Anorexia nervosa

Het is nog vroeg, half acht in de ochtend. Als ik van de parkeerplaats naar de ingang van het ziekenhuis loop, wordt mijn aandacht getrokken door Maya, een verpleegkundige van de kinderafdeling. Ze grijpt me bij de arm en zegt dat Cheyenne al een paar keer heeft gevraagd of ik vandaag nog langskom.

Met een koffie in de hand loop ik naar de dagelijkse ochtendoverdracht. Mijn gedachten dwalen af naar de vele jongeren die ik heb gezien met anorexia nervosa. Wat is het toch een rotziekte… of ja, ziekte, misschien moet ik het eerder een proces noemen.

Cheyenne, een slim en getalenteerd meisje van 13 jaar, houdt van tekenen, dansen en shoppen. Twee weken geleden kwam ze voor het eerst op mijn poli: voorovergebogen schouders, wijdvallende kleding en een grote capuchon over haar hoofd. Cheyenne straalde uit: laat mij met rust. Het contrast met haar vermoeid ogende ouders die vol hoop naar me keken was schrijnend.

Een derde van de jongeren kampt met mentale problemen: 'Moeten ons meer richten op preventie'Lees ook

Schaduw van zichzelf

Ik legde uit wat het consult inhield en dat Cheyenne naar mij was verwezen omdat de huisarts het vermoeden had dat Cheyenne een eetstoornis had. Zodra ik het woord ‘eetstoornis’ uitsprak, reageerde Cheyenne: “Ik heb geen probleem.” Dat was de trigger voor haar vader. Ik zag de tranen in zijn ogen opwellen terwijl hij sprak over de veranderingen die hij had gezien in zijn dochter. Het verdriet en de wanhoop, maar ook de liefde waren zo voelbaar. Hij beschreef hoe Cheyenne was veranderd van een blij jong meisje in een schaduw van zichzelf. Haaruitval, uitblijvende ongesteldheid, kouwelijkheid maar ook verschrikkelijke woedeaanvallen waarbij alles door het huis vloog.

Haar moeder kon niet meer werken door de spanningen en het jongere zusje van Cheyenne was doodsbang voor haar grote zus. Ik realiseerde me weer dat dit is wat anorexia doet: in het verborgene in iemands hoofd groeien, als onkruid in een mooie tuin. Verwoestend. Het had een enorme kloof gecreëerd tussen Cheyenne en haar omgeving.

Monster in haar hoofd

De stilte in de spreekkamer was bedrukkend. Cheyenne leek nog verder in haar stoel te willen verdwijnen. Ik doorbrak de stilte. “Ik kan me voorstellen dat je je eenzaam voelt, en schuldig, over alles wat er kapot wordt gemaakt door dat moeilijk te begrijpen gedrag.” Toen ik haar begon uit te leggen over wat anorexia doet en over de continue tweestrijd in haar hoofd, ontmoetten haar ogen de mijne.

Zachtjes vertelde ze me over haar verwarring: “Het is nooit goed… of ik maak mijn ouders verdrietig, of die rotgedachten hakken op me in dat ik stom en slecht ben en niets kan.” Cheyenne begon te vertellen en onthulde steeds meer over het monster in haar hoofd.

Copingmechanisme

Een uur was eigenlijk veel te kort voor alles wat er besproken moest worden: de gevolgen voor haar lijf, sociale leven en de invloed van het proces op het gezin. We bespraken haar triggers: haar behoefte aan controle en de onzekerheid die ze voelde over haar uiterlijk na een aantal vervelende opmerkingen. Ze was met afval-apps en dwangmatig bewegen steeds verder afgegleden. Muurvast zat ze, bang om ermee aan de slag te gaan.

Het is zo belangrijk om als kinderarts niet alleen aandacht te hebben voor de fysieke gezondheid van jongeren, maar ook voor hun mentale en emotionele welzijn en dat van hun gezin. Ik werk al heel wat jaren met jongeren met eetstoornissen. En ik weet inmiddels: een eetstoornis komt niet zomaar. Anorexia heeft ‘een functie’: het geeft iemand een gevoel van controle, speelt een afleidende rol of is bijvoorbeeld een copingmechanisme. Als iemand anders daarmee aan de slag wil, geeft dat enorm veel stress.

Helaas moest Cheyenne na een week opgenomen worden op de kinderafdeling. Haar hartslag en haar bloedsuikerspiegel waren levensbedreigend laag. Samen met haar ouders en het team probeert ze nu meer energie tot zich te nemen en het monster te bedwingen. De psychiatrische ondersteuning onderzoekt welke vorm van begeleiding Cheyenne en haar gezin nodig hebben.

Liefde en zachtheid

En ja, ik hoor het je al zeggen: die wachtlijsten voor de ggz… Eerlijk? Die zijn er nog steeds. En die zijn vreselijk. Daar krijg ik net als iedereen buikpijn van. En juist daarom proberen we met behulp van een netwerkaanpak de aansluiting in de zorgketen te verbeteren. Met de gedachte dat ieder kind recht heeft op goede en snel beschikbare zorg.

Ik zucht. Voordat ik naar mijn volgende vergadering loop ga ik snel even bij Cheyenne langs om haar een hart onder de riem te steken. Iemand met een eetstoornis verdient liefde en zachtheid. Als ik binnenkom zie ik een glimlach. De allereerste.

Worstel jij met eetproblemen en wil je daarover praten? MIND Korrelatie geeft individueel advies en psychische hulp aan iedereen die daarom vraagt. Dit kan anoniem, zowel telefonisch (0900-1450) als online en via WhatsApp. Ook kun je terecht bij proud2bme voor online hulp. Meer informatie over eetstoornissen kun je lezen via de First EET kit. 

*Om de privacy en anonimiteit van de personen in dit verhaal te garanderen, zijn de situaties en namen in dit artikel gebaseerd op ervaringen in de dagelijkse praktijk, niet op de werkelijkheid. 

Let's talk mental health: bij deze instanties en initiatieven kun je terechtLees ook