Lesbos

In 2017 vertrekt Asha voor het eerst naar kamp Moria op het Griekse eiland Lesbos, als vrijwilliger. Daarvoor werkte ze in een Nederlands asielzoekerscentrum, op een groep met alleenreizende minderjarige jongeren. “Ik kreeg daar veel verhalen mee, de vluchtelingencrisis was volop in het nieuws. Op een gegeven moment dacht ik: ik wil daar gaan, waar nog meer nood is.”

Na drie maanden als vrijwilliger, gaat ze nog een halfjaar aan het werk als psychosociaal coördinator. Ze is onder andere verantwoordelijk voor het community center van Stichting Bootvluchteling, waar mensen uit het kamp verschillende lessen krijgen aangeboden.

“Ik wilde als Europees staatsburger niet alleen maar klagen over de politiek, maar ook zelf een steentje bijdragen. Na die eerste keer heeft het me nooit meer echt losgelaten.”

Brand

Als Asha in augustus 2020 terugkeert als veldcoördinator, staat kamp Moria niet lang daarna in brand.

“Een paar dagen eerder was – voor het eerst – een bewoner in het kamp positief getest op corona. Er ontstond paniek: mensen maakten zich zorgen om hun gezondheid, maar konden nergens heen. De politie en gezondheidsdienst gingen op zoek naar mensen met een positieve testuitslag. Tot de uitslag van de test moest je in je tent blijven, met een positieve uitslag werd je opgehaald en naar een isolatieplek gebracht. Uit angst verstopten mensen zich in de tenten.”

Asha bevindt zich op het moment van de branduitbraak in de medische kliniek. “Er ontstond onrust naar de hulpverleners toe, waarop we besloten de kliniek te evacueren. Toen we weggingen, zagen we dat de brand steeds groter werd. Ook hoorden we veel geschreeuw en gebonk.”

Tijd om erbij stil te staan, heeft ze niet. De volgende dag is het team volop in actiemodus: duizenden mensen zijn op straat terechtgekomen. “Met het medisch team zijn we zelf de straat op gegaan om zorg te verlenen.”

Wederopbouw

Op een militair terrein – een oude schietbaan – wordt een tijdelijk tentenkamp opgezet. Aan de rand van de zee. Asha helpt mee aan de herstart van het werk van Stichting Bootvluchteling. “Een provisorisch kamp, wat tijdelijk had moeten zijn. Maar het nieuwe kamp is nog steeds niet klaar.”

“Er is hier geen riolering, bijna geen elektriciteit en amper stromend water. Het heeft maanden geduurd voordat er warme douches waren. Daarvoor hadden ze bucket showers: een emmertje met koud water, om zich daarmee te wassen. Ze wonen met zijn tienen in een tent, of met acht personen op één klein kamertje. Het matje of stapelbed is hun enige stukje ‘privacy’.”

“Vanwege de pandemie is het kamp al maanden in strenge lockdown en mogen mensen één keer per week, voor drie uur het kamp verlaten. Het is een wonder dat er in het nieuwe kamp nog geen grote geweldsuitbarstingen zijn geweest richting de autoriteiten. De omstandigheden zijn hier er onverminderd slecht, zo niet slechter dan in kamp Moria.”

Vluchtelingenkamp

Woensdag vertrekt Asha opnieuw, naar Melilla. Een stad in het noorden van Marokko. Voor een Spaanse organisatie die zich inzet voor rechten van mensen op de vlucht. “Als mensen vragen wat voor werk ik doe, zeggen ze veelal: ‘O, zijn dat dan echte vluchtelingen?’ Of: ‘Wij kunnen in Nederland zelf al geen huis vinden, wij hebben het hier toch ook zwaar.’ Maar je vlucht niet voor niks. Ze eindigen hier, omdat hun thuisland niet veilig is.”

“Vrouwen die zijn bevallen, slapen twee dagen later met hun kersverse baby op een houten pallet in een tentje. En dan zeggen wij: ‘Kijk eens, fijn hè, dat al deze mensen in een tent kunnen slapen.’ Terwijl mensen ondertussen in gammele bootjes hun leven wagen. Die overigens steeds vaker worden teruggeduwd, het Turkse water in. Zogenoemde push backs, levensgevaarlijk. Ik vind het moeilijk om te zien, maar deze nieuwsberichten zorgen er wel voor dat ik telkens weer terugga.”

Lees ook
Maartje Epema (46) vangt Syrische vluchtelingen op in huis: ‘Waarom zouden we níét helpen?’