Een ongezonde (narcistische) relatie kan je totaal overvallen. Eerst is je partner lief, strooit met complimenten en zet jou op een voetstuk. Maar een paar maanden later is niks – wat je ook doet – meer goed.
Carenina Vermaat (52) schreef het boek De Wolf en de 7 meisjes, waarin zeven vrouwen vertellen over de gewelddadige, destructieve, narcistische relatie waarin ze terecht zijn gekomen.
In Nederland sterft elke acht dagen een vrouw door partnergeweld. Een ongezonde relatie kent vele vormen. Het (mentale) geweld begint vaak klein, maar dit kan soms zomaar omslaan. Met haar boek hoopt Vermaat vrouwen niet alleen wakker te schudden, maar ook de schaamte van dit onderwerp af te halen. “Want een ongezonde relatie kan iedereen overkomen”, vertelt Vermaat aan LINDA.
Als leefstijl- en bedrijfskundige onderzoekt ze regelmatig verschillende onderdelen die van invloed zijn op een gezonde leefstijl. Maar aan de pijler ‘relatie’ wordt weinig aandacht besteed. “Daar wil ik verandering in brengen, want ook je relatie is van grote invloed op je gezondheid. Ik heb honderden vrouwen gesproken over hun gezonde of ongezonde relatie en merkte al snel veel terughoudendheid rondom dit onderwerp. Vrouwen wilden hun verhaal wel delen, omdat ze dit belangrijk vonden, maar niet onder hun eigen naam.”
Narcisme onder vrouwen: 'Steeds meer vrouwen met narcistische trekken'
Ze besluit een aantal van de ingrijpende verhalen te publiceren, in de hoop meer bewustzijn te creëren. Niet alleen bij vrouwen die vermoedelijk in zo’n relatie zitten, maar ook bij hun omgeving. “Hopelijk gaan mensen dit ongezonde gedrag (eerder) herkennen. En ook mannen, hè. Denigrerende opmerkingen worden onder hen vaak weggezet als grapje. Vrienden kijken weg of lachen mee. Maar ondertussen hebben al die opmerkingen, kleineringen en insinuaties veel meer impact dan we misschien denken.”
Het blijft moeilijk om ongezonde relaties vanaf buitenaf te herkennen, vertelt Vermaat. “Het lijkt vaak de perfecte relatie. Maar als je hoort wat er achter gesloten deuren gebeurt, ben ik daar zelf van geschrokken. Partners die sociaal, joviaal en grappig lijken, maar binnen no-time kunnen omslaan.
Zelf heb ik ook in een aantal van dit soort ongezonde relaties gezeten. Daardoor kan ik de vrouwen goed begrijpen, maar het maakte het ook moeilijk voor mij om alles op te schrijven. Het raakt je persoonlijk. De enige plek waar ik aan mijn boek kon werken, was in bad. Daar voelde ik mij veilig genoeg.”
Vaak weten mensen die in een ongezonde relatie zitten wel dat er iets niet goed is, spreekt Vermaat uit eigen ervaring. “Maar ze denken dat ze hun partner kunnen helpen: ‘Ik kan hem wel veranderen.'”
“De meeste vrouwen die ik heb gesproken, hebben een relatie met een narcistische partner. Narcisten kunnen zich moeilijk inleven in de gevoelens van anderen en hebben – naast een sterke controledwang – ook vaak een overdreven gevoel van eigenwaarde.
In het begin van zo’n relatie zit je op een roze wolk en word je in de watten gelegd. Tot de kleinerende opmerkingen beginnen. ‘Hoe kan je nou zo stom zijn’, ‘Waarom kun je nou nooit eens wat goed doen’, wanneer het eten bijvoorbeeld is aangebrand. Hele kleine dingen, waardoor je toch denkt: misschien ligt het ook wel aan mij. Je voelt je steeds kleiner worden, tot hij plots weer lief doet. Zodat jij weer even weet hoe het óók kan zijn. Het wordt een soort verslaving.”
Vrouw (74) laat haar bewusteloze man twee dagen op keukenvloer liggen: 'Hij was een narcist'
De schaamte overheerst vaak, waardoor vrouwen in een ongezonde relatie blijven, volgens Vermaat. “De relatie was eerst zo leuk, dus je begint te twijfelen. ‘Waarom is het mij niet gelukt deze relatie goed te houden?’ Zit je eenmaal vast in zo’n patroon, dan is het lastig dit nog te herkennen. Je verliest je eigenwaarde. Dat had ik zelf ook. Op een gegeven moment was ik meer bezig met de vraag: ‘Wat vindt die ander leuk, hoe kan ik het hem naar zijn zin maken?’, dan mij af te vragen waar ik zelf eigenlijk blij van werd.”
Uit de verhalen van de vrouwen die Vermaat heeft gesproken – en haar eigen ervaringen – concludeert de schrijfster dat er vaak iets ernstigs moet gebeuren, voordat ze uit het patroon kunnen stappen. “Zo beschrijft een van de vrouwen uit het boek dat die ommekeer kwam toen ze een kind kreeg, en die ook bij een voorval werd betrokken. Ze wou het goede voorbeeld geven, maar besefte dat ze daarvoor dan ook moest stoppen met de relatie.”
“Op een gegeven moment ga je voorbij aan de vraag of je zelf nog wel gelukkig bent.”
Lees hieronder alvast een fragment uit De Wolf en de 7 meisjes:
Julia (nadat ze met hem getrouwd was)
Vanaf die dag was ik zijn eigendom en werd alles alleen nog maar erger. Hij bepaalde alles wat er gebeurde, waar, wanneer en met wie. Als ik iets deed wat hem niet beviel dan probeerde hij me met iets te pakken waar hij me mee kon kwetsen. Hij wist precies waar mijn pijnpunten lagen en speelde daar dan mee.
Voor de buitenwereld was hij een nette, charmante en behulpzame man. Maar ’s avonds als de poort dichtging en niemand ons kon horen dan liet hij zijn ware gezicht zien. Dan kon hij tekeergaan, daar lustten de honden geen brood van. Zijn woede kon zich op iemand anders richten of op mij. Hij heeft me nooit fysiek pijn gedaan, maar zijn woorden konden me zo raken dat ze soms dwars door me heen leken te snijden. Het waren altijd dingen om mij of een van mijn dierbaren omlaag te halen of te kwetsen. Niemand was goed genoeg in zijn ogen en er was altijd wel iets op aan te merken. Meestal ging hij net zo lang door met steken geven tot hij aan mij merkte dat hij iets in mij had geraakt, waardoor ik de pest inkreeg en het weer uitmondde in een fikse ruzie. Uit voorzorg had ik regelmatig mijn telefoon in mijn onderbroek en de afstandsbediening van de poort in mijn beha om eventueel mezelf te kunnen redden of te vluchten als het echt nodig zou zijn.
Kara (45) leefde jarenlang in een gewelddadige relatie: ‘hij wilde mij vermoorden’
Heb je zelf hulp of advies nodig? Bel Veilig Thuis via 0800-2000 (24/7, dit kan anoniem).
