In het zuiden van het land zit-ie er inmiddels op, het noorden begint maandag en in het midden mogen ze nog even. De zomervakantie is aan het einde vaak even bikkelen. Zijn zes weken eigenlijk niet wat lang?
Wij spreken daarover met pedagoog en kindercoach Marije Lagendijk en duiken in het fenomeen ‘flexibele scholen’, waarop ze geen zomervakantie kennen.
Vakantie of niet, we duiken even de geschiedenisboeken in. Er is geen sluitende verklaring te vinden over waarom de zomervakantie zes weken duurt. Vaak wordt Nederlands agrarische achtergrond als reden genoemd. Ouders zouden hun kinderen in vroegere tijden minstens zes weken nodig hebben gehad om te werken op het land. Helemaal waterdicht is die verklaring niet, want het zaaien gebeurde in het voorjaar en het oogsten pas in het najaar, schrijft Operation Education. Voor geschiedkundigen is dat reden genoeg om aan te nemen dat de duur van de zomervakantie daar weinig mee te maken heeft.
En de warmte dan? Nou, je kunt je vast nog wel enkele zomervakanties herinneren (we noemen die van het jaar 2000) waarin je vooral binnen zat omdat het constant regende en de temperatuur zelden boven de achttien graden kwam. In andere landen is het in de zomer simpelweg te warm om naar school te gaan, maar in ons zeeklimaat gaat dat – vooralsnog – niet op.
Lees ook
Duurt de zomervakantie wel erg lang dit jaar? Zo hou je die kids nog een week in leven
We kennen de zomervakantie in Nederland al minstens sinds 1830, stelt historicus en docent geschiedenis Enne Koops. De discussie rond het inkorten of afschaffen ervan gaat óók al jaren terug. In 1931 hield onderwijzer Jac. P. Thijsse in het tijdschrift Gezin en School een pleidooi voor een kortere zomervakantie. Het resultaat? Geen kortere zomervakantie, wel landelijke kritiek.
Voor ouders is het misschien pittig om hun kinderen zes weken in huis te hebben, maar hoe is het voor de kinderen zelf? Slaat de verveling niet onherroepelijk toe, waardoor ze lamlendig en lui worden? Aan het begin van deze zomervakantie interviewden wij orthopedagoog Louise Berkhout, die van mening is dat kinderen juist dóór de lange zomervakantie creatiever worden.
Pedagoog en kindercoach Marije Lagendijk (foto beneden) kan zich daar wel in vinden. “Als kinderen zich vervelen, zullen ze vanzelf denken: wat zal ik eens gaan doen? Dan bedenken ze dingen die zij leuk vinden en ontdekken ze waar ze blij van worden”, zegt ze als we haar bellen. “Ik merk dat veel ouders het moeilijk vinden als hun kind niets heeft te doen. Een kind wordt tegenwoordig al snel voor een schermpje gezet als het zich verveelt. Die oplossing is altijd binnen handbereik. Ik ben niet tegen schermen, maar wel vóór verveling.”
Dus: zes weken zomervakantie is helemaal niet te lang? “Dat verschilt per kind”, zegt Marije. “Het ene kind heeft een vakantie vól activiteiten, maar voor een kind met minder vrienden of een minder actieve familie duren zes weken best lang.” En qua lesstof: zijn ze niet van alles vergeten na zoveel weken vrij? “Onderzoeken daarover zeggen allemaal iets anders. Ik vind het zelf vooral belangrijk dat vakantie wordt gezien als een periode zonder prestatiedruk. Op die manier leren kinderen balans houden tussen werken en ontspannen. Dat is, zeker nu de maatschappij steeds hogere eisen aan je stelt, heel belangrijk.”
Op Ameland hebben kinderen vijf weken zomervakantie, zo is te zien in deze video van NOS Jeugdjournaal. Dat is zo bedacht omdat hun ouders te druk zijn om op vakantie te gaan; vrijwel iedereen op het Waddeneiland werkt in de toeristische sector. En het toeristenseizoen, dat valt natuurlijk in de zomervakantie. De kinderen krijgen overigens wel compensatie: op Ameland duurt de herfstvakantie twee weken.
De afgelopen jaren mochten enkele basisscholen afwijken van de standaard vakanties – een experiment van onderwijsminister Arie Slob, dat door de Onderwijsinspectie moest worden beoordeeld. Dat oordeel was negatief, en begin dit jaar trok Slob de stekker uit het experiment. De scholen waar het om draait gingen in de zomervakantie door en namen later in het jaar vakantie. Volgens de Onderwijsinspectie ging die flexibilisering van de schooltijden ten koste van de kwaliteit van het onderwijs.
Toch zijn er enkele scholen in Nederland die standaard flexibele tijden hanteren. De School in Zandvoort is er zo één. Een vaste zomervakantie bestaat daar niet. Ouders kunnen met de school overleggen wanneer het kind vrij heeft. De school is vijftig weken per jaar open van acht uur ’s ochtends tot zes uur ’s avonds; VPRO Tegenlicht wijdde er in 2015 een uitzending aan. Ook de Casaschool in Pijnacker is een zogeheten ‘all day, all year‘-school. Directeur Tessa Wessels zei over dat concept tegen de Algemene Onderwijsbond: ‘Kinderen leren het hele jaar door, overal. De vaste schoolvakanties zijn een overblijfsel uit een andere tijd: die passen niet meer bij het onderwijs van de 21e eeuw.’
Lagendijk is “niet erg voor” flexibele scholen. “Vakanties zijn ijkpunten waar je als klas naartoe leeft. De kinderen kijken ernaar uit en het biedt structuur. Wel denk ik dat iets meer flexibiliteit fijn zou zijn voor veel ouders; als er bijvoorbeeld vier vaste weken zomervakantie zijn en twee weken die ouders naar eigen inzicht kunnen invullen. Op die manier bied je ouders die minder geld hebben mogelijkheden om ook buiten de schoolvakanties een tripje te maken.”
Lees ook
Ouders maken heerlijke parodie op *NSYNC-hit als kinderen ein-de-lijk weer naar school gaan
Mocht je die zes weken toch érg lang vinden, troost je dan met het idee dat in veel andere landen de zomervakantie nog veel langer duurt. In landen als Griekenland, de VS en Rusland krijgen kinderen in de zomer 2,5 tot drie maanden vrij. Zie dát maar eens vol te houden.
