De krapte op de woningmarkt maakt het vinden van een huis voor velen allesbehalve gemakkelijk. Maar mensen die kiezen voor een collectieve woonvorm – oftewel, een woongroep – willen vooral ook ánders wonen.
Ze bouwen samen een gemeenschap waarbij je niet alles alleen hoeft te doen, zeggen ervaringsdeskundigen tegen LINDA.nl. “Het is echt geen sekte, hoor.”
In Den Haag noemen ze zichzelf met zo’n vijftig initiatieven op de radar graag “woongroep-stad” van Nederland. Een woongroep roept bij velen beelden op van een zweverige commune in hippie-sferen. Maar daar klopt niets van, weet Terry van der Heide, directeur van het Centrum Groepswonen. “Wij noemen het zelfstandig wonen in sociaal verband.” Je hebt een eigen huis met alles erop en eraan, maar deelt een extra woonkamer of tuin met anderen. “Een plek om een kop koffie met elkaar te drinken of de kinderen samen te laten spelen.”
Hoewel verzorgingshuizen inmiddels nagenoeg verdwenen zijn, zagen ze in Den Haag dat ouderen nog steeds graag met elkaar willen wonen. “Dat is de reden waarom ons centrum in 2017 is opgericht”, zegt Van der Heide. “Met woongroepen kun je die behoefte vervullen en eenzaamheid bestrijden.” Maar tegenwoordig zien ze juist dat allerlei verschillende generaties bij elkaar willen wonen. “Of jongeren kiezen voor een woongroep omdat ze geen ‘gewoon’ betaalbaar huis kunnen vinden en zo toch samen met anderen een tuin kunnen delen.”
Lees ook
Woningmarkt maakt Nederlanders gek: ‘Tienduizenden euro’s overbieden kan ik niet‘
Ook voor verpleegkundige Lisa Juijn (23) en kopersadviseur Sem Heeremans (24) was het de gezamenlijke moestuin die hen naar de Haagse woongroep Harvest in Loosduinen trok. In dit appartementencomplex zitten 184 volledig zelfstandige woningen en kun je zo betrokken zijn bij je buren als je zelf wilt. Maar het stel zag een hechte gemeenschap juist wel zitten. “We kenden niemand in Den Haag”, zegt Juijn. “Dus dit leek ons een fijne plek om opnieuw te beginnen.”
Inmiddels is Heeremans lid van de ‘kippencommissie’ voor de moestuin, en heeft hij twee Facebook-groepen opgezet waarin bewoners activiteiten kunnen aankondigen of spullen kunnen uitwisselen. Van wandelgroepen tot een pizza delen op het dakterras: er is bijna altijd wel iets te doen. “Met het EK hangen we samen oranje vlaggetjes op, of buren komen spontaan een punt taart of wat verse eitjes brengen”, zegt Heermans. “Dit was niet eens de insteek van de beheerder; er was alleen een moestuin. We hebben het zelf zo gemaakt.”
Juijn en Heermans. De tekst gaat onder de foto verder.
Van een pannetje soep voor de buren tot een terras waar je een praatje maakt met de buurman van 82: hun woongroep klinkt als een doorsnee Nederlandse buurt, maar dan een halve eeuw geleden. “Vaak durven mensen er niet voor uit te komen, maar er is in de stad veel eenzaamheid”, zegt Van der Heide. “Ook in rijkere wijken hebben velen behoefte aan meer contact.”
Door bezuinigingen is het aantal buurthuizen in Nederland de afgelopen jaren flink afgenomen. “Maar we zien hier in Den Haag dat de gezamenlijke ruimtes van woongroepen ook mensen uit de rest van de buurt aantrekken en zo weer die rol vervullen.”
Lees ook
Vader Robert bouwt tiny house voor en mét dochter Iemkje: ‘Uitkomst voor starters‘
Na haar scheiding wist lerares Barbara Kardol (48) bijna direct dat ze naar de woongroep in Houtwijk wilde verhuizen. “Ik was er al eerder geweest, en toen dacht ik al meteen: waarom woon ik hier niet?” Met haar vier kinderen zit ze in een zelfstandige woning en deelt ze met ruim tachtig buren behoorlijk wat faciliteiten. Zo hebben ze een gezamenlijk atelier, een sauna, een binnentuin, twee huiskamers en logeerkamers waar iedereen gasten kwijt kan.
Kardol zocht vooral een plek met meer verbondenheid. Voor de pandemie vergaderden de bewoners maandelijks over het onderhoud van de tuin of de nieuwe zonnepanelen. Ook was er vaak een feestje of borrel. “Het is een soort dorpje in de stad”, legt ze uit. “Elkaar helpen is hier heel vanzelfsprekend: je komt in een soort wederzijdse flow terecht. Laatst heb ik nog een oudere buurman geholpen met het herorganiseren van zijn koelkast. Of ik mag zelf de babyfoon bij de buren leggen en breng dan later een stuk bananenbrood langs.” Maar het is vooral gezellig, zegt ze. “Zo vieren we elk jaar kerst met enkele buren.”
Kardol bij het jaarfeest van de woongroep. De tekst gaat onder de foto verder.
Een woongroep betekent vooral dat buren actiever betrokken zijn bij elkaars leven, zegt Kardol. “Vaak is dat leuk, soms ook ingewikkeld. Dan praat je het uit, en kun je weer door.” Collectief wonen maakt een stad levendiger, vindt Van der Heide. “Vroeger was het gezin de hoeksteen van de samenleving, maar veel mensen wonen nu alleen of met z’n tweeën. Tot nu toe heeft de bouw daar alleen weinig rekening mee gehouden. Terwijl wij van jong en oud horen dat ze kleiner wonen prima vinden, zolang ze er maar sociale kwaliteit voor terugkrijgen.”
Den Haag zet daarom de komende jaren meer in op collectief wonen. En dat gaat niet alleen over eenzaamheid. Met zonnepanelen, deelauto’s en moestuinen kunnen woongroepen ook bijdragen aan duurzaamheid, zegt Van der Heide. “En aan de woningnood. Veel ouderen vinden hun huis veel te groot, maar kunnen geen goed alternatief vinden. Dit kan een oplossing zijn.” En als bewoners bijvoorbeeld buitenruimtes delen, krijgen zij vaak meer kwaliteit voor minder geld. “In totaal neemt dat dan weer minder ruimte per huishouden in.”
Samenleven met jong én oud bevalt Juijn en Heeremans in ieder geval erg goed. “Op een andere plek zouden we geen dakterras of moestuin hebben. En zo kan er tenminste geen generatiekloof ontstaan.”
Soms denken mensen dat een woongroep een commune is, zegt Kardol. “En dat we hier een soort religieuze rituelen uitvoeren en ik geen eigen badkamer heb. Anderen zijn juist heel positief, van: zo’n gemeenschap, dat wil ik ook.” Alle drie zien ze zichzelf voorlopig niet vertrekken. “Behalve als er gezinsuitbreiding komt”, zegt Heeremans. “Dan wordt het qua ruimte wel moeilijker om te blijven. Maar dat weten de mensen hier ook.”
Lees ook
Coach (29) richt jongerengroep op tegen eenzaamheid: ‘Online kunnen we veel bereiken‘
