Een groot thema in een fertiliteitstraject (of überhaupt moederschap) is schuldgevoel. Schuldgevoelens ontstaan wanneer je denkt dat je iets hebt gedaan of nagelaten dat niet overeenkomt met de norm en zijn het resultaat van een conflict tussen wat je denkt dat juist is en wat je hebt gedaan, gevoeld of gedacht.
Dit leidt vaak tot zelfkritiek – soms helpend, maar meestal onterecht hard – en als je in een fertiliteitstraject zit, kom je er behoorlijk vaak mee in aanraking.
Misschien is het niet het eerste waar je aan denkt, maar ik ben hier vandaag om je te vertellen over al die gevoelens van schuld waar ik mee in aanraking kwam sinds mijn traject startte.
Toen mijn vriend en ik in 2019 begonnen met het proberen om kinderen te krijgen, was een van de gedachten in mijn hoofd: het mag van mij best nog even duren. Een gedachte die niet veel hardop uitgesproken wordt, maar bij veel mannen en vrouwen aanwezig is rondom De Grote Stap Van Het Proberen Om Kinderen Te Krijgen. In de samenleving lijkt het zo dat je op een dag wakker wordt en ineens weet: nu ben ik klaar voor kinderen. Niets is minder waar. Ik ken genoeg hele leuke ouders die nooit écht dat gevoel hebben gehad. Maar ik dwaal af. Waar het me om gaat is dat het van mij ook best nog even mocht duren. Mijn partner was degene met de grote kinderwens en ik wilde op zich ook wel, maar mocht het even op zich laten wachten, vond ik dat geen ramp.
En toen kwamen we in een fertiliteitstraject terecht. Uitgerekend ík: degene zonder een gedoodverfde kinderwens of een uitgetekend toekomstbeeld van moederschap. En toch nam ik een plek in, in zo’n traject. Een plek die iemand met een veel grotere wens misschien wel meer gegund was? Bingo: de eerste schuldgevoelens.
Mijn vriend en ik hadden het ‘geluk’ dat er bij ons beiden iets mis was: mijn PCOS en zijn gebrek aan zaadleiders zorgden voor een flinke kink in de kabel van onze kinderwens, maar we vonden het best fijn dat er bij ons allebei iets mis was. Stel je voor dat alleen ik de zwangerschap moeilijk maakte? Een blauwdruk voor schuldgevoelens. Of wat dacht je van het idee dat mijn vriend misschien wel beter verdient – een betere partner zonder al dat gezeik rondom zwanger worden? Yes, allemaal echte gevoelens die veel mensen kennen.
'Er hangt nog een heleboel schaamte rondom het idee dat het niet lukt om zwanger te worden, ik voel dat ook'
Eenmaal diep in het traject, vol hormooninjecties en sombere gevoelens, nam het schuldgevoel nieuwe vormen aan. Ik voelde me schuldig richting mijn partner omdat ik niet die leuke Leo was, richting mijn ongeboren kind omdat ik de weg naar ouderschap af en toe zo kut vond en nam richting mijn omgeving ook nog eens veel te veel ruimte in. Ook scheepte ik vriendinnen op met een chagrijnige Leo (dankzij de hormonen), voelde me schuldig als ik óók jaloezie voelde naast blijdschap bij de zoveelste zwangerschapsaankondiging en voelde me ondankbaar als ik klaagde over wat het traject met me deed. Ik moest toch blij zijn dat ik überhaupt de kans kreeg om zwanger te raken?
Toen ik eenmaal zwanger was van mijn eerste kindje – een ‘eindresultaat’ dat ik in al mijn columns voor LINDA. zoveel mogelijk probeer te vermijden in verband met schuldgevoel richting al die lezers waarbij het nog niet is gelukt – voelde ik me schuldig omdat ik niet echt kon genieten van die zwangerschap. Bij elke zwangerschapskwaal die mijn leven ongemakkelijk maakte, kreeg ik spijt als ik daarover klaagde. Ik moest toch blij zijn dat ik überhaupt zwanger was geworden? En als ik dan toch klaagde, dan voelde ik me schuldig naar mijn ongeboren kind, alsof ik een moeder was die meer om zichzelf dan haar kind gaf.
En dan ben je eenmaal ouder en is er opeens een hele nieuwe term in je leven: mom guilt. Je voelt je schuldig als je niet meteen weet hoe het allemaal moet, als je even tijd voor jezelf neemt. Als je je vergelijkt met andere moeders die geduldiger zijn of meer leuke dingen doen met hun kinderen of meer lijken te genieten van het ouderschap. En het stomste vind ik mijn eigen gedachte als ik een dag met baby of kind even niet zo inspirerend vind (lees: dat gebeurt vrij vaak)(en ik vind het vreselijk om dat op te schrijven). Dat ik dan denk: je wilde het toch zo graag? Je hebt er een heel traject voor doorstaan om dit voor elkaar te krijgen, geniet er dan ook van.
Maar dat hoeft dus niet altijd, hè?
Soms zijn schuldgevoelens constructief; ze helpen je met zelfreflectie. Maar vaak zijn ze destructief en helpen ze je niet verder. Ze zorgen voor een te kritische blik op jezelf en voeden een negatief zelfbeeld. Iets waar je weinig aan hebt.
Ik vond het eens tijd om te schrijven over al die schuldgevoelens, omdat ik denk dat echt heel veel andere vrouwen er geplaagd door worden. En dat is zonde. De eerste stap naar meer compassie is dat er openheid is over al die gevoelens van schuld. Dat je weet dat je niet alleen bent met al je emoties en stemmingen.
Ik kan me nog goed herinneren dat ik voor het eerst alleen op pad ging na de geboorte van Morris en dat ik me ongelofelijk schuldig voelde omdat ik op een strandje zat te niksen, terwijl mijn kind bij de opvang was. Ik postte daarover op Instagram en tóen leerde ik pas over het begrip mom guilt en dat dat iets heel herkenbaars is voor vele (aanstaande) moeders. Monica Geuze had het er die week over had gehad in haar podcast en er ging een wereld voor me open. Een wereld waarin al die schuldgevoelens erkend en besproken werden.
Ik hoop dat deze column mijn bijdrage is aan het bespreekbaar maken van al die schuldgevoelens. Dat ik jouw Monica ben die herkenning brengt in je schuldgevoel en je vertelt dat het niet nodig is. Je doet het hartstikke goed, meid. En voor de medestanders in het fertiliteitstraject: jij al helemaal. Je hebt al genoeg doorstaan om fucking trots op jezelf te zijn. Laat je schuldgevoelens je niets anders wijsmaken dan dat.
'We moeten het hebben over hoe hormonen je dagelijks leven beïnvloeden. Want het is niet mals'
Leonie ter Veld (34) is influencer en foodblogger en werd voornamelijk bekend door haar blog Gewoon wat een studentje ’s avonds eet. Inmiddels heeft Leonie vier kookboeken op haar naam staan en schrijft ze over veel meer dan eten, zo ook over haar vruchtbaarheidstraject.
Leonie heeft PCOS en haar partner Jan geen zaadleiders, waardoor ze op natuurlijke wijze geen kinderen kunnen krijgen. Met behulp van een ICSI-traject worden Leonie en Jan in 2023 ouders van Morris. Nu schrijft Leonie voor LINDA. over haar weg naar een tweede kind, en alles wat er bij een vruchtbaarheidstraject komt kijken.
