvind.
‘Maanden vol hoop en wanhoop zijn aan dit moment voorafgegaan’
Sander de Hosson (46) is longarts en oprichter van het platform Carend, dat zich inzet voor en voorlichting geeft over de best mogelijke palliatieve zorg.
Onlangs verscheen zijn boek Leven toevoegen aan de dagen, dat hij schreef met journalist Els Quaegebeur.
